سنت غافلگیری مسوولان و سورپرایز مردم همچنان ادامه دارد. در تهران و بسیاری دیگر از شهرهای کشور شاهد قطعی یک‌باره و خارج از برنامه زمانبندی اعلام شده هستیم، برق می‌رود و مردم با مشکلات زیادی روبرو می‌شوند . مدیرعامل شرکت توانیر نه‌تنها توضیح قانع‌کننده‌ای در اعلام نکردن برنامه خاموشی‌ها نداشته بلکه آب پاکی را هم روی دستان مردم ریخته و می‌گوید وضعیت اضطراری برق تا یک ماه دیگر ادامه خواهد داشت.
مردم پایتخت در دو روز گذشته بازهم با قطعی برق برای چندین بار در طول روز و در اوج گرما مواجه شدند که همین موضوع دستمایه بسیاری از نظرات کاربران فضای مجازی شد. برخی به دنبال تاریخچه ورود برق به کشور رفتند، برخی با اشترک گذاشتن تصاویر جالب قصد اطلاع‌رسانی داشتند. شهر هم بدون برق تصویر دیگری از خود نشان می‌داد، از خاموشی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی گرفته تا آنتن ندادن موبایل و کلافه شدن مردم که شغلشان و ارتباطاتشان مختل شده بود و تصویر جالب خبرگزاری میزان از واکسن زدن پیرمردی در زیر نور موبایل. افزایش مصرف برق به دلیل گرمای کم‌سابقه، استخراج قانونی و غیرقانونی رمزارز، کاهش آب ذخیره‌گاه سدها یا به دلیل خشکسالی و محدودیت ظرفیت تولید و یا حتی داستان کنوانسیون پاریس و تعهد ایران برای محدودیت از استفاده از سوخت‌های فسیلی از مهم‌ترین علت‌هایی هستند که مسوولان و برخی کارشناسان برای توجیه افزایش ساعت‌های خاموشی بیان می‌کنند. متولی‌زاده، مدیرعامل شرکت توانیر یکشنبه در یک نشست خبری گفت علاوه بر این مشکلات «یکی- دو نیروگاه» هم از مدار خارج شدند که باعث افزایش زمان خاموشی‌ها شده است. سرپرست شرکت توزیع برق البرز این مساله را مشخص‌تر توضیح داد و گفت: «دیروز به دلیل اینکه دو نیروگاه تولید برق در کشور به دلیل مصرف بالا از مدار خارج و به اورهال نیاز پیدا کردند، ناچار شدیم بر اساس دستور ملی خاموشی برق را افزایش دهیم و قطعی برق خارج از زمانبندی اعلام شده داشته باشیم.»
خاموشی‌های اعلام نشده در بسیاری از کلان‌شهرها
رامین فرج به خبرگزاری ایسنا می‌گوید شرکت‌های توزیع برق باید به دستورالعمل مرکز کنترل عمل کنند ولی در وضعیت ناپایداری شبکه چاره‌ای جز افزایش خاموشی‌ها نیست. افزایش خاموشی‌های خارج از برنامه اعلام شده منحصر به استان‌های تهران و البرز نبوده است. کاربران شبکه‌های اجتماعی از بسیاری دیگر از کلان‌شهرهای ایران از قطع برق فراتر از ساعت‌های اعلام شده خبر داده‌اند.
فصل تابستان تازه شروع شده و انتظار می‌رود با افزایش دمای هوا میزان مصرف برق و به تبع آن خاموشی‌ها افزایش یابد. مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با توجه به این موضوع هشدار داده که باید از هم‌اکنون «به فکر پیشگیری از خاموشی» بود.
توضیح یا توجیه خاموشی‌های اعلام نشده؟
بر اساس اعلام وزارت نیرو تمام شرکت‌های توزیع استان‌ها موظف به انتشار جداول خاموشی شده‌اند و آن‌طور که مدیرعامل شرکت توانیر اعلام کرده تنها یک نوبت خاموشی برای مشترکان اعمال می‌شود. شواهد و شنیده‌ها هم حاکی از این است که نه تنها خاموشی‌ها مطابق برنامه نیست بلکه در برخی نقاط حتی بیش از دو تا سه بار خاموشی اعمال می‌شود که این موضوع موجب ایجاد مشکلاتی برای مشترکان شده است. باتوجه به اینکه میزان مصرف برق تمام مناطق به‌طور کامل در اختیار صنعت برق قرار دارد، حداقل کاری که این صنعت می‌تواند انجام دهد این است که هیچ خاموشی را بدون اطلاع قبلی اعمال نکند. مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق در نشست خبری مشترک با مدیرعامل توانیر در پاسخ به پرسشی درباره قطع برق در برخی استان‌ها به مدت پنج ساعت و خارج از برنامه گفت اگر مساله عدم توازن تولید و مصرف باشد می‌توان درباره آن اطلاع‌رسانی کرد اما اگر «خاموشی به دلیل نقص یا مشکل فنی در شبکه» باشد این کار امکان‌پذیر نیست.
