نيمي از واحدهاي نهضت ملي مسكن هنوز وام بانكي ندارند
در حالي كه بازار اجاره در دو سال گذشته يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي خانواده‌هاي ايراني بود، حالا معاون وزير راه و شهرسازي از كاهش قابل توجه تورم اجاره مسكن در چهار ماهه نخست امسال خبر داده و همزمان از ساخت ۱۳۰ هزار واحد نهضت ملي مسكن بدون حمايت بانكي و تنها با آورده مردم پرده برداشته است.
در حالي كه بازار اجاره در دو سال گذشته يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي خانواده‌هاي ايراني بود، حالا معاون وزير راه و شهرسازي از كاهش قابل توجه تورم اجاره مسكن در چهار ماهه نخست امسال خبر داده و همزمان از ساخت ۱۳۰ هزار واحد نهضت ملي مسكن بدون حمايت بانكي و تنها با آورده مردم پرده برداشته است. حبيب‌الله طاهرخاني، معاون مسكن و ساختمان وزارت راه و شهرسازي، در تازه‌ترين نشست خبري خود از تحولاتي مثبت در بازار اجاره خبر داد و گفت: در حالي كه در فصل جابه‌جايي قرار داريم، تورم اجاره مسكن كاهش يافته است. در چهار ماهه نخست امسال، تورم ماهانه اجاره به دو درصد يا كمتر از آن رسيده. در تيرماه نيز اين عدد دو درصد بود، در حالي كه در تير سال گذشته ۳.۲ درصد بود. او تاكيد كرد: در شش ماه اخير، تورم بخش مسكن كمتر از تورم عمومي شده كه نشان‌دهنده روند كاهشي فشارها بر مستاجران است.
پيشرفت نيم‌بند طرح نهضت ملي مسكن
اگرچه آمارهاي تورمي حاكي از كاهش التهابات در بازار اجاره است، اما از سوي ديگر، گزارش‌ها درباره نحوه پيشرفت طرح نهضت ملي مسكن، نگراني‌هايي جدي درخصوص آينده آن ايجاد مي‌كند. طاهرخاني گفت: تا شهريور پارسال از مجموع ۸۵۰ هزار واحد تعهد شده در طرح نهضت ملي مسكن، فقط ۳۶۰ هزار واحد به تسهيلات بانكي متصل شده بودند. اكنون نيز حدود ۶۰۰ هزار واحد آغاز شده، اما ۱۳۰ هزار واحد آن فقط با آورده مردم پيش مي‌رود. به گفته او، اين مساله ناشي از عدم ايفاي تعهدات بانكي است: زماني كه پروژه‌اي به تسهيلات بانكي متصل نيست، فشار مالي كاملا بر دوش متقاضيان قرار مي‌گيرد و در نهايت اين پروژه‌ها با تاخير مواجه شده و هزينه‌ها افزايش مي‌يابد.
نقش كمرنگ بانك‌ها در تامين مالي مسكن
براساس ماده ۴ قانون جهش توليد مسكن، بانك‌ها موظفند ۲۰ درصد تسهيلات خود را به بخش مسكن اختصاص دهند. اما آيا اين قانون به درستي اجرا شده است؟ طاهرخاني پاسخ مي‌دهد: سيستم بانكي تاكنون ۲۳۶ هزار ميليارد تومان تعهد كرده اما فقط ۱۲۲ هزار ميليارد تومان آن تزريق شده است. او در اين باره افزود: اگر بانك‌ها به تعهدات خود عمل نكنند، سازمان امور مالياتي صورت‌هاي مالي را بررسي و ميزان جريمه‌ها را مشخص مي‌كند. اين فرآيند آغاز شده و هيات‌هاي مالياتي بانك به بانك تشكيل مي‌شوند تا تعهد و جريمه‌ها تعيين شود. معاون مسكن و ساختمان وزارت راه و شهرسازي در پاسخ به شكايت برخي بانك‌ها از اين روند در ديوان عدالت اداري نيز گفت: شرايط براي همه بانك‌ها يكسان است. نمي‌توان پذيرفت كه برخي بانك‌ها تعهدات خود را اجرا كنند و برخي ديگر هيچ عملكردي نداشته باشند.
۱۳۰ هزار واحد بدون وام
معاون وزير راه و شهرسازي با اشاره به تامين مالي پروژه‌ها گفت: دو منبع اصلي براي ساخت مسكن وجود دارد؛ آورده متقاضيان و تسهيلات بانكي. اما متاسفانه در برخي شهرها، پروژه‌هايي بدون اتصال به نظام بانكي شروع شده و بار مالي كاملا بر دوش مردم افتاده است. چنين وضعيتي مي‌تواند پروژه‌ها را متوقف كرده و باعث افزايش هزينه‌ها در قالب تعديلات پيمانكار شود. طاهرخاني تاكيد كرد: حدود ۱۳۰ هزار واحد فقط با آورده متقاضيان در حال ساخت است كه اين مساله فشار زيادي به مردم وارد كرده است. در استان تهران و شهرهايي مثل پرند نيز چنين وضعيتي وجود دارد.
