هشدار نسبت به پايين آمدن سن اعتياد در كشور
گل، ماشروم، كانابيس و ده‌ها ماده ديگر با اسامي خوش آب و رنگ در دل نوجوانان جا خوش مي‌كنند و متاسفانه اوضاع طوري شده كه آشنايي با اين مواد، ژست داشتن دانش بيشتر و باكلاس‌تر بودن و حتي روشنفكري را به نوجوانان القا مي‌كند، آهنگ‌هاي رپ نيز كه طرفداران زيادي بين نوجوانان دارد پر است از اصطلاحات دنياي اعتياد، پر از علف و الكل! از سوي ديگر سال‌هاست كه دستگاه‌هاي مختلف براي درمان معتادان برنامه‌هاي متعدد اجرا مي‌كنند از مركز و كمپ ترك اعتياد گرفته تا كلينيك‌هاي تخصصي، در حالي كه پرداختن به راه‌هاي پيشگيري به محاق فراموشي سپرده شده است.
گل، ماشروم، كانابيس و ده‌ها ماده ديگر با اسامي خوش آب و رنگ در دل نوجوانان جا خوش مي‌كنند و متاسفانه اوضاع طوري شده كه آشنايي با اين مواد، ژست داشتن دانش بيشتر و باكلاس‌تر بودن و حتي روشنفكري را به نوجوانان القا مي‌كند، آهنگ‌هاي رپ نيز كه طرفداران زيادي بين نوجوانان دارد پر است از اصطلاحات دنياي اعتياد، پر از علف و الكل! از سوي ديگر سال‌هاست كه دستگاه‌هاي مختلف براي درمان معتادان برنامه‌هاي متعدد اجرا مي‌كنند از مركز و كمپ ترك اعتياد گرفته تا كلينيك‌هاي تخصصي، در حالي كه پرداختن به راه‌هاي پيشگيري به محاق فراموشي سپرده شده است.
بيش از ۹۰ درصد معتادان از سيگار شروع كرده‌اند
اقدامات پيشگيرانه از اعتياد، فرآيندي است كه تلاش مي‌كند از رو آوردن به مصرف مواد مخدر و محرك جلوگيري شود كه اين تلاش‌هاي پيشگيرانه ممكن است يا بر فرد يا بر محيط اطراف او متمركز باشد، به عبارت ديگر اقدامات پيشگيرانه براي جلوگيري از به دام افتادن در تله اعتياد انجام مي‌شود.
آمارها درباره سن آغاز اعتياد چه مي‌گويند؟
سنين مختلفي براي آغاز اعتياد از سوي خبرگزاري‌ها و سايت‌هاي مختلف بيان شده است از ۲۴ سال و حتي از ۱۰ سال! آماري كه متاسفانه هيچ كدام مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند اما مساله اين است كه اعتياد در هر سني خانمانسوز است و بايد جلوي آن گرفته شود. معاون پيشگيري و بازتواني اعتياد مركز فوريت‌هاي اجتماعي سازمان بهزيستي كشور در اين زمينه به ايرنا گفت: طي ساليان اخير گزارش رسمي و معتبري مبني بر كاهش سن اعتياد منتشر نشده است؛ با اين حال، با توجه به برخي عوامل محيطي از جمله گسترش شبكه‌هاي اجتماعي و دسترسي به سايت‌ها و صفحات مجازي با تبليغات دروغين مصرف مواد و تغيير الگوهاي مصرف و دسترسي آسان‌تر به مواد، احتمال كاهش سن شروع مصرف در برخي گروه‌ها دور از واقعيت نيست. نورالدين فائقي افزود: البته تعيين دقيق ميانگين سن اعتياد نيازمند پژوهش‌هاي علمي و داده‌هاي ملي است كه سازمان بهزيستي در همكاري با ستاد و مراكز تحقيقاتي پيگير آن است.
مهم‌ترين دلايل گرايش زودهنگام به مصرف مواد چيست؟
معاون پيشگيري و بازتواني اعتياد مركز فوريت‌هاي اجتماعي سازمان بهزيستي كشور، مهم‌ترين دلايل گرايش زودهنگام به مصرف مواد را در مجموعه‌اي از عوامل خانوادگي، اجتماعي و محيطي از جمله ضعف نظارت خانواده، فشار همسالان و نبود مهارت‌هاي مقابله‌اي در نوجوانان مي‌داند. فائقي افزود: مطالعات درباره آگاهي نوجوانان از خطرات مواد مخدر نشان مي‌دهد كه سطح آگاهي عمومي افزايش يافته اما هنوز درك خطر و مهارت «نه گفتن» در بسياري از نوجوانان كافي نيست؛ به همين دليل بهزيستي بر آموزش مهارت‌هاي زندگي، تصميم‌گيري و مقابله با فشار همسالان تاكيد دارد.
