روند کاهشی نرخ ارز که از هفته قبل آغاز شده و در روز ابتدایی هفته جاری نیز با شدت بیشتری ادامه پیدا کرده بود، در معاملات روز یک شنبه نیز تا حدی ادامه پیدا کرد.
هرچند کاهش نرخ در معاملات عصر روز یکشنبه سرعت کمتری پیدا کرد اما به نظر می‌رسد پس از آنکه توافق از سرگیری روابط با عربستان سعودی اعلام شد، انتظارات تورمی هفته‌های قبل تا حدی فروکش کرد و همین موضوع توانست تا حدی بازار را آرام کند.
بسیاری از تحلیلگران معتقدند برای آنکه اثرات این خبر مثبت دیپلماتیک گسترده‌تر شود، باید خبرهای جدیدی در حوزه‌هایی مانند احیای برجام نیز مطرح شود، موضوعی که لااقل فعال در فضای رسمی خبری از آن نیست. البته روز گذشته یک خبر جدید نیز از سوی وزیر خارجه ایران مطرح شد که در چارچوب آن، ایران و امریکا برای تبادل زندانیان به توافق رسیده‌اند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با شبکه خبر درباره توافق ایران و عربستان سعودی برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک گفت: ما در همین چارچوب پیشرفت‌های خوبی را در بحث توسعه مناسبات با همسایگان در ماه‌های گذشته شاهد بودیم.
از ماه‌ها قبل ایده‌هایی در خصوص حل مشکلات با برخی از کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی مطرح بود. در جریان نشست بغداد ۲ در اردن گفت‌وگوی اولیه‌ای بین من و آقای فرحان، وزیر امور خارجه عربستان، در محل ورودمان به اجلاس چند دقیقه‌ای انجام شد. امیرعبداللهیان افزود: طرف سعودی تاکید داشت بر آمادگی خودش برای اینکه روابط به حالت طبیعی بازگردد.
طبعا این مساله یک زمینه دیگری را هم با خودش همراه کرد و آن به این بر می‌گردد که آقای شی، رییس‌جمهور چین زمانی که قصد سفر به عربستان سعودی را داشت، ایده‌هایی را با ما در میان گذاشتند. مدیرکل سیاسی ما ملاحظاتی نسبت به مواضع منطقه‌ای ما و چین داشتند که مقامات چینی را توجیه کردند گفت‌وگوهایی که شکل می‌گیرد، در چه چارچوبی می‌تواند به نفع مناسبات منطقه و کشورهای منطقه باشد.
او همچنین تشریح کرد: در نهایت، در سفری که جناب آقای دکتر رییسی به پکن داشتند، در ملاقات خصوصی، آقای شی، رییس جمهور چین هم گزارشی را ارایه کردند از گفت‌وگوهایشان با مقامات عالی عربستان سعودی و از آن سفرشان و هم اینکه ایشان برای اینکه یک نقش میانجی را ایفا کنند برای برون‌رفت تهران و ریاض از چالش‌ها و مشکلاتی که وجود دارد، ایده‌هایی رامطرح کردند.
آقای دکتر رییسی، مواضع جمهوری اسلامی ایران را در این رابطه تبیین کردند؛ نگاه دولت‌شان را نسبت به حل مشکلات با کشورهای منطقه و حرکت در مسیر گفت‌وگو و فراتر از آن، شکل گرفتن همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه در منطقه بیان کردند و در نهایت قرار شد که گفت‌وگویی بین تهران و ریاض در پکن شکل بگیرد. ایده‌های مختلفی مطرح بود که این گفت‌وگو در چه سطحی انجام شود.
وی همچنین در بخش دیگری از سخنانش گفت: تبادل پیام‌ها همچنان در گفت‌وگوهای لغو تحریم‌ها در جریان است و در موضوع تبادل زندانیان به یک توافق در روزهای اخیر دست یافتیم و اگر همه‌چیز از طرف امریکا خوب پیش برود در روزهای آینده انجام خواهد شد. امیرعبداللهیان ادامه داد: ما این پرونده را یک پرونده کاملا انسانی می‌دانیم. از مارس سال گذشته در این رابطه یک سندی بین ما و طرف امریکایی به‌طور غیرمستقیم به امضا و تایید رسید اما زمینه اجرای آن اکنون فراهم شده است. از نظر ما همه‌چیز آماده است. طرف امریکایی در حال هماهنگی‌های فنی خودش قرار دارد.
