تنها همین دو کشور مشتری برنج ایرانی هستند

 برخلاف تصور رایج، برنج ایرانی کالایی نیست که با کاهش مصرف داخلی راهی بازارهای جهانی شود؛ رئیس انجمن تولیدکنندگان برنج می‌گوید این محصول عملاً مشتری خارجی ندارد و حتی صادرات محدود آن هم فقط به قصد مصرف ایرانیان خارج از کشور است.

بررسی‌های تازه از بازار نشان می‌دهد در میان تمام اقلام خوراکی، برنج ایرانی رکورددار افزایش قیمت بوده است. بر اساس داده‌های میدانی، قیمت هر کیلو برنج ایرانی از ۱۲۵ هزار تومان به حدود ۳۳۲ هزار تومان رسیده؛ افزایشی معادل 2/6 برابر. در بخش برنج‌های وارداتی نیز وضعیت تفاوت چندانی ندارد. قیمت هر کیلو برنج خارجی که پیش‌تر حدود ۶۹ هزار تومان بود، اکنون به ۱۱۳ هزار تومان رسیده و 1/6 برابر رشد را تجربه کرده است.
نکته قابل‌توجه اینجاست که احتمالا ابتدای هفته ارز ترجیحی برنج حذف شود و همین موضوع عامل گرانی برنج وارداتی خواهد بود. غلامرضا نوری‌قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی از حذف ارز ترجیحی برنج خبر داد و گفت که با پیش‌بینی‌های انجام شده مشکلی در معیشت مردم ایجاد نمی‌شود.

رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران با اشاره به حذف ارز ترجیحی برنج در خصوص قیمت برنج‌های وارداتی گفته بود: «هر کیلو برنج پاکستانی در حال حاضر در بنکداری‌ها ۲۲۰ هزار تومان و هر کیلو برنج هندی ۱۴۵ تا ۱۴۸ هزار تومان است که با سود ۱۰ درصدی خرده‌فروشی‌ها به دست مردم خواهد رسید. یعنی برنج پاکستانی ۲۳۰ هزار تومان و برنج هندی ۱۵۵ هزار تومان در خرده‌فروشی‌ها عرضه می‌شود.» با حذف ارز ترجیحی به نظر می‌رسد که در ماه‌های آتی برنج پرچم‌دار تورم ماهانه کالاهای اساسی مصرفی باشد.

محمد مختاریانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌‌کنندگان برنج ایران گفت: واقعیت این است که با حذف ارز ترجیحی واردات برنج، این افزایش قیمت کاملاً قابل‌پیش‌بینی بود. کالایی که واردکننده در سال 1401 با ارز ۲۸۵۰۰ تأمین می‌کرد، حالا باید با نرخ آزاد یا نزدیک به آزاد تهیه کند. طبیعی است کالایی که مثلاً ۲۸ یا ۲۹ هزار تومان تمام می‌شد، امروز ممکن است ۱۰۰ هزار تومان درآید؛ بنابراین افزایش حدود سه تا سه‌ونیم برابری از نظر فنی چیز عجیب و غیرمنتظره‌ای نبود.

او ادامه داد: دولت در چند ماه گذشته عملاً هر کاری توانست انجام داد تا قیمت برنج در بازار بالا برود. به‌جای اینکه روند طبیعی واردات طی شود، با انواع مانع‌تراشی‌ها مواجه بودیم. چندین ماه است که هیچ برنج وارداتی جدید وارد بازار نشده. شرکت بازرگانی دولتی بارها مصاحبه کرده، وعده داده، اما نه خودش برنجی ترخیص کرده و نه اجازه داده واردکنندگان بخش خصوصی کارشان را انجام بدهند. رفتار دولت نشان می‌دهد کاملاً مصمم بوده قیمت برنج را به‌تدریج بالاتر ببرد.

رئیس انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌‌کنندگان برنج ایران تاکید کرد: امروز شانزدهم ماه است و هنوز هیچ اقدامی انجام نشده است. برای اینکه بارها از بندر وارد بازار شود، دولت باید دو سه توافق و مجوز ساده را صادر کند، اما هیچ کاری نکرده. شانزده روز است که محموله‌ها خاک می‌خورند و انگار نه انگار که بازار در التهاب است. ما ده‌ها بار صحبت کرده‌ایم، نامه زده‌ایم، پیگیری کرده‌ایم که «چه باید کرد؟» اما پاسخ مشخصی نگرفته‌ایم. همان‌طور که یکی از نمایندگان مجلس هم چند روز پیش گفت، به نظر می‌رسد دولت، به‌ویژه در حوزه وزارت جهاد، عملاً کشور را رها کرده است.

مختاریانی گفت: وقتی ورودی کالا طبیعی نیست، وقتی عرضه به‌اندازه نیاز بازار نیست، نتیجه‌اش افزایش قیمت است. اکنون هم تقاضا به‌خاطر قیمت بالا کاهش پیدا کرده، اما وقتی رقابتی وجود ندارد و کالا کم است، حتی با تقاضای پایین هم فروش انجام می‌شود.

رئیس انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌‌کنندگان برنج ایران  در خصوص صادرات برنج ایرانی اظهار کرد: اگر واقع‌گرایانه بخواهیم بگوییم اقبالی برای برنج ایرانی در خارج وجود ندارد. صادرات برنج ایرانی طی همه سال‌ها در حد بسیار ناچیز بوده و عملاً می‌توان آن را صفر در نظر گرفت. برنج ایرانی فقط برای مصرف ایرانی‌هاست؛ چه داخل کشور و چه ایرانیان مقیم خارج. بخش عمده صادرات موجود هم به امارات و کانادا رفته که آنجا هم باز فقط ایرانی‌ها خریدارش هستند. از نظر فرهنگی و ذائقه‌ای، برنج ایرانی برای کشورهای دیگر جذاب نیست؛ بنابراین تصور اینکه کاهش مصرف داخل باعث صادرات شود، چندان منطقی نیست.

او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه عدم اقبال به برنج باعث ارزانی آن می‌‌شود گفت: اگر بازار ورودی نرمال داشته باشد و عرضه کافی باشد، ممکن است قیمت کمی تعدیل شود. اما وقتی واردات ماه‌هاست قفل شده و دولت اجازه ورود رقبا را نمی‌دهد، طبیعتاً کاهش مصرف به‌تنهایی نمی‌تواند قیمت را پایین بیاورد. فعلاً وضعیت اینطور است که عرضه کم است، رقیب وجود ندارد و قیمت بالا رفته؛ بنابراین حتی با کاهش خرید مردم، باز هم فروش صورت می‌گیرد.

مختاریانی در نهایت گفت: تا زمانی که دولت درباره واردات تصمیم شفاف و اجرایی نگیرد، التهاب ادامه خواهد داشت. بازار نیازمند جریان طبیعی عرضه است. اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، قیمت‌ها کم‌کم باز هم‌بالاتر می‌روند و فشار بیشتری به سفره مردم وارد خواهد شد.