آثار تاریخی در محاصره فرونشست زمین
از تهران تا اصفهان و شیراز، آثار تاریخی و باستانی ایران در معرض خطر فرونشست زمین قرار گرفتهاند. کاخ صاحبقرانیه اولین مکان مهم تاریخی در تهران بود که در مهر 1395 اعلام شد در اثر فرونشست زمین دچار ترک شده است. حالا اما خبرهای تازه تری از آثار تاریخی اصفهان و شیراز رسیده است که حاکی از وخامت اوضاع فرونشست زمین در این مناطق است.
گروه راه و شهرسازی|
از تهران تا اصفهان و شیراز، آثار تاریخی و باستانی ایران در معرض خطر فرونشست زمین قرار گرفتهاند. کاخ صاحبقرانیه اولین مکان مهم تاریخی در تهران بود که در مهر 1395 اعلام شد در اثر فرونشست زمین دچار ترک شده است. حالا اما خبرهای تازه تری از آثار تاریخی اصفهان و شیراز رسیده است که حاکی از وخامت اوضاع فرونشست زمین در این مناطق است. آنگونه که رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده، تعداد زیادی از آثار تاریخی و بناهای ارزشمند کشورمان در زونهایی با خطر فرونشست زمین واقع شدهاند. در استان فارس بیشترین نرخ فروشست در محدوده مرودشت بوده و نرخ آن در این منطقه به 17 سانتیمتر در سال میرسد که آثار تاریخی تخت جمشید و نقش رستم در این محدوده قرار دارد. علی بیتالهی، دبیر کارگروه ملی زلزله و لغزش لایههای زمین در گفتوگو با ایلنا درباره نرخ فرونشست در حرایم آثار تاریخی به ویژه تخت جمشید و نقش رستم در شیراز و میدان نقش جهان در اصفهان اظهار کرد: مطالعاتی درباره وضعیت برخی از آثار تاریخی ثبت شده جهانی انجام دادم که یکی از آنها تخت جمشید و نقش رستم است که حفظ این آثار ثبت جهانی ضوابطی دارد که براساس این ضوابط، برخی از اقدامات از جمله ساخت و سازها در حرایم این آثار باید رعایت شود. وی ادامه داد: حال این که در معرض قرارگیری این آثار در محدودههای فرونشست خطرساز شده است و تعداد زیادی از این آثار تاریخی و بناهای ارزشمند کشورمان در زونهایی با خطر فرونشست زمین واقع شدهاند. منطقه مرودشت استان فارس، رکورددار فرونشست زمین در این استان است و بیشترین نرخ فروشست در محدوده مرودشت بوده که نرخ آن در این منطقه به 17 سانتیمتر در سال میرسد که آثار تاریخی تخت جمشید و نقش رستم در این محدوده قرار دارد. رییس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی تاکید کرد: در حالی که 50 سال گذشته در مرودشت با حفر چاه 30 متری به آب میرسیدند امروز با حفر چاهی به عمق 120 متری هم به آب نمیرسند و در طول این سالها با برداشتهای بیرویه آب وضعیت فرونشست در این منطقه بحرانی شده است.
بیتالهی گفت: در حاشیه این پهنه فرونشستی خطرساز استان فارس دو آثار تاریخی ارزشمند و منحصربه فرد نقش رستم و تخت جمشید واقع شده که متاسفانه در بازدیدها شکافهای فرونشستی در محوطه تخت جمشید کاملا مشخص و واضح و مهمتر اینکه در حال توسعه است. این شکافها به مجرای نفوذ آب تبدیل میشوند و تونلهای زیرسطحی را ایجاد میکنند و در نهایت به فروریزش سطحی زمین منجر میشوند. در نقش رستم هم دقیقا در مجاورت و نزدیکی صخرههای سنگی و نقش نگارهای سنگی ارزشمند، شکاف عمیق و عجیب طولی با عمق چشمی 6 متر و با عرض نیم متری وجود دارد که این نشان میدهد این زون بسیار خطرساز است.
وی افزود: در حاشیه همین محدوده اثر تاریخی، مزارعی وجود دارند که هنوز هم با استخراج آب از طریق حفر چاه آبیاری میشوند.
دبیر کارگروه ملی زلزله و لغزش لایههای زمین درباره الزام ممنوعیت حفر چاه در مجاورت آثار تاریخی ارزشمند، اظهار کرد: بهطور شبانه روزی پیگیر این موضوع هستیم که مقررات ملی فرونشستی تهیه شود که یکی از ارکان این مقررات ملی، ممنوعیت حفر و بهرهبرداری از آب زیرسطحی در حریم آثار تاریخی است. از آنجایی که ضابطه حقوقی نداریم و قانون و مقررات لازم الاجرا برای این اقدام نداریم نمیتوان این ممنوعیت را اعمال کرد.