نشانه‌هاي تعادل در بازار كم جان
شاخص‌هاي بازار سرمايه از دومين روز كاري رنگ سرخ به خود گرفتند و سهامداران روز چندان قابل توجهي را تجربه نكردند. بازار سرمايه مهرماه پرسودي را پشت سرگذاشت و حتي اولين هفته آبان نيز بازار شرايط قابل قبولي داشت، اما شروع دومين هفته آبان ماه شرايط تغيير كرد و شاخص‌ها رخت سرخ بر تن كردند، روز دوشنبه را نيز با افت شاخص‌ها پشت سر گذاشت؛ هرچند داده‌هاي معاملاتي حاكي از كاهش شدت فروش و نشانه‌هايي از بازگشت تقاضاست.
شاخص‌هاي بازار سرمايه از دومين روز كاري رنگ سرخ به خود گرفتند و سهامداران روز چندان قابل توجهي را تجربه نكردند. بازار سرمايه مهرماه پرسودي را پشت سرگذاشت و حتي اولين هفته آبان نيز بازار شرايط قابل قبولي داشت، اما شروع دومين هفته آبان ماه شرايط تغيير كرد و شاخص‌ها رخت سرخ بر تن كردند، روز دوشنبه را نيز با افت شاخص‌ها پشت سر گذاشت؛ هرچند داده‌هاي معاملاتي حاكي از كاهش شدت فروش و نشانه‌هايي از بازگشت تقاضاست.
بازار سهام در دومين روز هفته، همانند روز گذشته با غلبه عرضه‌كنندگان آغاز شد؛ اما در ادامه ساعات كاري، نشانه‌هايي از بازگشت خريداران در برخي نمادهاي بزرگ ظاهر شد. روز دوشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۴، شاخص كل بورس تهران با افت ۳۶هزار و ۹۲۷ واحدي معادل ۱.۱۷ درصد به رقم ۳ميليون و ۱۱۴هزار و ۴۰۷ واحد رسيد. در همين حال، شاخص كل كه وضعيتي دقيق‌تر از نمادهاي كوچك و خرد بازار را ارايه مي‌دهد با كاهش ۶هزار و ۴۸۷ واحدي (۰.۷۱ درصد) در سطح ۹۰۴هزار و ۸۸۴ واحد متوقف شد.
اين روند هرچند به ظاهر نزولي است، اما افت شاخص‌ها در مقايسه با روز يكشنبه آرام‌تر و همراه با رشد محسوس ارزش معاملات بود. روز گذشته، ارزش معاملات سهام و صندوق‌هاي سهامي به كمتر از ۹ همت رسيده بود؛ عددي كه زنگ خطر ركود را به صدا درآورد. با اين حال، شاهد رشد بيش از ۴۰ درصدي ارزش دادوستدها بوديم و رقم معاملات خرد از ۱۲هزار و ۷۸۶ ميليارد تومان فراتر رفت؛ نشانه‌اي از ورود بخشي از نقدينگي در انتظار و بازگشت معامله‌گران حقيقي به بازار. همزمان با رشد حجم معاملات تا ۳۶.۵ ميليارد سهم و حق‌تقدم، رفتار معامله‌گران خرد اندكي تغيير كرد. سرانه خريد حقيقي‌ها به ۵۹ ميليون تومان و سرانه فروش به ۷۲ ميليون تومان رسيد؛ هرچند نسبت قدرت خريد حقيقي‌ها همچنان در عدد منفي ۱.۲۲ ايستاده و نشان از برتري سمت عرضه دارد، اما اين نسبت نسبت به روز قبل بهبود يافته است. خروج پول حقيقي‌ها نيز به حدود ۱,۰۴۲ ميليارد تومان كاهش يافت؛ رقمي كه با وجود سنگيني، نسبت به روز گذشته حدود ۳۰ درصد افت كرده و از كاهش شتاب خروج نقدينگي از بازار حكايت دارد. روند خروج پول از صندوق‌هاي درآمد ثابت نيز با رقم ۸۲۴ ميليارد تومان ادامه يافت و نشان داد كه نه تنها سهام، بلكه ابزارهاي كم‌ريسك