اهم برنامه‌هاي پيشگيرانه بهزيستي براي نوجوانان چيست؟
بي‌توجهي به اقدامات پيشگيرانه از اعتياد در ايران حاصل تركيبي از عوامل ساختاري، فرهنگي و اقتصادي طي سال‌هاي گذشته بوده، سال‌هايي كه سياست‌ها بيشتر بر درمان معتادان معطوف بوده است چون نتايج آن سريع‌تر ديده مي‌شود در حالي كه پيشگيري، كاري بلندمدت است و نتايج آن قابل اندازه‌گيري نيست. معاون پيشگيري از اعتياد سازمان بهزيستي درباره پيشگيري از اعتياد گفت: متولي اصلي آموزش و پيشگيري در محيط‌هاي آموزشي، وزارت آموزش و پرورش است. با اين حال، سازمان بهزيستي كشور نيز در چارچوب ماموريت‌هاي خود و در قالب طرح‌ها و برنامه‌هاي مكمل، به‌ويژه براي گروه‌هاي در معرض خطر، اقدامات متعددي را اجرا مي‌كند. فائقي افزود: يكي از برنامه‌هاي بهزيستي در اين حوزه، طرح « پازك» (پيشگيري از اعتياد در زنان و كودكان در معرض خطر) است كه هدف آن افزايش آگاهي، مهارت‌هاي زندگي و تاب‌آوري اجتماعي در كودكان، نوجوانان و خانواده‌هاي آسيب‌پذير است، اين برنامه در مناطق داراي آسيب‌هاي اجتماعي و محلات هدف خدمات اجتماعي اجرا مي‌شود. فائقي گفت: خط تلفن ۱۴۸۰ (صداي مشاور) به صورت ۲۴ ساعته پاسخگوي كودكان، نوجوانان و خانواده‌هاست و خدمات مشاوره‌اي رايگان در زمينه مسائل رواني، تربيتي و اجتماعي ارائه مي‌دهد، اين مراكز با بهره‌گيري از كارشناسان آموزش‌ديده و داراي مجوز رسمي از سازمان بهزيستي فعاليت مي‌كنند، بنابراين قابل اعتماد و دسترس‌پذير براي عموم مردم هستند.
براي مقابله با كاهش سن اعتياد چه بايد كرد؟
معاون پيشگيري از اعتياد سازمان بهزيستي تاكيد كرد: مقابله با كاهش سن اعتياد نيازمند رويكردي چندوجهي است و صرفا با اقدامات درماني يا برخوردهاي انتظامي قابل كنترل نيست، پيشنهاد اين است كه اصلاح سياست‌ها در چند محور مي‌تواند موثر باشد. فائقي، تقويت آموزش مهارت‌هاي زندگي و خودمراقبتي از سنين دبستان در نظام آموزشي، افزايش نقش خانواده‌ها از طريق برنامه‌هاي آگاهي‌بخش و توانمندسازي والدين در زمينه ارتباط موثر با فرزندان، گسترش خدمات اجتماعي و روان‌شناختي در مدارس و محلات به منظور شناسايي زودهنگام رفتارهاي پرخطر، محدودسازي دسترسي به مواد دخاني و روان‌گردان‌ها در محيط‌هاي نوجوان‌پسند و فضاي مجازي و تقويت فعاليت‌هاي فرهنگي و ورزشي براي پركردن اوقات فراغت نوجوانان را از جمله اين محورها برشمرد. وي تاكيد كرد: به‌طور كلي، پيشگيري موثر زماني اتفاق مي‌افتد كه سياست‌هاي آموزشي، اجتماعي و فرهنگي به صورت هماهنگ و مستمر اجرا شوند.
ضرورت فوري براي سرمايه‌گذاري بر پيشگيري از اعتياد
به اعتقاد كارشناسان، پيشگيري از اعتياد بر چندپايه اصلي استوار شده؛ اقداماتي مانند آموزش و اطلاع‌رساني، تحكيم بنيان خانواده، ايجاد محيط‌هاي اجتماعي سالم، كاهش عوامل خطر اجتماعي مانند مقابله با فقر و بيكاري و اجراي سياست‌هايي مانند كنترل دسترسي به مواد و حتي سيگار؛ اما بي‌توجهي به اقدامات پيشگيرانه موجب افزايش شمار معتادان، كاهش اثربخشي درمان، گسترش آسيب‌هاي اجتماعي، هزينه‌هاي اقتصادي بيشتر براي درمان و فرآيندهاي قضايي و مبارزه با مواد، ناامني رواني و اجتماعي و در نهايت پايين آمدن سن اعتياد مي‌شود.
