بازار طلاي جهان در مسير نوسان
در ماه‌هاي گذشته بازار جهاني طلا شاهد تحولات چشمگيري بوده است. فلز زرد در سه فصل اخير چندين‌بار ركوردهاي تاريخي خود را شكست و از مرز چهار هزار دلار براي هر اونس گذشت؛ سطحي كه تا چند ماه قبل حتي خوشبين‌ترين تحليلگران نيز آن را دور از انتظار مي‌دانستند.
در ماه‌هاي گذشته بازار جهاني طلا شاهد تحولات چشمگيري بوده است. فلز زرد در سه فصل اخير چندين‌بار ركوردهاي تاريخي خود را شكست و از مرز چهار هزار دلار براي هر اونس گذشت؛ سطحي كه تا چند ماه قبل حتي خوشبين‌ترين تحليلگران نيز آن را دور از انتظار مي‌دانستند. روند پرشتاب رشد قيمت طلا در پي مجموعه‌اي از عوامل سياسي، اقتصادي و ژئوپليتيكي رقم خورد؛ از تداوم بحران در خاورميانه و افزايش تنش‌هاي تجاري ميان قدرت‌هاي بزرگ گرفته تا كاهش نرخ بهره در ايالات متحده و افزايش تقاضاي جهاني براي دارايي‌هاي امن. در كنار اين تحولات، گزارش‌هاي شوراي جهاني طلا از رشد تقاضاي سرمايه‌گذاري و افزايش ذخاير بانك‌هاي مركزي حكايت داشت. بر پايه داده‌هاي اين شورا، تقاضاي جهاني طلا در سه‌ماهه سوم سال جاري با رشد سه‌درصدي نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۱۳۱۳ تن رسيد؛ رقمي كه بالاترين ميزان ثبت‌شده در تاريخ سه‌ماهه‌هاي بازار جهاني است. همين ارقام سبب شد بسياري از موسسات معتبر مالي، از جمله گلدمن ساكس و جي‌پي مورگان، پيش‌بيني خود از ميانگين قيمت طلا تا پايان سال را به محدوده‌اي بالاتر از ۴۱۰۰ دلار افزايش بدهند.
با وجود اين روند صعودي، ديدار اخير روساي جمهور چين و امريكا در كره جنوبي باعث وقفه‌اي موقت در مسير افزايش قيمت شد. در اين نشست كه پس از شش سال انجام شد، «دونالد ترامپ» و «شي جين‌پينگ» درباره مجموعه‌اي از مسائل تجاري و اقتصادي به توافق‌هايي مقدماتي دست يافتند. بازار جهاني بلافاصله به اين خبر واكنش نشان داد و قيمت هر اونس طلا كه تا نيمه هفته در آستانه ركورد جديدي قرار داشت، با اصلاحي ملايم روبه‌رو شد و به محدوده ۴۰۱۲ دلار عقب نشست. با اين حال، تحليلگران معتقدند كاهش اخير بيشتر ماهيتي موقتي دارد و روند كلي بازار همچنان صعودي است. به گفته تحليلگران رويترز، با وجود آرامش نسبي ايجادشده پس از ديدار چين و امريكا، مجموعه عوامل بنيادين از جمله كاهش نرخ بهره در امريكا، رشد تقاضاي بانك‌هاي مركزي و نااطميناني‌هاي سياسي جهاني همچنان از افزايش قيمت طلا در ماه‌هاي آينده حمايت مي‌كنند.
در همين چارچوب، نادر بذرافشان، رييس اتحاديه فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر تهران، در گفت‌وگو با ايسنا از كاهش ۱۰۳ دلاري هر اونس طلا طي هفته گذشته خبر داده و گفته است: «هر اونس طلاي جهاني در طول هفته با ۱۰۳ دلار كاهش به ۴۰۱۲ دلار رسيده و در بازار داخلي نيز طلا كاهش قيمت مناسبي را تجربه كرده است. تجربه نشان مي‌دهد كه در چنين شرايطي كه روند بازار كاهشي بوده و به پايداري رسيده، زمان مناسبي براي خريد طلا است.» به گفته او، بازار داخلي ايران نيز همسو با تحولات جهاني، هفته‌اي آرام و نسبتا نزولي را پشت سر گذاشت. بر اساس آمار اتحاديه، هر گرم طلاي ۱۸ عيار با ۲۶۲ هزار تومان كاهش به يك‌ميليون و ۴۴۹ هزار تومان رسيده و هر قطعه سكه طرح جديد با يك‌ميليون و ۸۰۰ هزار تومان افت، در سطح ۱۱۰ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان معامله شده است. ساير قطعات سكه نيز كاهش‌هايي بين ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان را تجربه كرده‌اند و حباب سكه با ۴۰۰ هزار تومان افت نسبت به ابتداي هفته به حدود 8 ميليون و ۵۰۰ هزار تومان رسيده است.
