گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |
رشد مصرف بخش خصوصی یا قدرت خرید مردم و خانوارها که با نگرانی‌های بسیار و تورم بالای قیمت کالاهای معیشتی و مصرفی در سال‌های اخیر و رشد منفی مواجه بوده و در سه فصل بهار، تابستان و پاییز 99به ترتیب 3.9-، 0.4- و 0.5- منفی بوده است از زمستان 99 روند بهتری به خود گرفته و در زمستان 3 درصد و در بهار 2.2 درصد مثبت گزارش شده است. گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که مصرف بخش خصوصی یاخانوارها در بهار 1400 بهبود یافته و 2.2 درصد بهتر شده است. مصرف بخش دولتی نیز که بهار 99 معادل 9.3 درصد بوده در بهار امسال صفر درصد بوده و تغییری نکرده است. مصرف بخش دولتی در چهار فصل سال 99 به ترتیب 9.3، 6.3، 4.5- و 11.4- درصد بوده است. رشد مصرف بخش خصوصی یا قدرت خرید مردم در سال‌های 91 تا 99 به ترتیب 2.2-، 1.9-، 2، 3.5-، 3.8 و 2.5، 2.6-، 7.7- و 0.5- درصد بوده است. یعنی شش سال منفی و سه سال مثبت بوده است. نرخ رشد سرمایه‌گذاری یا تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز که یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی و پیشران رشد تقاضا و رشد اقتصاد و قدرت خرید مردم محسوب می‌شود نیز در بهار 1400 همچنان رشد منفی 3.5- درصدی داشته است. رشد سرمایه‌گذاری که در طول یک دهه 1390 در 5 سال منفی گزارش شده است در سال 99 مثبت 5 درصد گزارش شد و اگرچه در فصل تابستان 5.5- درصد منفی بود اما در بهار و پاییز و زمستان مثبت گزارش شده و به ترتیب 17.3 درصد، 1.7 درصد و 10.5 درصد اعلام شده است. رشد سرمایه‌گذاری در سال‌های91 تا 99 غیر از سال‌های 93 و 96 که متاثر از تشکیل دولت روحانی و سیاست انضباط مالی و امضای برجام مثبت شده است، همواره منفی بوده و به ترتیب 23.8-، 7.8-، 7.8، 12-، 3.7-، 1.4، 12.3-، 5.9- و 5 درصد اعلام شده است. یعنی 5 سال منفی و سه سال مثبت شده است. سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان در بهار 1400 منفی گزارش شده و 10.3- درصد بوده است و نشان‌دهنده تداوم رکود در بخش ساختمان است. رشد سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان در چهار فصل سال 99 نیز به ترتیب 30.7 درصد، 9.9- درصد، 0.9 و 17.5 درصد بوده و در تابستان 99 و بهار 1400 منفی گزارش شده است. سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات نیز در بهار 1400 معادل 15.8 درصد گزارش شده و در چهار فصل 99 به ترتیب 8.9- درصد، 6.2 درصد، 5.3 درصد و 6 درصد بوده و در بهار 99 منفی بوده است. صادرات کالا و خدمات نیز که در بهار 1400 معادل 35.6 درصد و مثبت گزارش شده در چهارفصل سال 99 به ترتیب معادل 34.3-، 20.1-، 5.8- و 24.3 درصد بوده است. به عبارت دیگر در سه فصل بهار و تابستان و پاییز 99 منفی بوده است. به عبارت دیگر، پس از انتخابات امریکا و روی کار آمدن دولت بایدن، و همچنین فروکش کردن کرونا در بسیاری از کشورهای جهان، روند صادرات نیز بهتر شده و مثبت گزارش شده است. واردات کالاها و خدمات نیز در بهار 1400 مثبت گزارش شده و 30.5 درصد بوده است اما در چهار فصل سال 99 متاثر از وضعیت ارزی دولت، کاهش درآمدها، کسری بودجه، کاهش قدرت خرید مردم، افزایش شدید نرخ ارز و بحران کرونا، واردات رشد منفی داشته و به ترتیب 43.9-، 30.8-، 22.7- و 16.9- درصد بوده است. در بخش‌های اقتصادی نیز رشد ارزش افزوده نفت 23.3 درصد، خدمات 7 درصد، صنایع و معادن 2.1 درصد، گروه کشاورزی 0.9- درصد، گزارش شده است. در کل اقتصاد کشور نیز تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه 6.2 درصد، هزینه ناخالص داخلی به قیمت بازار 7.4 درصد، صادرات کالا و خدمات 35.6 درصد، واردات کالاها و خدمات 30.5 درصد، رشد مثبت داشته است. هزینه ناخالص داخلی به قیمت بازار نیز که در بهار1400 مثبت و 7.4 درصد بوده، در چهار فصل 99 به ترتیب معادل 1.6-، 2.7، 1.3، و 4.6 درصد اعلام شده و تنها در فصل بهار 99 منفی بوده است.
