معادله فيشر و سيبزمينيهاي خيلي داغ
گفته ميشود در جهان امروز، اقتصاد مهمترين عرصهاي است كه دولتها در آن روياروييها و مواجههايشان را ساماندهي ميكنند. پيروز راهبردي در جهان امروز كشوري است كه بتواند اقتصاد خود را ساماندهي كند.
گفته ميشود در جهان امروز، اقتصاد مهمترين عرصهاي است كه دولتها در آن روياروييها و مواجههايشان را ساماندهي ميكنند. پيروز راهبردي در جهان امروز كشوري است كه بتواند اقتصاد خود را ساماندهي كند. همانطور كه در نبردهاي فيزيكي و نظامي تماميت ارضي و توافق هوايي و زميني داراي اهميت است در نبردهاي اقتصادي هم ارزش پول ملي و رشد اقتصادي همان نقش راهبردي را دارند. بنابراين سياستگذاران، تصميمسازان و مردم بايد بدانند برتري و پيروزي در نبردهاي اقتصادي به اندازه نبردهاي نظامي داراي اهميت است:
1) هر تحليلگري دوست دارد كه تحليلهايش درست از كار دربيايد تا بادي به غبغب انداخته و بگويد: «ديدي گفتم!» اما تحليلهاي مرتبط با افزايش نرخ ارز و كاهش ارزش پول ملي، تنها تحليلي است كه شخصا آرزو ميكنم، هيچگاه راهي به سمت واقعيت پيدا نكرده و اشتباه از كار دربيايد. ولي متاسفانه دادهها، اعداد و آمار واقعيتهاي اقتصادي دروغ نميگويند و اغلب محقق ميشوند. در شرايط فعلي تحليل رخدادهايي كه قرار است سرنوشت بازار ارز را در افق پيش رو مشخص كند، دشوار نيست. در شرايطي كه اقتصاد ايران تحريم است، دولت مستقر وارث مجموعه وسيعي از كژكاركرديها و اشكالات و سوءمديريتهاي قبلي است، نقدينگي رو به سمت رشد دارد، كسر بودجه ركورد هزار هزار ميليارد تومان را نشانه رفته و ...پيشبيني نوسانات احتمالي دشوار نيست. فروردين ماه 1404 بود كه در زمان دلار ۸۲ هزار توماني تخمين زدم و نوشتم در انتهاي سال با توجه به مقدار رشد نقدينگي و كسري بودجه احتمالا دلار به ۱۳۰ هزار تومان خواهد رسيد. زمان گذشت و گذشت و قبل از رسيدن زمستان نوسانات ارزي آغاز شد.
2) در شرايطي كه هنوز زمستان 1404نرسيده دلار ركوردهاي بالاي 130 هزار توماني را پشت سر ميگذارد. اعتراف ميكنم به هيچوجه از تحقق اين تحليلها خوشحال نيستم البته من فعلا معتقدم دلار تا پايان سال نوسانات وسيعي را تجربه نميكند. شخصا براي ميانمدت و كوتاهمدت براي داراييهاي دلاري انتظار بازدهي خاصي ندارم. در گذشته معمولا بازارساز، كمي بالاتر از ارزش ذاتي دلار، اقدام به عرضه كرده و بازار را شكل ميداد. البته دوست دارم بدانم اساسا اين بار آيا چيزي براي عرضه وجود دارد يا نه؟ در اين شرايط برخي اين پرسش را طرح ميكنند كه دورنماي آينده چه خواهد شد؟ آيا نوسانات فعلي تداوم دارد يا راهي براي برونرفت از شرايط فعلي را ميتوان متصور شد؟ برخي فعالان اقتصادي و تحليلگران نگرانند كه نوسانات فعلي به اندازهاي تداوم يافته و رسوب كند كه خطر بروز ابرتورم در اقتصاد ايران جديتر از قبل مطرح شود. دولت بايد مراقب باشد خط مقاومت نرخ دلار بيشتر از اين عقبنشيني نكند. لازم است سنگرهاي تازهاي در برابر اين نرخها چيده شود. همانطور كه اشاره شد نبردي كه اين روزها در بازارهاي كشورمان جريان دارد، به اندازه نبرد نظامي داراي اهميت است. هر تهاجمي بايد با پاتكهاي مناسب پاسخ داده شود تا ارزش پول ملي ايرانيان بيشتر از اين دچار نزول نشود.
3) نبايد اجازه داده شود اتفاقي كه قبلا براي كشورهايي چون تركيه ونزوئلا و ... رخ داد براي اقتصاد ايران هم تجربه شود. در يكي از تمثيلهاي كلاسيك و خيلي گويا براي توضيح ابرتورم و نقش حياتي سرعت گردش پول مثال «سيبزميني داغ» را مطرح ميكنند. فرض كنيد پول مثل يك سيبزميني خيلي داغ شده است. هر فردي دستش برسد، به سرعت تلاش ميكند سيبزميني را به دست فرد كناري بيندازد. او با خودش ميگويد اگه سيبزميني داغ را در دستم نگه دارم تا چند ساعت ديگر ارزشش را از دست ميدهد! معادله معروف فيشر هم همين روند را توضيح ميدهد (MV=PY) يعني (حجم پول x سرعت گردش پول = سطح قيمتها x توليد واقعي) . ابرتورم فقط اما تنها با رشد M (هرگونه افزايش در حجم پول) ايجاد نميشود؛ بلكه اين V (سرعت گردش پول) است كه باعث شكلدهي به تورمهاي بالا ميشود. نظام تصميمسازيهاي كشور براي مواجهه با اين دست به دست شدن پول بايد آماده باشد.
