پشت پرده جهش قیمت برنج ایرانی و پاکستانی چیست؟
افزایش بی‌سابقه قیمت برنج در بازار ایران که مردم را با نگرانی مواجه کرده، ناشی از عوامل متعددی مانند کمبود عرضه، مشکلات واردات، و تخلفات در زنجیره توزیع است.
به گزارش میزان، در پی گزارش‌های متعدد از افزایش بی‌رویه قیمت برنج پاکستانی، رئیس قوه قضاییه با اشاره به تخلفات آشکار در قیمت‌گذاری و احتکار، بر لزوم برخورد فوری و قاطع با متخلفان تأکید کرد.
مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران درباره دلایل گرانی برنج پاکستانی در بازار ایران اظهار کرد: سهم نسبی واردات برنج پاکستانی در مقایسه با برنج هندی کمتر است؛ در نتیجه در زمان نوسانات قیمت جهانی یا داخلی، عرضه این نوع برنج به‌سرعت دچار کمبود ظاهری می‌شود.
وی ادامه داد: شباهت این برنج به نوع ایرانی باعث سوءاستفاده در مسیر عرضه شده و برخی از حلقه‌های تأمین و توزیع (عمدتاً پس از مرحله واردات) اقدام به مخلوط‌کردن یا بسته‌بندی این برنج با عنوان برنج ایرانی می‌کنند.
کاهش صرفه اقتصادی برنج پاکستانی به‌دلیل افزایش قیمت تمام‌شده
دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران تاکید کرد: در حالی که واردکنندگان به‌دلیل تعداد محدود، همواره در معرض رصد و نظارت قرار دارند، نظارت بر حلقه‌های بعدی زنجیره به‌دلیل گستردگی بازیگران دشوارتر است و عمده تخلفات نیز معمولاً در همین مراحل رخ می‌دهد.
خاکی همچنین به اختلاف موجود میان سقف قیمت اعلام‌شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی و قیمت عملیاتی در مبدا اشاره کرد و گفت: این موضوع باعث کاهش صرفه اقتصادی واردات این محصول شده است به‌طوری که به‌دلیل افزایش قیمت تمام‌شده، واردکنندگان انگیزه لازم را برای تامین کافی از دست داده‌اند و همین امر ورود برنج پاکستانی به بازار را محدود کرده است.
دستور رئیس قوه قضاییه برای رسیدگی فوری به گرانی برنج پاکستانی امیدبخش است
وی با اشاره به دستور رئیس قوه قضاییه برای رسیدگی فوری به گرانی این نوع برنج آن را گامی ارزشمند و امیدبخش دانست و افزود: ما از تسریع در نظارت و برخورد با متخلفان استقبال می‌کنیم، اما برای از بین بردن انگیزه ارتکاب، باید علل ساختاری که زمینه‌ساز بروز چنین تخلفاتی شده‌اند، آسیب‌شناسی و اصلاح شوند.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران تصریح کرد: انجمن پیش‌تر پیشنهاد حذف کامل ارز ترجیحی برنج وارداتی، دست‌کم از مبدأ پاکستان را ارائه داده که می‌تواند عامل مهمی در جلوگیری از شرایط موجود باشد.
خاکی در مورد چشم‌انداز آینده قیمت برنج وارداتی، گفت: قیمت برنج هندی هم‌اکنون فاصله محسوسی با نرخ مصوب ندارد، اما سیاست‌های مربوط به تامین برنج پاکستانی نیاز به بازنگری جدی دارد تا قیمت این محصول به سطح منطقی بازگردد.وی ادامه داد: تأمین کافی برنج پاکستانی، به‌دلیل شباهت بالا و تأثیر مستقیم آن بر بازار برنج ایرانی، می‌تواند نقش تعدیل‌کننده‌ای در قیمت‌ها ایفا کند.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران تصریح کرد: اگر برخلاف سال گذشته که حدود ۷۰۰ هزار تن مازاد برآورد صورت گرفت امسال با استفاده از آمار واقعی و صحیح، تولید داخلی تخمین زده شود و در کنار آن واردات به‌طور متناسب تنظیم شود، بازار در کنار آغاز فصل برداشت برنج داخل، به تعادل بیشتری نزدیک خواهد شد.
برآورد نادرست تولید عامل محوری در نوسان بازار
خاکی در مورد احتکار برنج و تاثیر آن در شکل‌گیری این شرایط افزود: همان‌طور که اشاره شد، عوامل اصلی نوسان بازار شامل برآورد نادرست تولید به‌عنوان عامل محوری، مسائل و محدودیت‌های ارزی و تا حدی انتظارات تورمی است. هرچند انبارش خانگی و احتکار دلالان در نیمه دوم سال گذشته نیز به‌هرحال اتفاق افتاد، اما نقش آن به‌قدری نبوده که بتوان آن را از عوامل محوری دانست.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران تأکید کرد: بازگشت آرامش پایدار به بازار مستلزم اقداماتی، چون استفاده از آمار به‌روز و واقعی برای برآورد تولید داخلی، شناسنامه‌دار کردن زنجیره تولید و توزیع برنج ایرانی از طریق اتصال به سامانه‌های رهگیری، انحصارزدایی از بازار برنج داخلی و خارجی به‌منظور جلوگیری از تمرکز عرضه و امکان مهندسی قیمت و همچنین تنظیم واردات بر مبنای کسری واقعی است.
وی همچنین تسریع در تخصیص ارز و حذف تدریجی ارز ترجیحی را گامی در جهت شفافیت بیشتر و حذف رانت دانست و گفت: یارانه در نهایت نه به جیب مصرف‌کننده، بلکه به سود واسطه‌ها ختم می‌شود.
خاکی گفت: اصلاح ساختاری در ارزیابی تولید، سیاست‌گذاری واردات و کنترل توزیع، اکنون بیش از هر زمان دیگری ضروری است. تنها با اصلاح این زنجیره معیوب می‌توان از رفتار‌های سوداگرانه جلوگیری و کمبود را رفع کرد و از سویی قیمت‌ها را در مسیر منطقی نگه داشت.