نيز فعلا جذابيتي براي سرمايه‌گذاران ندارند. سرمايه‌ها يا در وضعيت انتظار متوقف مانده‌اند يا در حال چرخش ميان بازارهاي موازي‌اند. در پايان معاملات روز دوشنبه، تابلوي بورس همچنان غلبه نمادهاي منفي را نشان داد؛ ۵۲۷ نماد منفي در برابر ۲۸۴ نماد مثبت. اما اين توازن منفي، با كاهش عمق افت همراه بود. بسياري از نمادهاي بزرگ كه ديروز در صف‌هاي سنگين فروش قرار داشتند، امروز با تقاضاي نسبي روبه‌رو شدند. همين روند باعث شد تا شاخص كل به‌‌‌رغم قرمزپوشي، بخشي از افت را در نيمه دوم بازار جبران كند. بررسي سفارش‌هاي خريد و فروش نيز اين موضوع را تاييد مي‌كند. در آخرين دقايق معاملات، ارزش سفارش‌هاي خريد به ۱,۲۹۳ ميليارد تومان رسيد، در حالي كه ارزش فروش در محدوده ۷۶۵ ميليارد تومان بود. اين نسبت مثبت به معناي آن است كه خريداران، به‌ويژه در صنايع بزرگ و نمادهاي شاخص‌ساز، دست بالا را در پايان روز پيدا كردند و احتمال تداوم بهبود تقاضا در روزهاي آتي را افزايش داده‌اند. بررسي معاملات نشان مي‌دهد كه در روز دوشنبه در مقايسه با روز يكشنبه تغيير محسوسي نيز در توازن صف‌هاي خريد و فروش به چشم خورد. تا پايان معاملات، ۷۷ نماد در صف خريد و ۱۲۷ نماد در صف فروش قرار داشتند. اگرچه هنوز عرضه بر تقاضا پيشي دارد، اما فاصله دو سمت بازار در مقايسه با ديروز كه صف‌هاي فروش بيش از دو برابر خريد بود به ميزان قابل ملاحظه‌اي كاهش يافته است. اين امر از آرام‌تر شدن فضاي رواني بازار و احتمال بازگشت تدريجي اعتماد معامله‌گران حكايت دارد. برخلاف سنت معمول در دوره‌هاي افت بورس كه افزايش توجه به بازارهاي موازي همچون طلا و ارز مشاهده مي‌شود، اين‌بار ساير بازارها نيز نشانه‌اي از شور سرمايه‌گذاري ندارند. ركود عمومي در بازارهاي طلا، ارز و مسكن سبب شده تا بخش زيادي از نقدينگي در موقعيتي انفعالي بماند. كارشناسان اين وضعيت را ناشي از ابهام در سياست‌هاي پولي و ارزي دولت مي‌دانند؛ چراكه سرمايه‌گذاران، چشم به تصميم‌هاي احتمالي درباره نرخ بهره، فرمول جديد تالار دوم نيما و وضعيت تراز ارزي دولت دوخته‌اند.
بورس مثبت مي‌شود؟
به گفته تحليلگران، رشد ارزش معاملات در روز دوشنبه مهم‌ترين نشانه مثبت هفته گذشته محسوب مي‌شود و در صورت تداوم، مي‌تواند زمينه‌ساز بازگشت تدريجي اعتماد خريداران شود. با اين حال، بازار هنوز از نظر فني در مسير اصلاحي قرار دارد و تا زماني كه شاخص كل بالاي سطح حمايت سه‌ميليون و ۱۰۰ هزار واحدي تثبيت نشود، نمي‌توان از آغاز يك روند صعودي پايدار سخن گفت.
بازار در حال حاضر در مرحله تخليه هيجان فروش است. افت مداوم طي هفته‌هاي اخير باعث شده بسياري از سهم‌ها به محدوده‌هاي جذاب قيمتي نزديك شوند. ورود بخشي از نقدينگي در انتظار، خصوصا از سمت حقوقي‌ها و صندوق‌هاي بزرگ، مي‌تواند جرقه بازگشت آرام بازار را بزند.
