چهارشنبه‌سوری را به چهارشنبه‌سوزی تبدیل نکنید
گلی ماندگار|
شمارش معکوس فرا رسیدن سال 1401 آغاز شده است، روزهای پایانی سال اما همراه با سنتی است که اگر چه در سال‌های خیلی دور یک جشن به حساب می‌آمد و در واقع برای استقبال از بهار و بدرقه زمستان برگزار می‌شد، اما حالا چند سالی است که تبدیل به میدان جنگ با شمار مصدومان بالا شده است. چهارشنبه‌سوری که هر سال با سهل‌انگاری، ندانم کاری و بی‌تفاوتی به تمام هشدارهایی که قبل از آن داده می‌شود، به چهارشنبه‌سوزی‌های دردناکی تبدیل می‌شود. هر سال تعداد مصدومان این جشن پایان سال بیشتر از قبل می‌شود، حتی قربانی هم دارد و چند نفری هم در همین ترقه بازی‌های غیر استاندارد جان خود را از دست می‌دهند. اما هر ساله قبل از فرا رسیدن چهارشنبه‌سوری هم پلیس هشدار می‌دهد، هم آتش نشانی و اورژانس و هم خانواده‌ها از جوانانشان می‌خواهند تا دست به کارهای خطرناک نزنند، اما کو گوش شنوا.
هنوز چهارشنبه‌سوری از راه نرسیده نزدیک به 50 نفر مصدوم در این زمینه داشته‌ایم. این مصدومیت‌ها البته به سادگی بر طرف نمی‌شوند، هر ساله شمار قابل توجهی از نوجوانان و جوانان بر اثر استفاده از وسایل غیر استاندارد آتش بازی، دارای مصدومیت‌های ماندگار می‌شوند، بیش از همه کسانی هستند که بینایی خود را از دست می‌دهند. قطع دست و پا، قطع انگشتان دست و پا، سوختگی‌های شدید که اثر آن بر روی صورت یا دیگر اعضای بدن باقی می‌ماند، تمام این اتفاقات فقط برای یک شب آن هم برگزاری جشنی که اصلا قرار نبود به این شکل برگزار شود رخ می‌دهد و بسیاری از خانوادها با بروز این اتفاقات ناگوار برای عزیزانشان به استقبال سال نو می‌روند. اما این‌بار هشدارها جدی‌تر شده است، حتی رییس انجمن حمایت از بیماران سوخته با اشاره به مشکلات موجود در زمینه سوختگی در کشور خواستار آن شده تا مسوولان با تصویب قوانین بیشتر و سختگیری‌های بیشتر مانع از وقوع سوختگی در آخرین چهارشنبه سال شوند.
درباره پیشگیری از سوختگی قانون‌گذاری شود
دکتر محمدجواد فاطمی در این باره می‌گوید: موضوع چهارشنبه‌سوری بیشتر یک مشکل فرهنگی و مدیریتی است. مردم در همه طبقات اجتماعی چیزی به نام پیشگیری را نمی‌شناسند و به آن بی‌توجه هستند. ما مردمِ بعد از وقوع حادثه هستیم؛ یعنی صبر می‌کنیم تا اتفاقی رخ دهد و بعد به فکر برطرف شدن آن می‌افتیم. صبر می‌کنیم آخر سال شود تا نهایتا یک هفته قبل از چهارشنبه‌سوری همه به یاد این مناسبت بیفتند؛ درحالی که اگر قرار است اقدام مناسبی انجام شود باید در طول سال هم به فکر باشیم و فرهنگ پیشگیری از حوادثی همچون سوختگی را تقویت کنیم. او با تاکید بر اهمیت آموزش و پیشگیری در مبحث چهارشنبه‌سوری، می‌افزاید: سوختگی و آتش‌سوزی علاوه بر تمام آسیب‌هایش عوارض اقتصادی هم به دنبال دارد. باید قانون‌گذاری کرد زیرا قانون‌ها کمک می‌کند در این زمینه اقداماتی انجام دهیم که به پیشگیری از سوختگی کمک کند.
