فوت روزانه ۲۷ کارگر بر اثر حوادث کار/ آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت هولناک است!
یکی از مهم‌ترین چالش‌های فضای کار در ایران، حوادث ناشی از کار است که خسارات اجتماعی و اقتصادی سهمگینی در پی دارد. بی‌توجهی به اجرای قوانین کار و استانداردهای ایمنی، مشکلات حیطه بازرسی و ناهماهنگی میان نهادهای مختلف، از عوامل تشدیدکننده حوادث کار به شمار می‌روند. مطابق آمار اعلام‌شده توسط معاون وزارت بهداشت در 6 ماهه نخست سال 1403 روزانه به‌طور میانگین 26 یا 27 کارگر در ایران جان خود را بر اثر حوادث ناشی کار از دست داده‌اند. آمار اعلام‌شده از سوی پزشکی قانونی مرگ 6 کارگر در روز را گزارش می‌داد؛ اختلاف میان آمار قابل توجه است. فرشید یزدانی، فعال کارگری در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «بسیاری از حوادث کار در بخش ساختمانسازی رخ می‌دهند و تقریباً هیچ مکانیزم نظارتی برای بررسی ایمنی این بخش وجود ندارد.» او معتقد است در واقع، نظارت بر ایمنی کار در همه بخش‌ها مشکل دارد و آمار وزارت بهداشت درباره حوادث کارگری، هولناک است.
به گزارش تجارت نیوز، پیش از این، آمار پزشکی قانونی درباره حوادث ناشی از کار به دلیل شمول بیشتر (در نظر گرفتن کارگران رسمی، غیررسمی و اتباع خارجی)، در مقایسه با نهادهای دیگر نسبتاً قابل اتکا در نظر گرفته می‌شد. آماری که پزشکی قانونی منتشر می‌کرد نشانه‌ای از وضعیت نابه‌سامان ایمنی و حوادث کار در ایران بود. حالا اما، عدد گزارش‌شده توسط وزارت بهداشت، تصویر جدیدی از وضعیت حوادث کار در ایران ترسیم می‌کند.
اختلاف میان آمار اعلام‌شده از سوی نهادهای مختلف می‌تواند نشانه‌ای از ناهماهنگی میان بخش‌ها باشد. منشاء اختلاف کنونی میان آمار اعلام‌شده توسط وزارت بهداشت و پزشکی قانونی هر چه باشد، انکارناپذیر است که در ایران به دلایل گوناگون، ایمنی کار با استاندارد جهانی فاصله بسیار دارد. تجارت‌نیوز برای بررسی بیشتر این مساله با فرشید یزدانی، فعال کارگری، گفت‌وگو کرده است.
وضعیت بد حوادث کار در ایران انکارنشدنی است
دلایل گوناگونی برای اختلاف میان آمار اعلام‌شده درباره حوادث کارگری در نظر گرفته می‌شود. این دو نهاد از مراجع متفاوتی داده دریافت می‌کنند. فرشید یزدانی در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «عدد اعلام‌شده توسط وزارت بهداشت وحشتناک است. آمار آرشیو تامین اجتماعی و پزشکی قانونی یک‌چهارم یا یک‌پنجم این مقدار را پوشش می‌دهد. اعداد کمتر از این مقدار نیز نشان می‌دهند که ما مساله داریم.»
با چشم‌انداز صفر در حوادث کارگری، فاصله بسیار زیادی داریم
این فعال کارگری به چشم‌انداز صفر اشاره می‌کند؛ چشم‌انداز صفر به معنای دستیابی به صفر حادثه (به‌ویژه حوادث منجر به فوت یا جراحت جدی) در محیط کار است. این رویکرد بر پیشگیری از وقوع حوادث و آسیب تاکید دارد.
یزدانی می گوید: «چشم‌انداز صفر بر جلوگیری کامل از آسیب‌ها و تلفات کار استوار است. با توجه به آمار بالای حوادث کار در ایران، ما با چشم‌انداز صفر فاصله بسیار زیادی داریم. اما در نظر گرفتن این مفهوم می‌تواند ما را در کاهش حوادث کار یاری کند. آموزش، تامین تجهیزات مناسب و نظارت و بازرسی مستمر در دستیابی به محیط کار امن‌تر، اثرگذارند.»
هیچ مکانیزم نظارتی برای بررسی ایمنی بخش ساختمانسازی وجود ندارد
در این بین اما، بازرسی‌ها می‌توانند با یافتن عوامل تهدیدکننده ایمنی از وقوع حادثه جلوگیری کنند. این فعال کارگری می‌افزاید: «بسیاری از حوادث کار در بخش ساختمانسازی رخ می‌دهند. تقریباً هیچ مکانیزم نظارتی برای بررسی ایمنی این بخش وجود ندارد. البته نظارت بر ایمنی کار در همه بخش‌ها مشکل دارد.»
شیوه‌های مبتنی بر آموزش حقوق کارگران و مذاکره با کارفرما باعث بهبود وضع کنونی می‌شود
تسهیل و بهبود وضعیت مذاکره با کارفرما از طریق مطالبه تجهیزات، بهبود شرایط، آموزش، پروتکل‌های ایمنی و کاهش فشارهای کاری از حوادث کار می‌کاهد. مذاکره با کارفرما از راه‌های مستقیم و غیرمستقیم با کاهش حوادث کار باعث حفظ جان بسیاری از افراد می‌شود. با کاهش هزینه‌های تحمیل‌شده بر کارفرما (مانند هزینه‌های توقف کار و غرامت)، هر دو طرف (کارگر و کارفرما) از از منفعت برخوردار می‌شوند.
یزدانی در این باره می‌گوید: «شیوه‌های مبتنی بر آموزش حقوق کارگران و مذاکره با کارفرما باعث بهبود وضع کنونی می‌شود. علاوه‌بر لزوم آشنایی کارگران با مسائل ایمنی، کارفرما نیز مکلف است قوانین را رعایت کند.»
اطلاع نیروی کار از حقوقشان می‌تواند حوادث حین کار را کاهش دهد
مطابق قانون کار، کارگران می‌توانند از انجام کار بدون تجهیزات حفاظتی و شرایط ناایمن امتناع کنند. در صورت اجرای قانون، شکایت از شرایط ناایمن می‌تواند منجر به بازرسی و برقراری ایمن بیشتر شود. این فعال کارگری در پایان بر این نکته تاکید و اظهار می‌کند: «مکانیزم نظارت بر ایمنی کار مشکل دارد. کار باید متناسب با شرایط افراد واگذار شود. آشنایی کارگران با حقوقشان می‌تواند مفید باشد.»
