تولید 20 درصد برق جهان با انرژی خورشیدی تا سال 2027

گروه اقتصاد اجتماعی

60 سال پیش قیمت پنل‌‌های خورشیدی نجومی بود. به پول امروز، تولید هر وات برق خورشیدی 1910دلار(معادل 1350پوند) هزینه در برداشت بنابراین استفاده از برق خورشیدی تنها در مواردی خاص که گزینه دیگری وجود نداشت مقرون به صرفه بود؛ یکی از آن موارد خاص سفینه یواس ونگارد بود که در سال 1958 به فضا فرستاده شد. با این حال به تدریج و هر چند با روندی کند، قیمت ساخت سلول‌‌ها و بالطبع پنل‌‌های خورشیدی کاهش یافت؛ تا جایی که امروز هزینه تولید هر وات برق خورشیدی به 0.80دلار(معادل 0.55 پوند) کاهش یافته که کاهش چشمگیر است. در ادامه تکثیر و تولید انبوه پنل‌‌ها (به خصوص در اروپا، چین، ایالات متحده و هند) تا حد زیادی تحت تاثیر سلطه بازار خودرو، گوشی‌‌های تلفن همراه و برق انجامید. اما آیا انرژی خورشیدی نیز می‌تواند به تبعیت از این نوآوری‌‌ها به این سطح از فراگیری دست پیدا کند؟

در گزارش موسسه دلویت که در سال 2015 درخصوص انرژی خورشیدی منتشر شده، آمده است: «تاریخ به ما می‌‌گوید که امکان وقوع تحولات فناورانه ناگهانی، عظیم و پیش‌‌بینی‌‌ناپذیر همواره وجود دارد.» در تحقیقی که اخیرا در مجله«ریسرچ پالیسی» منتشر شده محققان دانشگاه آکسفورد به این نتیجه رسیدند که در کوتاه‌مدت، حرکت رو به جلو انرژی خورشیدی غیرقابل اجتناب است. محققان می‌گویند که کاهش قیمت ساخت پنل‌‌های خورشیدی که از دهه 1980 به بعد سالانه 10درصد کاهش یافته است، باعث می‌شود تا سهم انرژی خورشیدی از تولید برق جهان از 1.5درصد درحال حاضر به 20درصد در سال 2027 برسد.

افزایش 400 درصدی تولید برق خورشیدی در 5 سال

با این حال همه اینقدر خوش‌‌بین نیستند. بلندپروازانه‌‌ترین برنامه آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) برای انرژی‌‌های تجدیدپذیر میزان برق تولید شده از سلول‌‌های خورشیدی فتوولتاییک را به 16درصد از تولید جهانی در سال 2050 خواهد رساند. با این حال مساله دست‌کم گرفتن انرژی خورشیدی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی، سابقه‌یی دیرینه دارد. در سال 2000 این آژانس پیش‌‌بینی کرد که کل ظرفیت برق خورشیدی جهان در 15سال آتی چهار برابر خواهد شد. در واقعیت، رسیدن به این میزان از افزایش تنها پنج سال زمان برد. سپس در سال 2005 آژانس بین‌المللی انرژی بار دیگر پیش‌‌بینی کرد که تا سال 2015 میزان تولید برق خورشیدی از 5 گیگاوات به 14گیگاوات افزایش یابد. این ‌بار تحقق این میزان افزایش، تنها سه سال به ‌‌طول انجامید.

گذشته از سلول‌‌های فتوولتاییک(سلول‌‌های پی‌‌وی) تمرکز بر استفاده از انرژی خورشیدی برای گرم کردن آب یا روغن و چرخاندن توربین‌‌ها نیز رو به افزایش است. با این حال در مقایسه با ظرفیت تولید برق خورشیدی، این کاربرد انرژی خورشیدی که سالانه در کل جهان یک گیگاوات به آن افزوده می‌شود، ناچیز است. دولف گیلن، مدیر مرکز نوآوری و فناوری آژانس بین‌المللی انرژی‌‌های تجدیدپذیر در شهر بن آلمان می‌گوید که انتظار می‌‌رود انرژی خورشیدی در مناطق صحرایی مانند مراکش و آفریقای جنوبی رشد گسترده‌یی داشته باشد یعنی در مناطق گرمسیرتر که این منبع انرژی از بازدهی و کارایی بیشتری برخوردار است.

نصب 3.5 میلیون سیستم خورشیدی در روستاهای بنگلادش

در کشورهای درحال توسعه، انرژی خورشیدی فرصتی مغتنم محسوب می‌شود. به عنوان مثال نارندرا مودی، نخست‌‌وزیر هند علاوه بر سرمایه‌‌گذاری از وزن سیاسی خود نیز برای ایجاد یک سایت بین‌المللی بهره گرفت. چین به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده انرژی خورشیدی حال حاضر جهان تنها در سه ماهه اول سال 2015 به اندازه کل ظرفیت انرژی خورشیدی فرانسه به ظرفیت خود افزود. حتی در فقیرترین کشورها نیز انعطاف‌‌پذیری انرژی خورشیدی، آن را به یک منبع انرژی مطلوب بدل کرده است. در بنگلادش بیش از 3.5میلیون سیستم خورشیدی خانگی در مناطق روستایی این کشور نصب شده است. این درحالی است که در سراسر جهان 1.3میلیارد نفر بدون برق زندگی می‌کنند و اغلب به این علت که هنوز برق‌‌کشی به مناطق آنها صورت نگرفته است. با توسعه و رشد اقتصاد این کشورها، انرژی خورشیدی به عنوان ارزان‌‌ترین و مستقل‌‌ترین راه تامین برق با سرعتی شتابان در این کشورها گسترش خواهد یافت. به عبارتی آینده خورشید در این کشورها درخشان است.