امیرعبداللهیان همچنین درباره مذاکرات لغو تحریم‌ها در وین که با وقفه‌ای چندماهه روبروست، گفت: ما معتقد هستیم که جمع‌بندی گفت‌وگو برای لغو تحریم‌ها در دسترس هست. رفع اتهام بی‌اساس از ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک مساله مهم و یکی از خطوط قرمزمان مطرح می‌شود. او افزود: در سفر اخیر آقای رافائل گروسی به تهران پیشرفت خوبی حاصل شد. الان یک همکاری نیرومندی بین سازمان انرژی اتمی ما و آژانس جریان دارد که نتیجه این همکاری تاثیر خیلی خوبی در جمع‌بندی مذاکرات خواهد داشت. وزیر امور خارجه بیان کرد: من به عنوان مسوول دستگاه دیپلماسی در ارسال پیام‌ها هم به مقامات امریکایی گفته‌ام.
مقامات امریکایی در اتخاذ تصمیم نهایی جرات و جسارت لازم را تاکنون نتوانسته‌اند از خود به نمایش بگذارند، در حالی که طرف ایرانی با عقلانیت، با ابتکار و با شجاعت، خیلی شفاف در میز مذاکره غیرمسقیم ایده‌های رو به جلو را مطرح کرده است. من فکر می‌کنم زمینه خوبی با توجه به آنچه گذشته است، برای رسیدن به جمع‌بندی گفت‌وگوهای طولانی ماه‌های گذشته وجود دارد. ما در مسیر دیپلماسی و مذاکره به خوبی قرار داریم و امیدواریم هر چه زودتر نتیجه‌ای که مطلوب است با رعایت کامل منافع ملت‌مان حاصل شود.
البته این خبر پس از آن با اظهاراتی ضد و نقیض ادامه پیدا کرد. شبکه العربیه اعلام کرد که در توافق میان دو طرف، ایران در ازای آزادی سه زندانی امریکایی، امکان استفاده از 10 میلیارد دلار منابع ارزی بلوکه شده خود در کشورهای مختلف را پیدا خواهد کرد، خبری که در صورت اجرای رسمی، می‌تواند باز هم به کاهش نرخ ارز منجر شود.
البته دقایقی پس از انتشار این خبر، امریکا نهایی شدن توافق میان دو طرف را رد کرد. «ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا روز یکشنبه به تلاش این کشور برای آزادسازی شهروندان امریکایی بازداشت شده در ایران خبر داد. وی در سخنانی گفت: «ما بی‌وقفه برای آزادی سه امریکایی که به ناحق در ایران بازداشت هستند در تلاش هستیم».
این مقام امریکایی تاکید کرد: «تا زمانی که این افراد به جمع عزیزان خود بپیوندند، تلاش خود را متوقف نخواهیم کرد». با این وجود سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا حضور توافق برای آزادسازی سه زندانی امریکایی در ایران را رد کرد. این در حالی است که ساعتی پیش وبگاه شبکه «العربیه» در توییتی مدعی شد که قرار است در ازای آزادی سه شهروند امریکایی توسط ایران، سه کشور عراق، ژاپن و کره جنوبی دارایی‌های مسدود شده ایران را آزاد کنند.
پیشتر «حسین امیر عبداللهیان» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه اظهار داشت، اگر همه‌چیز از طرف امریکایی خوب پیش برود، در کوتاه‌مدت شاهد تبادل زندانیان نیز خواهیم بود. به این ترتیب به نظر می‌رسد در روزهای آینده، همچنان خبرهای دیپلماتیک که می‌توانند بر بازار ارز تاثیر بگذارند، ادامه خواهد یافت.
در بازار داخلی اما نرخ‌ها حاکی از تغییرات جدی نسبت به روزهای گذشته هستند. در پی نوسانات نرخ ارز طی ماه‌های گذشته، مرکز مبادله ارز و طلای ایران در دوم اسفندماه، بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار و با حضور رییس کل بانک مرکزی افتتاح شد تا فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی (اسکناس و حواله) آغاز کند. این مرکز که هدف از تامین همه نیازهای ارزی مردم و البته تجار بود با وجود نوسانات شدید نرخ ارز در هفته‌های گذشته، دیروز رکورد اولین کشف قیمت خود را هم در کاهش قیمت شکست و نرخ کشف شده دلار در روز گذشته را به پایین‌تر از دوم اسفند ماه رساند.
اولین نرخ مرکز مبادله ارز کشور برای دلار دوم اسفند ماه کشف شد که با ریزش نسبت به روزهای گذشته، هر دلار امریکا در این بازار ۴۱ هزار و ۵۴۹ تومان قیمت خورد. این قیمت در هفته‌های گذشته دستخوش تغییراتی شد که البته بالاخره پس از حدود سه هفته، نرخ ارز کشف شده در روز گذشته از نخستین نرخ اعلام شده هم پایین‌تر آمد و اسکناس دلار ۴۱ هزار و ۲۳۶ تومان قیمت‌گذاری شد.
