برچسب - فرونشست زمین

حدود ۹۰ هزار كيلومتر مربع از مساحت كشور تحت تأثير فرونشست زمين قرار دارد؛ معادل مساحت پنج كشور بزرگ جهان. با اين هشدار صريح و بي‌پرده رييس سازمان نقشه‌برداري كشور، بار ديگر زنگ خطر يكي از عميق‌ترين بحران‌هاي زيست‌محيطي ايران به صدا درآمد؛ بحراني كه سال‌هاست در لايه‌هاي زيرين زمين گسترش يافته اما در لايه‌هاي مديريتي كشور اغلب ناديده گرفته شده است.

برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني دليل اصلي فرونشست زمين در كلانشهرهايي همچون تهران است، ‌همين موضوع باعث شده كه در سال‌هاي اخير ميزان فرونشست زمين در استان تهران رقم‌هايي متفاوت داشته باشد برخي ۲۵ تا ۳۶ سانتي‌متر اعلام كرده‌اند.

اين روزها در حالي شاهد توسعه افقي و عمودي شهرها در كشورمان هستيم كه زمين زير پاي شهرها آرام آرام فرو مي‌رود. در يك سو، سياستگذاران از اضافه شدن ۳۳۰ هزار هكتار به ظرفيت سكونتگاهي كشور مي‌گويند؛ در سوي ديگر، بحران فرونشست زمين به مرحله‌اي رسيده كه برخي مناطق را در زمره خطرناك‌ترين نقاط جهان قرار داده است.اين دو روند ظاهراً ناهمسو، تصويري پيچيده و نگران‌كننده از آينده توسعه سرزميني ايران ارايه مي‌دهند.

رييس مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي با اشاره به تاييد ۱۰۰ روش و فناوري نوين صنعتي‌سازي مسكن، گفت: ساخت‌وساز در اراضي داراي فرونشست، ممنوع است. به گزارش تسنيم، غزال راغب در رابطه با فرونشست در كشور، اظهار كرد: بخش اول اين موضوع آن است كه مانع از افزايش فرونشست شويم.

رييس سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به متاثر شدن منطقه غرب آسيا و ايران از پديده تغيير اقليم گفت: ۶۶ درصد تالاب‌هاي كشور به كانون گرد و غبار تبديل شده‌اند و ۳۰ استان كشور درگير پديده فرونشست زمين هستند.

براساس نقشه مخاطرات طبيعي كه در سال 2010 تهيه شده است، ايران سومين كشور در معرض مخاطرات طبيعي است. پوسته زمين در ايران از دوناحيه بلوك سخت اوراسيا از شمال و بلوك عربستان در جنوب تحت فشار است و بر اثر آن كوهستان‌هاي متعددي در كشور شكل گرفته است، اين فشارها باعث پديده‌هاي زمين‌لغزش يا ناپايداري دامنه‌اي شده است كه با حركت دادن توده‌هاي شني و خاكي به سمت پايين، باعث بروز اتفاقاتي ناگوار در برخي نقاط حساس و پرجمعيت كشور مي‌شود.

فرونشست زمين يكي از آسيب‌هاي زيست‌محيطي بزرگ و جبران‌ناپذير است كه به‌ويژه در كلان‌شهرها با جمعيت بالا، تبعات سنگيني به‌همراه دارد. مسائل زيست‌محيطي در ايران همواره در حاشيه قرار گرفته است و كم‌توجهي به آن، فجايع گسترده‌اي را رقم زده است، يكي از جدي‌ترين اين بحران‌ها، برداشت بي‌رويه از منابع آب زيرزميني است كه اكنون 400 شهر كشور را در معرض فرونشست زمين قرار داده است، خطري كه كارشناسان محيط زيست سال‌ها نسبت به آن هشدار داده‌اند، اما هنوز هم تدابير اساسي براي مهار آن انديشيده نشده است. كاهش بارندگي، برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني و عدم مديريت صحيح منابع آبي از جمله عواملي هستند كه اين پديده را تشديد كرده‌اند.

رييس بخش زلزله‌شناسي و خطرپذيري مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي گفت: كاهش منابع آب زيرزميني، فرونشست زمين را به بحراني ملي تبديل كرده و ۴۰۰ شهر ايران را در معرض خطر قرار داده است.

معاون تلفيق و امور تنظيم‌گري شركت مديريت منابع آب ايران با اشاره به شوري آب در برخي جاها و عدم امكان استفاده از آن گفت: ماحصل اين مساله اين شده است كه ۳۸۰ پهنه دشت كدر شور داراي فرونشست بوده و به غير از يك استان همه استان‌هاي داراي فرونشست هستند.  