بذرافشان تأكيد كرده است: «آمارها نشان مي‌دهد هم در بازار جهاني و هم در بازار داخلي، روند كاهشي در قيمت طلا ثبت شده كه زمان خوبي براي معاملات و خريد محسوب مي‌شود. در بسياري از كشورها وقتي طلا در وضعيت ثبات يا كاهش قرار دارد، مردم اقدام به خريد مي‌كنند، اما در ايران برعكس، مردم معمولا در زمان افزايش قيمت‌ها به‌صورت هيجاني وارد بازار مي‌شوند. اين رفتار دقيقا در نقطه مقابل منطق اقتصادي رايج در جهان است.» او در ادامه افزود: «در حال حاضر بازار طلا به ثبات ناشي از كاهش قيمتي خود رسيده و به نظر مي‌رسد در روزهاي آينده منتظر افت بيشتري نباشيم. قيمت‌ها كاهش مناسبي را تجربه كرده‌اند و اكنون در وضعيت پايداري قرار دارند. ممكن است برخي نوسانات روزانه رخ بدهد اما احتمال كاهش‌هاي مجدد چندان زياد نيست.»
در بازارهاي جهاني نيز همزمان با سخنان رييس اتحاديه، نشانه‌هايي از بازگشت تقاضا به چشم مي‌خورد. گزارش ايسنا نشان مي‌دهد كه در معاملات روز جمعه، بهاي هر اونس طلا براي تحويل فوري با ۰.۳ درصد افزايش به ۴۰۳۴ دلار رسيده و در بازار معاملات آتي براي تحويل در دسامبر با ۱.۱ درصد كاهش، در سطح ۳۹۵۵ دلار معامله شده است. هر اونس طلا از ابتداي ماه جاري تاكنون ۴.۵ درصد افزايش قيمت داشته و اين رشد، طلا را در مسير ثبت سومين افزايش ماهانه متوالي قرار داده است.
تحليلگران مي‌گويند علت اصلي پايداري نسبي قيمت طلا، تصميم اخير فدرال رزرو امريكا براي كاهش دوباره نرخ بهره است. اين بانك مركزي براي دومين بار در سال جاري نرخ بهره را يك‌چهارم درصد كاهش داد و محدوده هدف را به بازه ۳.۷۵ تا چهار درصد رساند. از آنجا كه طلا دارايي بدون بازده محسوب مي‌شود، كاهش نرخ بهره محيطي مساعد براي رشد آن فراهم مي‌كند. طبق ابزار «ديده‌بان فدرال» شركت CME، احتمال كاهش مجدد نرخ بهره در نشست سياستگذاري دسامبر حدود ۷۵ درصد برآورد شده است، هرچند اين احتمال در هفته گذشته بيش از ۹۰ درصد بود.
همزمان، ارزش شاخص دلار در برابر ارزهاي عمده در نزديكي بالاترين سطح سه‌ماهه خود باقي مانده كه همين موضوع بخشي از رشد طلا را مهار كرده است. با اين حال، تقاضاي سرمايه‌گذاري جهاني به ويژه از سوي صندوق‌هاي بزرگ طلا همچنان رو به افزايش است. بر اساس داده‌هاي رويترز، دارايي‌هاي صندوق «اس‌پي‌دي‌آر گلد تراست» كه بزرگ‌ترين صندوق سرمايه‌گذاري قابل معامله با پشتوانه طلا در جهان است، با ۰.۴۲ درصد افزايش به ۱۰۴۰.۳۵ تن رسيده است. از سوي ديگر، تحولات مربوط به ذخاير طلاي بانك‌هاي مركزي جهان نيز در جهت حمايت از بازار طلا عمل مي‌كند. طبق گزارش شوراي جهاني طلا، ايالات متحده همچنان با ۸۱۳۳ تن، بزرگ‌ترين ذخاير طلاي جهان را در اختيار دارد؛ رقمي كه تقريبا معادل مجموع ذخاير فرانسه، ايتاليا و آلمان است. پس از امريكا، آلمان با ۳۳۵۰ تن، ايتاليا با ۲۴۵۲ تن و فرانسه با ۲۴۳۷ تن در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. اين ذخاير عظيم نقش مهمي در حفظ ثبات مالي كشورها ايفا كرده و پشتوانه‌اي براي ارزهاي ملي محسوب مي‌شوند.
