بحران خاموش در خيابانهاي ايران
وجود ۱۴ ميليون موتورسيكلت در كشور كه بيش از ۹۰درصد آنها فرسودهاند، امروز به يكي از بزرگترين چالشهاي ملي در حوزههاي زيستمحيطي، ايمني ترافيك و اقتصاد خانوار تبديل شده است.
تعادل|
وجود ۱۴ ميليون موتورسيكلت در كشور كه بيش از ۹۰درصد آنها فرسودهاند، امروز به يكي از بزرگترين چالشهاي ملي در حوزههاي زيستمحيطي، ايمني ترافيك و اقتصاد خانوار تبديل شده است. اين وسايل نقليه نهتنها سهم بزرگي در آلودگي هوا دارند، بلكه سالانه هزاران قرباني در تصادفات برجاي ميگذارند و هزينههاي سنگيني بر نظام سلامت و اقتصاد كشور تحميل ميكنند بهطوريكه بنابر آمار جانشين پليس راهور فراجا، ۱۴ هزار نفر بر اثر تصادفات طي ۸ ماهه نخست امسال فوت كردند كه ۲۳ تا ۲۵درصد فوتيهاي تصادفات مربوط به راكبان موتورسيكلت است. ازسوي ديگر، براساس گفتههاي معاون وزير بهداشت، سالانه ۵۸ هزار نفر بر اثر آلودگي هوا فوت ميكنند. اما معاون وزير صمت با اسقاط روزانه ۸۸۰ خودرو در كشور ميگويد: نوسازي ناوگان ميتواند حدود ۱۰درصد در كاهش آلودگي هوا موثر باشد.
بحران آلودگي
وزير صنعت، معدن و تجارت در مراسم آغاز طرح نوسازي موتورسيكلتهاي فرسوده اعلام كرد كه ديگر نميتوان با روشهاي گذشته اين حجم وسيله نقليه را مديريت كرد. او تأكيد كرد كه موضوع موتورسيكلت به يك مساله حكمراني و دغدغه عمومي بدل شده است. به گفته محمد اتابك، پيامدهاي استفاده گسترده از موتورسيكلت تنها به آلودگي محدود نميشود، بلكه خسارات ناشي از تصادفات، هزينههاي بيمه و درمان و فشار اقتصادي بر خانوادهها و نظام سلامت را نيز دربر ميگيرد. اتابك افزود: اجراي طرح نوسازي علاوه بر كاهش آلودگي و مصرف انرژي، موجب هويتبخشي به موتورسيكلتها و امكان مديريت و قانونمندي بيشتر خواهد شد. او از پليس راهور خواست همكاري جدي داشته باشد تا نظم ترافيكي در شهرها برقرار شود. وزير صمت همچنين بر ضرورت مشوقهاي اقتصادي براي موفقيت طرح تأكيد كرد و گفت توليدكنندگان بايد با پلتفرمهاي مشترك و كاهش هزينهها، زمينه جايگزيني موتورسيكلتهاي فرسوده را فراهم كنند. هدف نهايي اين طرح، توليد انبوه موتورسيكلتهاي برقي كارآمد است؛ اقدامي كه ميتواند تأثير چشمگيري بر كاهش آلودگي، ارتقاي ايمني و تقويت اقتصاد ملي داشته باشد.
فرشاد مقيمي، معاون وزير صمت و رييس هيات عامل ايدرو، در اين مراسم گفت: موتورسيكلتهاي كاربراتوري فرسوده در هر ۱۰۰ كيلومتر حدود ۷ ليتر بنزين مصرف ميكنند، در حالي كه مدلهاي انژكتوري جديد مصرفي بين ۲.۵ تا ۳.۵ ليتر دارند. بنابراين اسقاط و جايگزيني آنها ميتواند تا ۴ ليتر صرفهجويي در مصرف سوخت ايجاد كند. اين صرفهجويي علاوه بر كاهش هزينههاي نگهداري و افزايش ايمني كاربران، امكان صادرات سوخت را نيز براي كشور فراهم ميكند. او همچنين به نقش اقتصاد چرخشي اشاره كرد و گفت: هر موتورسيكلت فرسوده بين ۹۰ تا ۱۲۰ كيلوگرم وزن دارد كه بخش قابل توجهي از آن شامل فولاد، آلومينيوم، مس، لاستيك و پليمر است و قابليت بازگشت به چرخه توليد را دارد. مقيمي تأكيد كرد اجراي اين طرح علاوه بر كاهش آلايندگي صوتي و زيستمحيطي، به توسعه صنعتي و ارتقاي سلامت عمومي كمك خواهد كرد. مقيمي همچنين در پاسخ به پرسشي درباره عدم استقبال از طرح نوسازي ناوگان موتورسيكلت، گفت: تاكنون حدود ۲۲۰ مجوز براي مراكز اسقاط صادر شده كه در حال حاضر نزديك به ۱۸۰ مركز بهصورت فعال مشغول انجام فرآيند اسقاط هستند. در سالهاي گذشته مسووليت اسقاط برعهده نهادهاي مختلف بود، اما طي دو سال اخير اين وظيفه بهصورت متمركز بهاي درو واگذار شده است.