چه چیز مانع پیشرفت انرژی خورشیدی است؟

یان کین، تحلیل‌‌گر ارشد تامسون رویترز در این رابطه به گاردین از وجود موانعی بر سر راه انرژی خورشیدی می‌گوید. مهم‌ترین مانع زیرساخت‌‌های خطوط انتقال برق است که همچنان با تنوع انرژی‌‌های خورشیدی و بادی در رقابت است. خطوط انتقال ملی برق درحال تطبیق دادن خود برای انتقال برق خورشیدی هستند اما سرمایه‌‌گذاری در زیربناها بسیار سنگین بوده و کار کند پیش می‌‌رود. در اروپا طرحی برای ساخت یک نیروگاه بزرگ خورشیدی در کویر صحرا که می‌توانست 15درصد از برق اروپا را تا سال 2050 تامین کند به علت هزینه‌های سنگین انتقال برق خورشیدی متوقف شد. کین در این رابطه می‌گوید:«در تولید انرژی خورشیدی همیشه مساله فصل مطرح است که این مشکل در عرض‌‌های جغرافیایی بالا بیشتر می‌شود. اگر تمام کشورهای جهان به هم متصل باشند در این صورت همواره در یک نقطه از جهان کشورهایی وجود خواهند داشت که خورشید در آنها بتابد و مشکل حل خواهد شد اما تا ایجاد چنین وضعیتی هنوز خیلی فاصله داریم.»

انرژی خورشیدی نیازمند یارانه دولتی

مانند دیگر انرژی‌‌های تجدیدپذیر که به شرایط آب و هوایی وابسته‌‌اند، یکی از موانع موجود بر سر راه توسعه انرژی خورشیدی نیز «عامل ظرفیت» و میزان زمان تولید برق است. یک نیروگاه زغالی با 70 تا 80درصد ظرفیت نیز فعالیت می‌کند. در اروپای شمالی عامل ظرفیت پنل خورشیدی تنها 15درصد است که این مساله قدرت رقابتی آن را به ‌شدت کاهش می‌دهد بنابراین برخلاف پیش‌‌بینی تیم آکسفورد مبنی بر رشد انفجاری انرژی خورشیدی طبق پیش‌‌بینی کین مانند سال‌های اخیر شاهد رشدی آرام در انرژی خورشیدی خواهیم بود اما شیب این رشد به تدریج کاهش خواهد یافت. پیش‌‌بینی‌‌هایی که از سوی «کمیته تغییر اقلیمی دولت بریتانیا» و «آژانس اطلاعات انرژی ایالات متحده» درخصوص قیمت این انرژی صورت گرفته این مساله را تایید می‌کند. کین بر این باور است که صنعت انرژی خورشیدی برای اینکه بتواند با فناوری‌‌های سوخت‌‌های فسیلی مانند زغال‌‌سنگ و گاز رقابت کند حداقل 15سال دیگر باید از یارانه‌های دولتی بهره بگیرد. یکی دیگر از چالش‌‌های انرژی خورشیدی، قیمت پایین سوخت‌‌های فسیلی است که از قدرت رقابتی آن می‌کاهد. با این حال، گیلن باور دارد که در آینده نه چندان دور، انرژی خورشیدی به یکی از ارزان‌‌ترین اشکال انرژی بدل خواهد شد. البته ارزان شدن این انرژی تا حدی به سیاست‌های دولتی همچنین نهادینه شدن قیمت‌گذاری جهانی یا منطقه‌یی کربن بستگی دارد که رقابت آن با سوخت‌‌های فسیلی را کم می‌کند.

چالشی به نام ذخیره‌‌سازی برق خورشیدی

گیلن بر این باور است که با مرتفع شدن مشکلات حوزه انرژی خورشیدی در نتیجه پیشرفت‌های فناورانه، این منبع انرژی قادر خواهد بود تا 10درصد برق جهان را تا سال 2050 تولید کند. باتری‌‌ها و خازن‌‌هایی که برق تولید شده اضافی را برای شب یا چند روز بتوانند ذخیر کنند با وجود کاهش قیمت در سال‌ها اخیر همچنان گران هستند.

شرکت تلسا ازجمله شرکت‌‌هایی است که ادعا می‌کند به زودی تجهیزات مقرون ‌‌به‌‌ صرفه‌یی را برای ذخیره‌‌سازی انرژی خورشیدی در پنل‌‌های سقفی و خانگی به بازار عرضه خواهد کرد. اما از نظر این تحلیل‌‌گر حوزه انرژی‌‌های تجدیدپذیر، راه‌حل بهتر تلفیق انرژی خورشیدی با دیگر فناوری‌‌های تجدیدپذیر موجود یعنی باد، زمین‌‌گرمایشی و هیدرو است. به عنوان مثال کاستاریکا ترکیبی قدرتمند از تمام این فناوری‌‌ها را استفاده می‌کند و به همین مساله باعث گشته تا اتکا این کشور به نیروگاه‌های دیزیلی‌‌ کمتر شود. برخی کشورها ازجمله بریتانیا درصدد هستند تا انرژی هسته‌یی را نیز به این ترکیب اضافه کنند هر چند قیمت سنگین و مخالفت‌های مردمی اندکی کار را دشوار خواهد کرد. با وجود اینکه تابش یک ساعت خورشید می‌تواند نیاز یک سال ما به انرژی را تامین کند، انرژی خورشیدی به تنهایی نمی‌تواند مساله نیاز ما به انرژی پاک را به ‌‌تنهایی حل و فصل کند.

مشاهده صفحات روزنامه