كارشناسان اقتصادي معتقدند در دوره‌هاي نااطميناني سياسي و مالي، طلا بار ديگر به جايگاه تاريخي خود به عنوان پناهگاه امن سرمايه بازمي‌گردد. كاهش نرخ بهره، رشد بدهي دولت‌ها، تداوم جنگ‌هاي تجاري و بحران انرژي در اروپا از جمله عواملي هستند كه چشم‌انداز بلندمدت بازار طلا را تقويت كرده‌اند. بانك سرمايه‌گذاري سويیس در تازه‌ترين گزارش خود، ميانگين قيمت طلا در سال آينده را حدود ۴۲۰۰ دلار پيش‌بيني كرده و تأكيد كرده است كه در صورت بروز ركود در اقتصاد امريكا، اين رقم مي‌تواند تا ۴۵۰۰ دلار نيز افزايش يابد.
در همين حال، ديدار اخير سران چين و امريكا اگرچه موقتا سبب كاهش فشارهاي بازار شد، اما ماهيت توافقات انجام‌شده به گونه‌اي است كه مي‌تواند زمينه‌ساز نوسانات جديدي شود. رييس‌جمهور امريكا پس از ديدار با همتاي چيني خود گفت: «با شي جين‌پينگ توافق كرده‌ايم كه چين خريد سويا از امريكا را از سر بگيرد، جريان آزاد عناصر كمياب و مواد معدني حياتي را حفظ كند و همكاري براي مقابله با ورود فنتانيل به خاك امريكا را گسترش بدهد.» او همچنين خبر از آغاز مذاكرات براي خريد انرژي از ايالات متحده داد كه مي‌تواند به معامله‌اي بزرگ در زمينه نفت و گاز منجر شود. اين اظهارات از سوي شي جين‌پينگ نيز با لحني مثبت پاسخ داده شد؛ او گفت: «چين و ايالات متحده مي‌توانند شركاي موفقي براي يكديگر باشند و تاريخ ثابت كرده كه همكاري ميان ما به سود هر دو ملت است.» چنين فضايي از همكاري، در كوتاه‌مدت باعث آرامش در بازارهاي كالايي از جمله طلا مي‌شود، اما تحليلگران معتقدند تا زماني كه رقابت ساختاري ميان دو قدرت ادامه دارد، تقاضا براي طلا به عنوان ابزار پوشش ريسك همچنان بالا خواهد ماند. بازار داخلي ايران نيز تحت تأثير همين تحولات جهاني حركت مي‌كند، هرچند عوامل داخلي از جمله نرخ ارز، سياست‌هاي پولي و انتظارات تورمي نيز نقش تعيين‌كننده‌اي دارند. كاهش اخير قيمت طلا و سكه در ايران، به باور بسياري از فعالان بازار، فرصتي براي ورود تدريجي سرمايه‌گذاران فراهم كرده است. به گفته نادر بذرافشان «در شرايط فعلي بازار طلا در وضعيت ثبات قرار دارد و به نظر مي‌رسد زمان مناسبي براي خريد باشد.» او تأكيد كرد: «رفتار منطقي در چنين دوره‌هايي آن است كه خريداران از كاهش‌هاي مقطعي براي ورود استفاده كنند، چرا كه در دوره‌هاي بعد معمولا شاهد بازگشت روند افزايشي خواهيم بود.»
در مجموع، بازار طلاي ايران در حال حاضر از ثباتي نسبي برخوردار است و به نظر مي‌رسد پس از تجربه نوسانات سنگين ماه‌هاي گذشته، اكنون به تعادلي تازه رسيده باشد. هرچند روند كوتاه‌مدت ممكن است تحت تأثير رويدادهاي سياسي يا تغييرات نرخ ارز قرار بگيرد، اما در افق ميان‌مدت، چشم‌انداز بازار داخلي نيز مثبت ارزيابي مي‌شود. با توجه به تقاضاي سنتي بالا براي طلا در ايران، سطح پايين‌تر قيمت‌ها مي‌تواند به تدريج باعث بازگشت خريداران به بازار شود.
بر پايه تجربه جهاني، زمان‌هايي كه قيمت طلا در مسير اصلاح و تثبيت قرار دارد، بهترين مقاطع براي سرمايه‌گذاري ميان‌مدت محسوب مي‌شود. بازار جهاني اكنون در همين وضعيت قرار گرفته است: آرام، متعادل اما با انرژي نهفته براي رشد دوباره. سياست‌هاي انبساطي بانك‌هاي مركزي بزرگ، كاهش نرخ‌هاي بهره و تداوم نااطميناني‌هاي ژئوپليتيكي، همه دست به دست هم داده‌اند تا چشم‌انداز آينده طلا همچنان صعودي باشد. در بازار داخلي نيز اگر سياست‌هاي پولي و ارزي ثبات نسبي خود را حفظ كنند، مي‌توان انتظار داشت كه در ماه‌هاي پيش‌رو طلا به يكي از گزينه‌هاي جذاب سرمايه‌گذاري بازگردد . گزينه‌اي كه در گذر زمان، همچنان اعتماد سرمايه‌گذاران ايراني را با خود دارد.