دکتر فاطمی اظهار می‌دارد: در مبحث مدیریتی اعتقاد قوی دارم که دلیل مشکل چهارشنبه‌سوری، ناکارآمدی سیاست‌های ارگان‌ها و سازمان‌های مسوول در این زمینه است. چه اتفاقی افتاده است که یک جشن ملی ما تبدیل به یک شب دلهره‌آور همراه با آسیب دیدن و معلول شدن افراد جامعه به ویژه جوانان شده است؟ چه کار کردیم که شبی که باید با شادی، دور هم جمع شدن و آجیل خوردن باشد تبدیل به شب بمب پرتاب کردن و آسیب رساندن شده است؟ تمام اینها به علت رویکردهای اشتباهی است که به جای اینکه از این روزهای خاص برای شادی بیشتر مردم استفاده شود، رویکردهایی به کار گرفته شد که کافی نیست.
چهارشنبه‌سوری به صورت جشن ملی برگزار شود
رییس انجمن حمایت از بیماران سوخته تاکید می‌کند: انجمن حمایت از بیماران سوخته اصرار و اعتقاد دارد که مهم‌ترین اقدام در این زمینه ابتدا قبول این شب به عنوان یک جشن ملی و سپس برگزاری مراسمی ملی در این شب همراه با شادی و برنامه‌های خوب با همکاری ارگان‌های ذی‌ربط مانند اورژانس، آتش‌نشانی، وزارت بهداشت و... است. مراسم چهارشنبه‌سوری نیازمند نگاه و سیاست جدید است و تا زمانی که این اتفاق نیفتد ترس و دلهره از آن وجود دارد.
او در پایان می‌گوید: متاسفانه طی چند سال اخیر وضع سوختگی و درمان آن در کشور به مراتب بدتر شده است؛ در واقع اتفاقاتی مانند کرونا، تحریم و سیاست‌های نادرست دولت‌ها بر این موضوع موثر بوده است. در حال حاضر متاسفانه خیلی از پانسمان‌های نوین، خدمات کاردرمانی و مشاوره‌ها و برخی از جراحی‌های پلاستیک را بیمه‌ها پوشش نمی‌دهند. این در حالی است که اکثر پانسمان‌های سوختگی وارداتی هستند و متاسفانه در کشور در زمینه تولید پانسمان‌های نوین تقریبا به هیچ چیزی نرسیدیم. ما در زمینه پوشش‌های بیمه‌ای مکاتبات و پیگیری‌های زیادی داشتیم ولی کسی نمی‌خواهد کاری انجام دهد چون این اقدامات به گونه‌ای است که بار هزینه‌ای داشته و نتیجه آن چندسال بعد مشخص می‌شود.
چرا جشن چهارشنبه‌سوری به جنگ تبدیل شد
این سوال سال‌هاست که ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول کرده، چه عواملی باعث شد تا جشنی ملی که باعث شادی و شور در روزهای پایانی سال برای استقبال از سال جدید باشد، به معضلی چنین ترسناک بدل شود. هر روز خبر دستگیری عده‌ای با وسایل غیر استاندارد آتش بازی و وسایلی که بیشتر به کار جنگ می‌آیند تا جشن منتشر می‌شود. اما تغییر این رفتارهای اجتماعی معلول کدام علت‌ها می‌تواند باشد. پونه کدخدایی، جامعه‌شناس در این باره به «تعادل» می‌گوید: جامعه همیشه راه خودش را برای رد شدن از بن‌بست‌ها پیدا می‌کند. زمانی برگزاری جشن چهارشنبه‌سوری ممنوع شده بود، بعد این ممنوعیت‌ها شکل و فرم این جشن و برگزاری آن هم عوض شد، حتی در مقطعی که خطرات این جشن که بیشتر شبیه به جنگ بود و هست، بیشتر شد، تصمیم بر جلوگیری کامل از برگزاری آن گرفته شد، هنوز هم هر سال پلیس به جوانان تذکر می‌دهد که هر کس در چهارشنبه‌سوری دستگیر شود تا آخر تعطیلات عید در بازداشتگاه خواهد ماند. حال سوال اینجاست واقع این برخوردهای قهرآمیز و رفتارهای ضد اجتماعی با جوانان تا چه حد توانست مانع از بروز اتفاقات تلخ آخرین چهارشنبه سال باشد. قطعا اگر بخواهیم منصفانه جواب بدهیم باید بگوییم: هیچ!
