بانك مركزي و بازار ارز
بخشي از تغييرات ايجاد شده در قيمتها ريشه در عوامل بيروني و بينالمللي دارد و بخشي ديگر ناشي از انتظارات تورمي است كه از تحولات سياسي داخلي تاثير ميپذيرد.
بخشي از تغييرات ايجاد شده در قيمتها ريشه در عوامل بيروني و بينالمللي دارد و بخشي ديگر ناشي از انتظارات تورمي است كه از تحولات سياسي داخلي تاثير ميپذيرد. در اين راستا بانك مركزي نقش تعيينكنندهاي دارد؛ بهطوري كه با مديريت نوسانات ارزي، مداخله هدفمند و تزريق به موقع ارز شرايط لازم براي كنترل دامنه نوسانات ايجاد ميكند. قيمت طلا در ايران تابعي از عوامل مختلف است؛ بهطوري كه در هفتههاي اخير با افزايش قيمت اونس جهاني شاهد افزايش قيمت طلا در بازارهاي داخلي شديم، چراكه بخشي از طلاي كشور وارداتي است، طبيعي است كه هر افزايش قيمت جهاني طلا مستقيما در بازار داخلي نيز تاثير ميگذارد.
از سوي ديگر رشد قيمت جهاني طلا انتظارات تورمي را در داخل كشور تشديد ميكند و بخشي از تقاضا را به بازار ارز سوق ميدهد، بهويژه از سوي كساني كه سرمايه خرد دارند و امكان ورود به بازار طلا برايشان محدودتر است. بازار طلا و ارز رابطه رفت و برگشتي دارند و نميتوان نوسانات يكي را بدون توجه به ديگري تحليل كرد؛ افزايش قيمت طلا ميتواند بخشي از نقدينگي سرگردان را به بازار ارز منتقل كند و اين موضوع به افزايش تقاضا و رشد نرخ ارز منجر ميشود. در هفتههاي گذشته شاهد برخي اظهارات از سوي مقامات سياسي بوديم كه باعث ايجاد نگرانيهايي در رابطه با آينده است كه موجب شد بازار ارز به چنين سيگنالهايي واكنش فوري نشان دهد؛ در نتيجه بخشي از افزايش نوسانات اخير دلايل بنيادي اقتصادي ندارد، بلكه به دليل همين فضاي رواني و انتظارات ناشي از آن بوده است.
در كنار اين عوامل رواني، بايد روند طبيعي رشد نرخ ارز در اقتصاد را هم فراموش نكرد كه به هر حال وجود تورم، رشد بالاي نقدينگي در اقتصاد باعث ميشود در بلندمدت روند صعودي داشته باشد؛ اما در هفتههاي گذشته نوسانات بيش از حد معمول بوده و بيشتر تحت تاثير تحولات سياسي شكل گرفته است. در صورتي كه بانك مركزي مداخله هدفمند داشته باشد، ميتواند نرخ ارز را در محدوده خاصي تثبيت و مديريت كند. بهطور كلي، تنظيم بازار ارز بدون دخالت بانك مركزي امكانپذير نيست؛ چراكه بانك مركزي براي كاهش دامنه نوسانات ارزي ابزار لازم را دارد و لازم است در شرايط فعلي اين ابزار فعال شود. در تجربههاي گذشته از جمله در دوره جنگ 12روزه اخير، شاهد جهش مقطعي نرخ ارز بوديم كه پس از فروكش شدن هيجانات، شاهد بازگشت نسبي نرخ ارز بوديم. اما اينكه انتظار داشته باشيم نرخ ارز بهطور محسوس كاهش پيدا كند در شرايط فعلي بعيد است و فقط كاهش محدود امكانپذير است، چراكه كاهش معنادار نيازمند مجموعهاي از سياستهاي ساختاري و ثبات سياسي است.
