پرواز دوباره در آسمان ايران
پس از ماه‌ها چالش در حوزه هوانوردي كشور، به‌ويژه تحت‌تأثير تنش‌هاي منطقه‌اي و توقف پروازها، اكنون فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره) شاهد بازگشت تدريجي ايرلاين‌هاي خارجي است. در همين حال، تلاش‌ها براي رفع محدوديت‌هاي ايجادشده بر سر راه پرواز هواپيماهاي بوئينگ MD به عراق در ايام اربعين نيز وارد مرحله جديدي شده است.
پس از ماه‌ها چالش در حوزه هوانوردي كشور، به‌ويژه تحت‌تأثير تنش‌هاي منطقه‌اي و توقف پروازها، اكنون فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره) شاهد بازگشت تدريجي ايرلاين‌هاي خارجي است. در همين حال، تلاش‌ها براي رفع محدوديت‌هاي ايجادشده بر سر راه پرواز هواپيماهاي بوئينگ MD به عراق در ايام اربعين نيز وارد مرحله جديدي شده است. اين تحولات، ضمن نشان دادن حساسيت‌هاي سياسي و فني حاكم بر صنعت هوايي، به فرصتي براي بازنگري در زيرساخت‌ها و سازوكارهاي نظارتي تبديل شده‌اند. سعيد چلندري، مديرعامل شركت شهر فرودگاهي امام خميني، در گفت‌وگويي با ايلنا، از بازگشت ۱۷ ايرلاين خارجي از مجموع ۲۶ شركت هواپيمايي بين‌المللي به اين فرودگاه خبر داد. اين بازگشت، در پي توقف‌هاي پروازي ناشي از شرايط خاص منطقه‌اي، به‌ويژه در بازه‌اي حدود ۲۰ روزه، اتفاق افتاده و نشان‌دهنده بهبود نسبي فضاي امنيتي و عملياتي است. او اعلام كرد: مذاكرات با ۹ شركت هواپيمايي ديگر همچنان ادامه دارد و اين ايرلاين‌ها در حال تبادل برنامه‌هاي پروازي خود هستند. بنا به گفته او، اين شركت‌ها تاريخ‌هاي متفاوتي را براي بازگشت به پرواز در نيمه دوم مرداد و ابتداي شهريور ماه اعلام كرده‌اند. چلندري تاكيد كرد كه در ميان اين ۱۷ شركت بازگشته، ايرلاين‌هاي اروپايي نيز حضور دارند و برنامه پرواز آنها در حال بررسي است. او همچنين يادآور شد كه فعاليت ۱۶ شركت هواپيمايي داخلي بدون وقفه ادامه دارد.
خسارات روزانه ميلياردي به فرودگاه امام
يكي از نكات مهمي كه در اين گفت‌وگو به آن اشاره شد، ميزان خسارت اقتصادي وارد شده به فرودگاه امام خميني در زمان توقف پروازها بود. به گفته مديرعامل شركت شهر فرودگاهي امام، در اين مدت روزانه بيش از ۲۰ ميليارد تومان خسارت مستقيم به فرودگاه وارد شده است. اين خسارت‌ها شامل كاهش درآمدهاي ناشي از نشست و برخاست هواپيماها، عوارض مسافري و همچنين توقف فعاليت‌هاي جانبي تجاري در فرودگاه است. علاوه بر فرودگاه، شركت‌هاي هواپيمايي، خدمات زميني، كسب‌وكارهاي وابسته مانند تاكسي‌هاي فرودگاهي، فروشگاه‌ها و رستوران‌ها نيز دچار زيان شدند. اين موضوع، اهميت پيوند اقتصادي ميان زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل هوايي و ساير صنايع خدماتي را به خوبي نشان مي‌دهد.