براساس محاسبات مقدماتی اداره حساب‌های اقتصادی این بانک، تولید ناخالص داخلی کشور در فصل اول 1400 (به قیمت‌های پایه سال 1395)، با نفت به رقمی حدود 3477.0 هزار میلیارد ریال و بدون نفت به حدود 3148 هزار میلیارد ریال رسید که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل به ترتیب از افزایش 6.2 و 4.7 درصدی برخوردار است. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، در این دوره به استثنای ارزش افزوده گروه کشاوری که متاثر از خشکسالی و کاهش تولید محصولات زراعی با کاهش عملکرد 0.9 درصدی مواجه شد، ارزش افزوده سایر گروه‌های اقتصادی شامل «نفت»، «صنایع و معادن» و «خدمات» از افزایشی به ترتیب معادل 23.3، 2.1 و 7.0 درصدی برخوردار بوده‌اند. ذکر این نکته ضروری است که تحقق رشد 7.0 درصدی ارزش افزوده گروه خدمات در سه ماهه اول سال 1400 و در شرایطی که ارزش افزوده این گروه در سه ماهه اول سال 1399 متاثر از پیامدهای شیوع بیماری کرونا با کاهش 2.5 درصدی مواجه شده بود، حاکی از بازیابی این بخش از اقتصاد از تبعات منفی شیوع ویروس کرونا است. بررسی سهم فعالیت‌های مختلف اقتصادی در بخش خدمات نشان می‌دهد که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این بخش عمدتاً در نتیجه افزایش ارزش افزوده فعالیت‌های «حمل و نقل و انبارداری»، «بهداشت و مددکاری اجتماعی»، «عمده‌فروشی، خرده‌فروشی و تعمیر وسایل نقلیه موتوری»، «اطلاعات و ارتباطات»و «حرفه‌ای، علمی و فنی» بوده است. همچنین هزینه‌های مصرفی بخش خصوصی که در سال 1399 به میزان 0.5 درصد کاهش داشت، از فصل چهارم سال گذشته روند رو به بهبود ملموسی به خود گرفته و در فصل ابتدایی سال جاری نیز رشد 2.2 درصدی را تجربه کرد. رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص کل نیز در فصل اول سال جاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته معادل 3.5- درصد تحقق یافت که در این ارتباط تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین‌آلات رشد قابل توجه 15.8 درصدی را تجربه کرد؛ در حالی که تشکیل سرمایه ثابت در بخش ساختمان کاهش معناداری (10.3- درصد) را به ثبت رساند. همچنین صادرات و واردات کالاها و خدمات (به قیمت‌های ثابت)، پس از کاهش به ترتیب 10.4 و 28.7 درصدی در سال 1399، در سه ماهه اول سال 1400 به ترتیب با رشد 35.6 و 30.5 درصدی همراه بودند.