وي با اشاره به تعيين قيمت اسقاط افزود: محاسبه قيمت اسقاط با همكاري سازمان حمايت انجام شده است. در حوزه موتورسيكلت و نوسازي ناوگان فرسوده آن، ابتدا بايد بستر اجراي طرح فراهم ميشد. حدود يك ماه از آغاز و اعلام رسمي اين طرح گذشته و اكنون امكان اسقاط موتورسيكلت در تمامي مراكز اسقاط كشور فراهم شده است. طبيعي است كه براي مشاهده نتايج ملموس، بايد زمان مشخصي از آغاز فراخوان و اجراي طرح سپري شود. رييس هياتمديرهاي درو در پاسخ به سوالي درباره وضعيت اسقاط خودروها اظهار كرد: از ابتداي سال جاري تاكنون بيش از ۱۷۴ هزار دستگاه خودرو اسقاط شده كه بهطور ميانگين روزانه حدود ۸۸۰ خودرو در كشور از رده خارج ميشود. براساس اييننامه هيات وزيران و مصوبات مربوطه، روند اسقاط با سرعت بيشتري ادامه خواهد يافت و پيشبيني ميشود تا پايان سال حدود ۲۵۰ هزار دستگاه خودرو اسقاط شود. وي ادامه داد: هرچند روند اسقاط در بخش كاميونها و كشندهها با سرعت كمتري پيش ميرود، اما امسال تاكنون بيش از ۱۴۵ هزار خودروي سواري، ۵۲۳ كاميون، ۱۲۳۲ اتوبوس، ۱۱۳۲ مينيبوس، ۵۸ كشنده، ۵۸۲۳ كاميونت، ۷۴۱۱ تاكسي و ۷۳۶ موتورسيكلت اسقاط شده است.
سالانه ۵۸ هزار نفر بر اثر آلودگي هوا فوت ميكنند
مشاور وزير بهداشت نيز در اين مراسم هشدار داد كه موتورسيكلتهاي فرسوده تا ۲۰ برابر بيشتر از مدلهاي انژكتوري و حتي خودروها آلودگي توليد ميكنند. خسرو صادقنيت گفت: سالانه حدود ۵۸ هزار نفر در كشور به دليل آلودگي هوا جان خود را از دست ميدهند؛ آماري كه نشاندهنده ابعاد جدي بحران سلامت ناشي از آلايندههاست. او افزود آلايندههايي همچون مونوكسيد كربن، اكسيدهاي نيتروژن و ذرات معلق (PM۲.۵) عامل بروز بيماريهاي قلبي، ريوي و سرطانها هستند كه گاه تا پايان عمر فرد را درگير ميكنند. وي با اشاره به مرگ سالانه ۵۸ هزار نفر بر اثر آلودگي هوا، گفت: موتورسيكلتهاي فرسوده تا ۲۰ برابر بيشتر از مدلهاي انژكتوري آلودگي توليد ميكنند. صادقنيت همچنين به محور دوم اين طرح يعني كاهش تصادفات اشاره كرد و گفت: مرگومير ناشي از تصادفات موتورسيكلت در سال گذشته ۵۰درصد افزايش داشته است. او پيشنهاد داد همزمان با نوسازي موتورسيكلتها، تحويل كلاه ايمني به خريداران الزامي شود؛ اقدامي كه ميتواند مرگ ناشي از تصادفات موتورسيكلت را تا ۷۰درصد كاهش دهد.
فوت ۱۴ هزار نفر بر اثر تصادفات طي ۸ ماه
جانشين پليس راهور فراجا نيز با اشاره به فوت ۱۴ هزار نفر بر اثر تصادفات طي ۸ ماهه نخست امسال گفت: ۲۳ تا ۲۵درصد فوتيهاي تصادفات مربوط به راكبان موتورسيكلت است. سردار حسن مومني تأكيد كرد كه بيش از ۹۰درصد موتورسيكلتهاي كشور فرسودهاند و روند نوسازي بسيار كند پيش ميرود. او افزود بخش عمده مرگومير موتورسواران ناشي از ضربه به سر و گردن است و يكي از دلايل اصلي آن، استفاده نكردن از كلاه ايمني محسوب ميشود. مومني يادآور شد كه سالانه نزديك به ۲۰ هزار نفر در تصادفات كشته و حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار نفر مجروح ميشوند كه ۱۰ تا ۱۵درصد آنها دچار معلوليت دايمي خواهند شد. او خواستار رفع نواقص دوربينهاي شهري، نصب پلاك جلو براي موتورسيكلتها و اجراي جدي قوانين مربوط به خروج وسايل فرسوده شد. بحران موتورسيكلتهاي فرسوده تنها يك مساله حملونقلي نيست؛ بلكه معضلي چندوجهي در حوزههاي زيستمحيطي، اقتصادي، اجتماعي و سلامت عمومي است. اجراي طرح نوسازي، اگر با مشوقهاي اقتصادي، نظارت پليس و توليد گسترده موتورسيكلتهاي برقي همراه شود، ميتواند نقطه عطفي در كاهش آلودگي هوا، ارتقاي ايمني و بهبود كيفيت زندگي در ايران باشد.