در دو دهه اخیر طرح موضوع فرونشست زمین از سمینارهای آکادمیک و انتشارات دانشگاهی به عرصه رسانه‌های عمومی آمده و کمابیش هر از گاهی اخباری از نتایج مطالعات پژوهشگران در این زمینه منتشر می‌شود.

گزارش مرکز آمار از سهم و رتبه استان‌ها بر اساس متغیرهای مهم بخش کشاورزی نشان می‌دهد برخی از مناطق درگیر با بحران آب و فرونشست، بیشترین مصرف‌کننده آب در حوزه زراعت نیز هستند.

فرونشست زمين، اين زلزله خاموش، ديگر پديده‌اي دور از ذهن نيست. خيابان‌ها، جاده‌ها، خانه‌ها و حتي بناهاي تاريخي، يكي پس از ديگري ترك برمي‌دارند. شكاف‌هايي كه روز به روز عميق‌تر مي‌شوند، هشداري جدي براي آينده هستند. اما آيا مي‌توان اين پديده را كنترل كرد يا محكوم به تماشاي بلعيده شدن سرزمين‌مان هستيم؟

طرح كنترل فرونشست زمين و كاهش اثرات آن در كشور در مرداد ماه سال گذشته در جلسه علني مجلس شوراي اسلامي وصول شد اما با گذشت يكسال و نيم هنوز خبري از تصويب اين طرح نيست و اين در حالي است كه حجم فرونشست در ايران، پنج برابر ميانگين جهاني است.

وضعيت منابع آبي كشور به دليل كاهش شديد بارش‌ها و برداشت بي‌رويه از منابع زيرزميني بحراني‌تر شده است. تا جايي كه عيسي بزرگ‌زاده، سخنگوي صنعت آب كشور نسبت به اين موضوع هشدار داده و خواستار توجه ويژه مسوولان و مشاركت جدي مردم در مديريت مصرف آب شده است.

پديده فرونشست، از موضوعي محرمانه در دهه 90 به مساله‌اي تبديل شده است كه مسوولان و كارشناسان مختلف در مورد آن هشدار مي‌دهند. بر اساس آمارهاي رسمي 30 استان كشور تحت تاثير اين پديده قرار دارند؛ به گونه‌اي كه كارشناسان مي‌گويند ايران، از نظر تعدد پهنه‌هاي فرونشست در استان‌هاي مختلف و وسعت درگيري سكونتگاه‌ها، رتبه اول جهاني را دارد و از نظر عدد فرونشست، جزو سه كشور اول دنياست.

عضو هيات علمي مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي با اشاره به وجود رشته‌قنات‌هاي متعدد در زير ساختگاه تهران، اين موضوع را يكي از مهم‌ترين عوامل بروز فرونشست در مناطق مختلف پايتخت به‌ويژه نيمه شمالي شهر عنوان و بر لزوم تعيين‌تكليف هرچه‌سريعتر آنها تاكيد كرد.

اگرچه پيش نويس قانون مقابله با فرونشست در اوايل سال جاري به ثبت رسيد و طي يكي- دو سال گذشته هم، اعضاي كميسيون كشاورزي مجلس شوراي اسلامي بارها از تدوين قانون فرونشست در ساختمان بهارستان گفته‌اند، اما همچنان خبري از تصويب اين قانون در مجلس نيست.

مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان گفت: خطر وقوع فرونشست به تخلیه ۴۲ مدرسه استان را منجر شده است.

شرايط بحراني فرونشست زمين در كشورمان و تبديل اين بحران به حفره خطرناكي كه هر روز بخش بيشتري از كشورمان را مي‌بلعد درحالي است كه هنوز هيچ سازماني متولي مقابله و مهار اين تهديد بزرگ در كشورمان نيست! گرفتن ايران در رتبه دوم جهان از نظر نرخ «فرونشست زمين» و رتبه سوم جهاني از نظر وسعت مناطق تحت‌تأثير فرونشست همچنين نرخ متوسط حدود 20 تا 30 سانتي‌متر در سال كه در برخي مناطق به ارقامي فراتر از اين نيز مي‌رسد،

رييس سازمان حفاظت محيط‌زيست گفت: معاونت راهبردي باتوجه به جلسات كاربردي و مفيد خود تاكنون به اين موضوع نيز بيش از پيش اهميت دهد و ما در سازمان محيط زيست هم آمادگي كامل براي همكاري در اين زمينه را اعلام مي‌كنيم.