از سوي ديگر، كارشناسان بر لزوم پايداري روند ورود نقدينگي حقيقي و افزايش مشاركت خرد تاكيد مي‌كنند. به باور آنان، آنچه اكنون بيش از هر چيز حياتي است، اعتماد عمومي به ثبات سياست‌هاي دولت و پيش‌بيني‌پذيري قوانين مالياتي و ارزي است؛ عواملي كه در نيم‌سال دوم ۱۴۰۴ نقش پررنگي در تصميم‌گيري سرمايه‌گذاران بازي خواهند كرد. روز دوشنبه ۱۹ آبان را مي‌توان نقطه‌اي از استراحت در مسير نزولي بورس دانست. هرچند شاخص‌ها همچنان قرمزپوش باقي ماندند، اما رشد ارزش معاملات، بهبود نسبت خريد حقيقي‌ها و كاهش صف‌هاي فروش پيام روشني دارد: بازار خسته، هرچند هنوز جان نگرفته، اما نشانه‌هايي از حيات و ميل به بازگشت را از خود بروز داده است. سرمايه‌گذاران حالا چشم‌انتظارند تا هفته پيش‌رو با تداوم اين روند همراه شود؛ در غير اين صورت، خطر بازگشت دوباره ركود و فرسايش سرمايه بيش از پيش بازار را تهديد خواهد كرد.
بورس در نقطه تعادل
سعيد آسماني در خصوص وضعيت فعلي بازار سهام گفت: در مقطع كنوني، بازار سرمايه در محدوده‌اي منطقي و متعادل قرار دارد و مي‌توان گفت قيمت‌ها تا حد زيادي به ارزش ذاتي سهام نزديك شده‌اند.شركت‌هاي كوچك‌تر ازنظر بنيادي پتانسيل رشد بالاتري دارند، اما با توجه به افت نقدشوندگي در يكي، دو سال اخير (به‌ويژه پس از تنش‌هاي سياسي منطقه) انتظار اينكه اين شركت‌ها بتوانند نسبت‌هاي قيمتي (P/E) مشابه شركت‌هاي بزرگ بازار كسب كنند تا حدودي دور از واقعيت است. آسماني ادامه داد: براي پيش‌بيني روند بازار در ادامه سال، بايد چند متغير كليدي را در نظر گرفت كه ازجمله مهم‌ترين آنها سياست‌هاي ارزي دولت، وضعيت نرخ بهره، روند نرخ خوراك صنايع و ثبات سياسي و اقتصادي كشور است. هرگونه تغيير در اين عوامل مي‌تواند مسير بازار را در ماه‌هاي پيش‌رو تعيين كند و جهت حركت نقدينگي در بورس را مشخص سازد.شرايط فعلي كشور تفاوت اساسي با سال‌هاي گذشته دارد و بنابراين انتظار بازگشت به سقف‌هاي دلاري سال ۱۳۹۹ چندان واقع‌بينانه نيست.
وي افزود: در آن مقطع، ورود حجم قابل‌توجهي از نقدينگي مردمي به بازار سهام و فضاي پرهيجان سرمايه‌گذاري، رشد تاريخي ارزش دلاري بازار را رقم زد، اما پس‌ازآن با ريزش شديد شاخص و زيان بسياري از سهامداران، اعتماد عمومي نسبت به بازار سرمايه آسيب ديد.با توجه به وضعيت فعلي اقتصاد، سطح اعتماد جامعه و شرايط سياسي و مالي كشور، بعيد است بتوانيم در كوتاه‌مدت سقف‌هاي دلاري مشابه سال ۹۹ را تجربه كنيم. رشد پايدار بازار تنها در صورتي محقق خواهد شد كه سياستگذاري‌هاي اقتصادي باثبات و هماهنگي بيشتري دنبال شوند و فضاي اعتماد مجددا در بازار سرمايه احيا شود.