حواله دلار نیز در ساعات پایانی روز شنبه به ۳۷ هزار و ۴۸۷ تومان رسید که حدود هزار تومان بالاتر از نخستین نرخ کشف شده برای حواله دلار در این مرکز بود. دیروز هم این روند ادامه پیدا کرد؛ به‌طوری‌که هر دلار امریکا (به صورت اسکناس) در مرکز مبادله ایران ۴۰ هزار و ۵۹۰ تومان و حواله آن ۳۶ هزار و ۹۰۰ تومان قیمت‌گذاری شد. همچنین آخرین کشف قیمت برای هر یورو به ۴۳ هزار ۲۵۷ تومان رسید و حواله آن ۳۹ هزار و ۳۲۵ تومان معامله شد.
این قیمت نسبت به هشتم اسفند ماه با کاهش حدود ۲۰۰۰ تومانی همراه است که برای نخستین‌بار پای یورو و درهم به مرکز مبادله ایران باز شد، چرا که در این روز یورو ۴۵ هزار و ۴۵۲ تومان و آخرین نرخ حواله یورو ۳۹ هزار و ۵۲۳ تومان کشف و اعلام شده است. نرخ هر اسکناس درهم نیز در نخستین کشف قیمت این مرکز ۱۱ هزار و ۷۳۳ تومان و نرخ حواله آن ۱۰ هزار و ۲۰۳ تومان بود که دیروز به ترتیب به ۱۱ هزار و ۵۲ تومان و ۱۰ هزار و ۴۷ تومان رسید. وزیر اقتصاد نیز روز گذشته از دستاورد دولت در کاهش نرخ ارز در یک بازه زمانی کوتاه سخن گفت.
سید احسان خاندوزی در آیین افتتاح معاملات شمش طلا در بازارهای مالی و مشتقه بورس کالای ایران که با حضور معاون اول رییس‌جمهور برگزار شد، گفت: اکنون ثباتی در حوزه ارزی ایجاد شده است و امیدوارم در چشم‌انداز آینده شرایط هفته‌های اخیر را تجربه نکنیم. وی با تاکید بر اینکه در اقتصاد ایران بازارهای عمیق و رسمی برای دارایی‌هایی که مصون از تورم باشند وجود ندارد، اظهار کرد: زمانی که دشمن تلاش می‌کند انتظارات تورمی در جامعه ایجاد کند، فعالان اقتصادی به ابزارهایی متوسل می‌شوند که بخش واقعی اقتصاد است.
اگر در سال‌های قبل دارایی مصون از تورم در جامعه ایجاد می‌شد، زمانی که فعالان اقتصاد احساس خطر می‌کردند می‌توانستند سراغ این ابزارها بروند تا شاهد مصیبت‌هایی که سال‌ها به صورت نوسانی گریبان اقتصاد ایران را می‌گیرد، نباشیم. وزیر اقتصاد با بیان اینکه نرخ ارز در ۱۰ روز گذشته کاهش ۴۰ درصدی داشته است، عنوان کرد: افرادی که پیش از این ارز خریده بودند زیان بزرگی را تجربه کردند. متغیرهای بنیادی بازار ارز دچار مشکل نشده بود که این اتفاق رخ دهد، بلکه مساله این است که بازار دارایی‌ها کم عمق است و چند بازیگر می‌توانند نوسان و موج ایجاد کنند.
خاندوزی ادامه داد: در حوزه طلا هم آقایانی که پیش از این مسوولیت داشتند باید زودتر اقدام می‌کردند تا از ۳۵ میلیون تن طلایی که در کشور وجود دارد مصونیت و ۱۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی هدایت می‌شد و اکنون شاهد چنین مصیبت‌هایی در کشور نبودیم. وی گفت: نفت، طلا و مس به سبد دارایی مردم اضافه می‌شود.
همچنین باید وثیقه شدن طلاها را رسمیت بخشیم و شرکت‌ها و بانک‌ها بتوانند در عملیات بازار باز بانک مرکزی این وثایق را به کار بگیرند. با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، باید دید که سرانجام دولت رییسی قیمت دلار را در چه کانالی تثبیت خواهد کرد و البته یکی از دغدغه‌های اصلی سرنوشت ارز در سال آینده خواهد بود و باید دید دولت چه در زمینه مهار انتظارات تورمی و چه در کاهش التهابات بین‌المللی چه دستور کاری دارد.