پروازهاي اربعين و چالش بوئينگ MD در عراق
در كنار موضوع بازگشت ايرلاين‌هاي خارجي، چالشي ديگر نيز پيش روي صنعت هوانوردي ايران قرار دارد: ممنوعيت پرواز هواپيماهاي بوئينگ MD به عراق، به‌ويژه در ايام اربعين. سيد حميدرضا صانعي، درباره علت اين ممنوعيت توضيحاتي ارائه داد و اعلام كرد كه اخيرا مذاكرات فني ميان مقامات هوانوردي ايران و عراق صورت گرفته است. طبق گفته او، طرف عراقي نگراني‌هايي در زمينه ايمني اين هواپيماها مطرح كرده كه در حال بررسي و پاسخگويي به آنها هستيم. صانعي افزود: يكي از راهكارهاي پيشنهادشده براي اطمينان‌بخشي به طرف عراقي، ارائه مستندات فني و حتي دعوت از آنها براي بازديد از مراكز تعمير، نگهداري و نظارتي در ايران است. او ابراز اميدواري كرد كه در روزهاي آينده مجوز پرواز براي هواپيماهاي MD صادر شود و زمينه تسهيل تردد زائران فراهم شود.
نگراني‌ها و فرصت‌ها در ناوگان هوايي ايران
بخش عمده‌اي از ناوگان هوايي ايران را هواپيماهاي نسبتا قديمي از جمله بوئينگ MD تشكيل مي‌دهند. هرچند به گفته صانعي، طي سال‌هاي اخير روند جايگزيني اين هواپيماها آغاز شده، اما هنوز MD در بسياري از مسيرها از جمله پروازهاي اربعين نقش پررنگي ايفا مي‌كند. ممنوعيت اخير پرواز اين نوع هواپيما به عراق، علاوه بر چالش‌هاي فني، به موضوعي حيثيتي در زمينه اعتماد بين‌المللي به استانداردهاي ايمني ايران تبديل شده است. چنان‌كه صانعي اشاره كرد، بخشي از موضوع به بي‌اطلاعي از ساختار نظارتي ايران بازمي‌گردد. اين امر مي‌تواند فرصتي براي نهادهاي نظارتي كشور باشد تا با ارتقای شفافيت و همكاري بيشتر با نهادهاي بين‌المللي، به افزايش اعتماد كمك كنند.
آينده پروازهاي اربعين چشم‌اندازي در گروي ديپلماسي فني
با نزديك شدن به ايام اربعين، نگراني‌ها درباره ظرفيت ناوگان هوايي و امكان جابه‌جايي ميليون‌ها زائر ايراني در حال افزايش است. طبق گفته صانعي، مذاكرات در خصوص هفت مدل هواپيما انجام شده و فعلا براي دو تايپ هواپيما مجوز صادر شده است. در صورت تأييد ايمني هواپيماهاي MD، بخش عمده‌اي از مشكل حل خواهد شد. قرار است تا روز چهارشنبه، وضعيت نهايي تعداد ايرلاين‌ها، ظرفيت‌ها و ناوگان قابل استفاده در ايام اربعين مشخص شود. اين اطلاعات براي برنامه‌ريزي بهتر، جلوگيري از افزايش قيمت بليت و كنترل بازار حمل‌ونقل هوايي حياتي خواهد بود. مجموع اين رويدادها، اعم از بازگشت ايرلاين‌هاي خارجي و تلاش براي رفع ممنوعيت پروازها، نشان مي‌دهند كه صنعت هوانوردي ايران در آستانه يك بازنگري اساسي قرار دارد. از يك سو، توقف پروازها و خسارات ناشي از آن، ضرورت توجه به امنيت پايدار و تنوع‌بخشي در شركاي خارجي را يادآور مي‌شود. از سوي ديگر، چالش‌هايي چون ممنوعيت هواپيماهاي خاص به كشورهايي مانند عراق، لزوم ارتقاء استانداردهاي فني و افزايش تعاملات بين‌المللي را برجسته مي‌كند. در نهايت، آنچه مي‌تواند مسير آينده را روشن‌تر كند، بهره‌گيري از ديپلماسي فني، ارتقاء شفافيت ساختاري و بهره‌مندي از فرصت‌هاي سياسي و اقتصادي در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي است. فرودگاه امام خميني، به عنوان اصلي‌ترين دروازه هوايي كشور، اكنون بيش از هر زمان ديگري به بازسازي، اعتبار و اعتماد جهاني نياز دارد.