او با ابراز اميدواري نسبت به بهبود شرايط گفت: در همين مدت اخير، بيش از ۱۲۰ هزار پروژه جديد به نظام بانكي متصل شده‌اند. همچنين حدود ۱۳۰ هزار قرارداد مشاركت مدني در حال اجراست كه با پيگيري‌ها به سرعت تامين مالي مي‌شوند. در اين ميان و با وجود اينكه انتقاداتي جدي نسبت به روند كند اجراي طرح نهضت ملي مسكن مطرح است، اما معاون وزير راه و شهرسازي از افتتاح گسترده در هفته دولت خبر داد. او گفت: در هفته دولت، ۳۶ هزار واحد مسكوني افتتاح مي‌شود كه استان‌هاي قزوين، زنجان و تهران بيشترين تعداد افتتاح را دارند. تهران حدود ۳۵۰۰ واحد تحويل خواهد داد. به گفته طاهرخاني، در خردادماه نيز ۱۴ هزار واحد مسكوني شهري و ۲۹ هزار واحد روستايي افتتاح شد.
ارزيابي سياست‌هاي مسكن در ۳۰ سال اخير
يكي از محورهاي سخنراني طاهرخاني، نگاه انتقادي به سياست‌هاي پيشين بخش مسكن بود. او گفت: در قالب طرح جامع مسكن، سياست‌هاي دو تا سه دهه اخير ارزيابي شده‌اند. بسياري از اين سياست‌ها اهداف خوبي داشتند، اما در اجرا با چالش روبه‌رو شدند. معاون مسكن و ساختمان وزارت راه و شهرسازي با اشاره به ضرورت اصلاح ديدگاه‌ها بيان كرد: اگر براي اقشار كم‌درآمد سياست مشخصي نداشته باشيم، اين افراد از طرح‌هاي مسكن حذف مي‌شوند. بايد به جمع‌بندي‌اي برسيم كه ما را به هدف حمايت از اين اقشار برساند. او ادامه داد: در گذشته رويكرد اين بود كه همه مردم را صاحب‌خانه كنيم، اما اين ديدگاه واقع‌گرايانه نيست. بايد سياست‌هايي اتخاذ شود كه همه مردم به مسكن مناسب و ارزان دسترسي داشته باشند، حتي اگر مالك نباشند.
سامانه خودنويس و پرداخت وام وديعه
در بخشي از اين نشست، طاهرخاني درباره روند پرداخت وام وديعه مسكن توضيحاتي ارايه كرد و گفت: بيش از ۱۱۰ هزار نفر در سه تا چهار ماه اخير از طريق سامانه خودنويس وام وديعه دريافت كرده‌اند. روزانه حدود ۳۰۰۰ تسهيلات اجاره پرداخت مي‌شود. او با اشاره به سامانه كاتب (ويژه سردفتران) گفت: ما مشكلي با اين سامانه نداريم، اما اگر متقاضيان مي‌خواهند از وام وديعه استفاده كنند بايد شرايط قراردادشان احراز شود. ثبت قرارداد در سامانه خودنويس اين امكان را فراهم مي‌كند.
كاهش رشد قيمت مسكن لوكس
در بخش پاياني نشست، معاون وزير راه و شهرسازي به وضعيت بازار فروش مسكن نيز اشاره كرد و گفت: آمار دقيقي از قيمت‌ها نداريم، اما به نظر مي‌رسد نرخ رشد قيمت در بخش املاك لوكس كاهش يافته است. او تاكيد كرد: خوشبختانه برخلاف طرح نهضت ملي مسكن، در بخش وام اجاره اغلب بانك‌ها همكاري خوبي داشته‌اند. آمار وام وديعه و سامانه تِم به‌طور منظم منتشر مي‌شود، اما گاهي بازتاب رسانه‌اي لازم را ندارد. در شرايطي كه بازار اجاره در مسير آرامش نسبي قرار گرفته و وعده‌هايي براي افتتاح واحدهاي جديد در هفته دولت داده شده، هنوز چالش اصلي يعني تامين مالي گسترده طرح نهضت ملي مسكن پابرجاست.
۱۳۰ هزار واحد كه تنها با آورده مردم در حال ساخت است، نمادي از سنگيني باري است كه به‌جاي بانك‌ها بر دوش مردم افتاده. اگرچه اقدامات نظارتي و پيگيري‌ها در حال انجام است، اما آينده اين طرح بزرگ نيازمند هم‌افزايي واقعي بين دولت، بانك‌ها و مردم است؛ نه صرفا وعده‌هايي روي كاغذ.
