عرضه‌هاي قطره‌چكاني علت گراني حبوبات
افزايش بي‌سابقه قيمت حبوبات در ماه‌هاي اخير، به يكي از نگراني‌هاي جدي خانوارهاي ايراني تبديل شده است. در ميان اين اقلام، لوبيا چيتي با جهش چشمگير قيمتي به حدود ۵۰۰ هزار تومان در هر كيلو رسيده؛ رقمي كه آن را هم‌رده گوشت قرمز قرار داده و جايگاه سنتي آن را به عنوان يك غذاي مقرون‌به‌صرفه به چالش كشيده است.
افزايش بي‌سابقه قيمت حبوبات در ماه‌هاي اخير، به يكي از نگراني‌هاي جدي خانوارهاي ايراني تبديل شده است. در ميان اين اقلام، لوبيا چيتي با جهش چشمگير قيمتي به حدود ۵۰۰ هزار تومان در هر كيلو رسيده؛ رقمي كه آن را هم‌رده گوشت قرمز قرار داده و جايگاه سنتي آن را به عنوان يك غذاي مقرون‌به‌صرفه به چالش كشيده است.
در حالي كه چندي پيش سيد عبدي افتخاري - دبير انجمن حبوبات ايران - در گفت‌وگو با ايسنا، از ثبت سفارش ۳۰ هزار تني حبوبات و بهبود شرايط بازار خبر داده بود، قيمت‌ها هنوز تغيير چندان چشمگيري نداشته‌اند.
وي درباره وضعيت بازار حبوبات اظهار كرد: در حال حاضر بازار مشكلي ندارد. اساسي‌ترين عامل براي حفظ ثبات در بازار عرضه و تقاضا است. هنگامي كه ثبت سفارش با سرعت كمي صورت مي‌گيرد كالاها در مراحل متعددي وارد مي‌شوند و در ابتدا كشتي‌ها بارگيري مي‌كنند و سپس بنادر نزديك كالاهاي خود را تخليه مي‌كنند و سپس كالاهاي تمام بنادر وارد كشور مي‌شود و در چنين شرايطي تجار براي ترخيص كالاهايي كه در گمركات هستند نيز تعجيل مي‌كنند و هم انبارها تخليه مي‌شوند و منشأ اين زنجيره نيز ثبت سفارشي است كه صورت گرفته. اكنون بخشي از كالاها در گمركات ما هستند و برخي نيز در مرزها يا در مسير بندرها قرار دارند. بخشي نيز از مبدأ بارگيري شده‌اند. در حال حاضر بخشي از اين محموله‌ها وارد انبارها شده‌اند و تجار براي ترخيص از گمرك اقدام كرده‌اند. در مرحله بعد، كالاها به بازار تزريق خواهند شد. اين زنجيره سبب شد بازار از آن حالت كمبود خارج شود و به وضعيت نرمال نزديك شود.
افتخاري ادامه داد: در حال حاضر بازار ما نرمال است، چراكه ثبت سفارش‌ها به‌موقع انجام شد. وزارت جهاد كشاورزي نيز اولويت‌هاي ثبت سفارش براي فصل بهار را مشخص كرده و به گمرك و وزارت صمت اعلام كرده است. تا زماني كه فصل برداشت جديد برسد، با اين ثبت سفارش‌ها كمبود خاصي نخواهيم داشت. در حال حاضر بازار آرام شده و اين ارقام تعديل شده‌اند. البته هنوز به نرخ تعادلي مدنظر ما نرسيده‌ايم، اما بازار ديگر آن التهاب سابق را ندارد.
رضا پاشابيگي دارياني رييس اتحاديه صنف خواربارفروشان تهران هم با انتقاد از فقدان سياست‌گذاري موثر در حوزه صادرات، تاكيد مي‌كند: يكي از دلايل اصلي اين افزايش نجومي قيمت‌ها، صادرات بي‌رويه محصولات كشاورزي، به‌ويژه حبوبات است. اگر دولت پيش از صدور مجوز صادرات، ابتدا مصرف داخلي را تأمين و ذخيره‌سازي مي‌كرد، اكنون با چنين ناهنجاري در بازار مواجه نبوديم.
پاشابيگي از روند رو به رشد قيمت لوبيا چيتي و افزايش بيش از حد قيمت برخي از حبوبات انتقاد و سپس عنوان كرد: قيمت لوبيا چيتي به مرز ۵۰۰ هزار تومان رسيده است. اين موضوع نگراني‌هايي را درباره فشار اقتصادي بر خانوارها به وجود آورده است. برخي صادركنندگان با مشاهده صرفه اقتصادي بيشتر در فروش خارجي، بدون در نظر گرفتن نياز داخل، اقدام به صادرات مي‌كنند. اينجا بايد دولت ورود كند و با ممنوعيت يا محدوديت مقطعي صادرات، تعادل بازار را حفظ كند.
بر اساس گزارش‌هاي موجود، قيمت انواع محصولات از جمله لوبيا چيتي، عدس، نخود و لوبيا سفيد به شكل قابل توجهي افزايش يافته است. قيمت تقريبي برخي از حبوبات در بازار، به اين صورت است كه لوبيا چيتي ۵۰۰ هزار تومان، لوبيا قرمز ۳۵۰ هزار تومان، نخود ۳۰۰ هزار تومان و عدس ۲۵۰ هزار تومان به فروش مي‌رسد.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه بخشي از حبوبات مصرفي كشور وارداتي است و بخشي ديگر نيز از توليدات داخلي تأمين مي‌شود. در سال‌هايي كه خشكسالي يا تغييرات اقليمي بر توليد داخلي تأثير مي‌گذارد، وابستگي به واردات افزايش مي‌يابد. اما مساله اصلي، به‌هم‌ريختگي توازن در عرضه و تقاضاست؛ جايي كه ذخاير داخلي پيش از صادرات به درستي تأمين و مديريت نمي‌شود.
يكي ديگر از دلايل افزايش قيمت‌ها، فعاليت سودجويانه دلالان و واسطه‌هاست. پاشابيگي در اين باره مي‌گويد: افرادي هستند كه محموله‌هاي وارداتي را انبار و به صورت قطره‌چكاني وارد بازار مي‌كنند. اين نوع عرضه، به‌ويژه زماني كه تقاضا در حال افزايش است، به گراني دامن مي‌زند.