دلايل تلاطمات ارزي

ارز هم مثل بقيه كالاها، حتما تابع عرضه و تقاضاست و عوامل بنيادي بازار در آن اثرگذارند. علاوه بر اين، ارز كالايي سياسي است و تحت تاثير تحولات ژئوپليتيك، مسائل منطقه‌اي، وضعيت رشد اقتصادي كشور و ميزان درآمدهاي ارزي دولت قرار دارد. وقتي وضعيت درآمدهاي ارزي دولت مناسب باشد، طبيعتا امكان مديريت بازار ارز نيز وجود دارد. مديران، مديريت شناور ارز را انجام مي‌دهند، ولي با توجه به اخلالي كه در دو ماه گذشته در درآمدهاي ارزي دولت ايجاد شده، طبيعي بود كه نتوانند به‌طور موثر بازار را مديريت كنند. با توجه به اينكه سايه جنگ هنوز از كشور برداشته نشده قاعدتا آثار رواني اين مساله بر بازار مشهود است و بخشي از پول و سرمايه از كشور خارج مي‌شود و در داخل، تقاضا براي تبديل ريال به دلار افزايش پيدا مي‌كند.

دولت براي جلوگيري از كمبود كالا، مصوباتي تصويب مي‌كند و با همكاري مجلس اعلام مي‌كند كه واردكنندگان مي‌توانند ۱۰ درصد بيشتر از سال گذشته كالا وارد كنند. اين حدودا معادل ۵ تا ۶ ميليارد دلار كالاي بدون انتقال ارز به كشور است. از سوي ديگر، اجازه واردات خودرو نيز داده مي‌شود. قطعا اين موضوع فشار ايجاد مي‌كند و تقاضاي ارز را افزايش مي‌دهد، چراكه منابع كافي در بازار وجود ندارد. در نهايت، بازار نيما عملا تعطيل شد و بسياري از كالاها روي ارز بازار برده شد. اين عوامل دست به دست هم داده و باعث افزايش قيمت‌ها شد. همچنين بايد گفت مديريت هم به خوبي انجام نشده؛ با اينكه ارز ۲۸۵۰۰ توماني تخصيص داده شده، نهاده‌ها در سامانه بازارگاه با قيمت رسمي ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ توماني فروخته شده‌اند، اما مشاهده مي‌كنيم كه قيمت مواد پروتئيني و لبنياتي تا ۵۵ تا ۶۰ درصد در بازار افزايش يافته است. اين موضوع باعث نگراني مردم مي‌شود و مردم به خود فشار رواني وارد مي‌كنند كه طبيعتا اثرگذار است.

قاعدتا بايد بتوانيم اين وضعيت را پشت سر بگذاريم تا دولت نيز بتواند مديريت كند. در شرايط فعلي، دولت خيلي دستش براي مداخله در بازار و كنترل ارز باز نيست.

تنها اگر بتوانيم گشايشي در روابط خارجي ايجاد كنيم و گفت‌وگوها و مذاكرات آغاز شود، اين مي‌تواند تنها عاملي باشد كه اثر واقعي بر بازار دارد كه اين موضوع هم تكذيب شد. واقعيت اين است كه راه‌حل مشخصي وجود ندارد؛ دولت اگر بتواند صادرات را تسهيل و موانع را برطرف كند، قطعا درآمد ارزي افزايش پيدا خواهد كرد و اين مي‌تواند كمك‌كننده باشد. اگر دولت بتواند موجودي نفتي كه روي آب دارد را سريع‌تر به فروش برساند، قطعا مي‌تواند بازار را تحت تاثير قرار دهد.