هر برخورد قهرآمیزی با شکست روبه‌رو می‌شود
این جامعه‌شناس در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: تجربه به ما ثابت کرده که هر برخورد قهرآمیزی با اتفاقات اجتماعی و حتی با معضلاتی که باید برای حل آنها دست به اصلاح زیرساخت‌ها زد، با شکست مواجه می‌شود. وقتی برای جلوگیری از جشن‌های چهارشنبه‌سوری پای پلیس و بگیر و ببند به میان بیاید، این می‌شود که جوانان ترجیح می‌دهند دست به کارهایی بزنند که هم خشمشان را از این رفتارها نشان بدهند، هم انرژی جوانی شان را تلخیه کنند و هم به خیال خودشان سنت دیرینه‌ای را که از آنها دریغ می‌شود، زنده نگه دارند. حال اگر این مراسم به صورت قانونی در میدان‌های بزرگ شهر و با حضور گسترده مردم و بر اساس همان سنت‌ها و آیین‌های دیرینه‌اش اجرا می‌شود، نه تنها ما هر در هفته‌های آخر هر سال شاهد انتشار اخباری نبودیم که هر روز از تعداد مصدومان بر اثر استفاده از وسایل آتش بازی گزارش بدهد، که واقعا آنطور که باید به استقبال سال نو می‌رفتیم. این جشن اگر به‌طور اصولی برگزار شود حتی می‌تواند برای آنهایی که در سال پشت سر گذاشته شده، مشکلاتی داشته‌اند، عزیزی از دست داده‌اند یا گرفتاری دارند را به آغاز سال جدید امیدوار کند.
جشن‌های ملی را نباید حذف کرد
پونه کدخدایی می‌افزاید: نباید جشن‌های ملی را از تقویم حذف کنیم. اینها می‌توانند سوپاپ اطمینان برای رفتارهای درست اجتماعی باشند. این جشن‌ها هم انرژی جوانی را تخلیه می‌کنند هم خشم‌های فروخورده در جامعه را به شادی تبدیل می‌کنند. شما حتی اگر هزاران مشکل هم داشته باشی وقتی در موقعیتی شاد قرار می‌گیری بی‌اختیار لبخند می‌زنی، همین لبخند میزان زیادی از خشم درون فرد را تخلیه می‌کند. باعث می‌شود رفتارهای اجتماعی بهتری می‌شود. در حالی که هر گونه رفتار قهرآمیز و دستوری می‌تواند خشم درونی جامعه را افزایش دهد و میزان ناامیدی را بالا ببرد.
چهارشنبه‌سوری سنت زیبایی است
بهتر است قبل از اینکه بخواهید برای چهارشنبه‌سوری ترقه و نارنجک و... بخرید، نگاهی به تاریخچه این جشن بیندازید، برای یک بار هم که شده، تصمیم بگیرد چهارشنبه‌سوری را مانند همان سنت زیبایی قدیمی که هست برگزار کنید، پریدن از روی آتش، فال گوش ایستادن، قاشق زنی، شعر خوانی و ... هیچ‌وقت در هیچ زمانی از تاریخ در چهارشنبه‌سوری صدای ترقه و نارنجک نبوده. مردم با هم آواز می‌خواندند، پایکوبی می‌کردند، برای رسیدن بهار جشن می‌گرفتند. آنها جشنی به این زیبایی را به جنگ تبدیل نمی‌کردند. ما هم نوادگان همان نسل‌های گذشته‌ایم و باید به سنت‌های زیبایی که نیاکانمان برای ما به جا گذاشته‌اند، احترام بگذاریم. تا هم جانمان را از گزند در امان داریم و هم با لبخند به استقبال سال جدید برویم، نه به درد و عذاب.