مدیرعامل توانیر مانند سخنگوی صنعت برق علت خاموشی‌های اعلام نشده در روزهای اخیر را «مشکلات در شبکه برق» عنوان کرده است.
مصرف بیش از ظرفیت تولید
با این حال واقعیت این است که ظرفیت تولید برق در ایران از میزان مصرف در ساعت‌های اوج بسیار بیشتر است. بخشی از این مشکل به سوءمدیریت، عدم سرمایه‌گذاری و بهینه و به‌روز نبودن دستگاه‌ها و تجهیزات پرمصرف در بخش‌های مختلف، از جمله صنایع و کشاورزی و خانگی بازمی‌گردد.
سخنگوی صنعت برق با اشاره به ارزیابی سازمان هواشناسی از افزایش دمای هوا در روزهای آینده به ایسنا گفت: «پیش‌بینی ما این است که میزان مصرف این هفته رکورد بزند و به عدد حدود ۵۶ هزار مگاوات برسیم و توان تامین نیروگاه‌های ما بیش از ۵۴ هزار مگاوات نیست.» مدیرعامل شرکت توانیر اوج میزان مصرف برق را ۶۰ هزار مگاوات برآورد می‌کند و می‌افزاید حدود ۴۰ درصد آن به دستگاه‌های سرمایشی در خانه، اداره و واحدهای تولیدی اختصاص دارد. به این ترتیب یکی از راه‌های حل معضل، افزایش ظرفیت تولید است. به گفته متولی‌زاده برای احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه ۲۰۰ هزار میلیارد تومان پول لازم است و این میزان سرمایه‌گذاری «برای صنعت برق مقدور نیست».
شرایط اضطراری برق در یک ماه آینده
مدیرعامل توانیر می‌گوید به ازای افزایش هر یک درجه دمای هوا حدود هزار و ۵۰۰ مگاوات به مصرف برق اضافه می‌شود و شرایط در یک ماه آینده اضطراری خواهد بود. بخش بزرگی از نیاز برق ایران از طریق نیروگاه‌های برقابی تامین می‌شود و کاهش شدید آب ذخیرگاه سدها کار آنها را با محدودیت شدیدی روبرو کرده است. حمید رضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب (آبفا) ۱۳ تیر می‌گوید امسال به لحاظ کاهش بارندگی و افزایش دما «سالی خاص و بی‌سابقه» است و ورودی آب به پشت سدها به نسبت سال گذشته ۶۰ درصد کاهش یافته است. در کنار کمبود برق، تامین آب آشامیدنی شهروندان نیز با معضلات زیادی روبرو است. به گفته سخنگوی آبفا سال گذشته آب پنج هزار و ۵۰۰ روستا از طریق آب‌رسانی سیار تامین می‌شد و برآورد می‌شود این تعداد امسال به هشت هزار روستا برسد. مدیرعامل آبفا اعلام کرده ۳۰۴ شهر ایران در معرض تنش آبی قرار دارند و شرایط تامین آب در بیش از ۱۰۰ شهر «در وضعیت قرمز» است. یکی از مسائلی که اخیرا زیاد مطرح شده سهم استخراج رمزارزها در مصرف برق است. به دلیل غیرقانونی بودن بخشی از فعالیت‌ها در این زمینه برآورد دقیق و قابل اعتمادی در این زمینه وجود ندارد. مدیرعامل شرکت توانیز می‌گوید مراکز استخراج رمزارز بسیار گسترش یافته‌اند و میزان مصرف برق آنها حدود ۲ هزار مگاوات است. مطابق برخی گزارش‌ها دولت خود در استخراج رمزارز دخالت دارد و از آن سود می‌برد. کمیسیون اقتصادی مجلس اردیبهشت امسال در گزارشی وزارت صنعت را مکلف دانست با همکاری وزارتخانه‌های مرتبط به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که «مزارع استخراج رمزارز کشور منجر به تولید درآمد ناخالص سالانه نیم میلیارد دلار در سال ۱۴۰۱ شده و بعد از آن حداقل ۱۰ درصد رشد سالانه داشته باشد.»
وزارت نیرو باید پاسخگوی وضعیت نابسامان قطعی برق باشد
یک عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ضرر و زیان قطعی‌های پی در پی برق فقط به از کارافتادن لوازم خانگی منحصر نمی‌شود، تاکید کرد: وزارت نیرو ملزم به پاسخگویی در خصوص وضعیت نابسامان موجود است. کمال حسین‌پور نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی، در صفحه شخصی خود در توییتر، نوشت: «ضرر و زیان قطعی‌های پی‌درپی برق فقط به از کارافتادن لوازم خانگی و چاه‌های کشاورزی منحصر نمی‌شود. هزینه‌های سنگینی را هم به فرایند تولید، صنایع کوچک و بزرگ، کسبه و بازاریان تحمیل می‌کند. دولت شرعا و اخلاقا ملزم به جبران خسارات مردم است. وزارت نیرو باید پاسخگوی این وضعیت نابسامان باشد.»
