چرا ۲۷ درصد خودروها در مراجعه اول مردود مي‌شوند؟
آمارها نشان مي‌دهند كه وضعيت سلامت فني خودروها در نگران‌كننده است. براي مثال، در بازه‌اي حدودي در حدود ۴۸۴ هزار دستگاه خودرو به مراكز معاينه فني شهر تهران مراجعه كرده‌اند كه از اين آمار، نقص مربوط به آلايندگي ۴۳ هزار خودرو بوده است.
آمارها نشان مي‌دهند كه وضعيت سلامت فني خودروها در نگران‌كننده است. براي مثال، در بازه‌اي حدودي در حدود ۴۸۴ هزار دستگاه خودرو به مراكز معاينه فني شهر تهران مراجعه كرده‌اند كه از اين آمار، نقص مربوط به آلايندگي ۴۳ هزار خودرو بوده است. همچنين، گزارش ديگري حاكي است كه در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۴، بيش از ۴۶۹ هزار خودرو به دليل نداشتن معاينه فني معتبر، مشمول جريمه شدند. با اين وجود، اين آمارها حكايت از آن دارند كه سهم خودروهاي فاقد گواهي معاينه فني يا با نقص فني قابل توجه است و اين امر مي‌تواند عامل مهمي در انتشار آلاينده‌ها باشد؛ چراكه خودروهايي كه استاندارد معاينه فني را پاس نكرده‌اند، عمدتا در كنترل انتشار گازها و ذرات معلق مشكل دارند و سلامت محيط زيست و شهروندان را تهديد مي‌كنند.محمدمهدي ميرزايي قمي، مديرعامل ستاد معاينه فني تهران، در تازه‌ترين اظهارات خود تأكيد كرد: براساس جرايم تخلفات رانندگي، خودروهاي فاقد معاينه فني مشمول در صورت تردد روزانه مبلغ ۱۰۰ هزار تومان جريمه مي‌شوند. اين جريمه سنگين به منظور تشويق مالكان خودروها به رعايت قانون و حفظ كيفيت هواي شهر طراحي شده است.
خودروهاي مشمول معاينه فني
ميرزايي قمي در ادامه با تشريح خودروهاي مشمول معاينه فني گفت: براساس قانون، خودروهاي شخصي از زمان توليد به مدت چهارسال و خودروهاي عمومي به مدت يكسال از انجام معاينه فني معاف هستند. در حال حاضر خودروهاي شخصي توليد داخل آبان ماه ۱۴۰۰ و ما قبل و خودروهاي وارداتي توليد اكتبر سال ۲۰۲۱ و ماقبل مشمول معاينه فني هستند. اين دسته‌بندي بر اساس سن و نوع خودرو انجام مي‌شود و هدف آن جلوگيري از انتشار آلاينده‌ها توسط خودروهاي فرسوده است.او با اشاره به كنترل گواهي معاينه فني توسط پليس بيان كرد: براساس ماده ۹ قانون رسيدگي به تخلفات رانندگي، رانندگان موظفند هنگام رانندگي گواهينامه، كارت خودرو، بيمه‌نامه معتبر شخص ثالث و براي خودروهاي مشمول معاينه فني كه بيش از چهار سال از توليد آنان مي‌گذرد برگه معاينه فني را به همراه داشته باشند و در صورت مطالبه ماموران راهنمايي و رانندگي آن را ارايه كنند. ميرزايي قمي افزود كه كنترل معاينه فني خودروها صرفا به بررسي حضوري محدود نمي‌شود، بلكه علاوه بر كنترل فيزيكي به صورت مكانيزه نيز توسط كليه دوربين‌هاي سطح شهر معاينه فني خودروها كنترل و خودروها در صورت نداشتن آن توسط پليس اعمال قانون مي‌شوند.
اعتبار گواهي معاينه فني و خودروهاي دچار نقص
مديرعامل ستاد معاينه فني تهران درباره اعتبار گواهي معاينه فني خودروها توضيح داد: اعتبار گواهي معاينه فني خودروهاي شخصي يكساله بوده و ممكن است در اين بازه خودرو از شرايط هنگام معاينه فني خارج شود. بنا بر تدبير پليس براساس ضوابط قانوني گواهي معاينه فني خودروهاي دودزا و دچار نقص فني باطل مي‌شود و اين خودروها پس از رفع نقص بايد مجددا نسبت به انجام معاينه فني خودروي خود اقدام كنند.او همچنين به خودروهاي سانحه ديده اشاره كرد و افزود: اين موضوع حتي براي خودروهاي سانحه ديده در تبصره ماده ۷ آيين‌نامه اجرايي نحوه انجام معاينه و صدور برگ معاينه فني خودرو نيز تاكيد شده كه در صورت سانحه يا تصادف براي وسيله نقليه داراي گواهي معاينه فني با تشخيص كارشناس تصادف راهنمايي و رانندگي خودرو بايستي مجددا نسبت به معاينه فني خودرو اقدام كنند.
اطلاع‌رساني از طريق پيامك
ميرزايي قمي درباره سيستم اطلاع‌رساني به مالكان خودرو نيز توضيح داد: در راستاي مديريت ارتباط با مشتري و آگاهي شهروندان از زمان اعتبار گواهي معاينه فني خودرو، واحد امور مشتريان اين ستاد ۱۰ روز قبل از انقضاي اعتبار گواهي معاينه فني خودرو نسبت به ارسال پيامك اطلاع‌رساني به مراجعه‌كنندگاني كه در سال پيش به مراكز معاينه فني شهر تهران مراجعه كرده و اطلاعات تماس آنها در اين مراكز موجود است اقدام مي‌كند. اين اطلاع‌رساني براي خودروهايي است كه سابقه مراجعه به مراكز معاينه فني شهر تهران را دارند و با هدف كاهش فراموشي و افزايش رعايت قوانين صورت مي‌گيرد.
ثبت اطلاعات مالكان جديد خودرو
در مورد خودروهايي كه مالكيت آنها تغيير كرده است، ميرزايي قمي توضيح داد: با توجه به تغيير مالك و عدم دسترسي امور مشتريان ستاد معاينه فني به شماره تماس مالك جديد، پيامك اعلام زمان انقضاي گواهي معاينه فني خودرو به صورت خودكار براساس داده‌هاي ثبت شده در بانك اطلاعاتي به مالك پيشين ارسال شده است.او افزود: جهت رفع اين مشكل، خدمت جديدي در امور مشتريان پيش‌بيني شده است. مالكين جديد اين خودروها مي‌توانند نسبت به تماس با شماره سامانه پاسخگو ۹۶۰۰۶۰۰۰ و اعلام شماره جديد به اپراتورهاي اين سامانه جهت تصحيح شماره تماس (پس از احراز مدارك) در ديتا بانك سامانه ارسال پيامك اقدام كنند.ميرزايي قمي تأكيد كرد كه با نقل و انتقال خودرو نياز به اخذ معاينه فني مجدد نيست، زيرا گواهي معاينه فني براي VIN خودرو كه به صورت يونيك در خودرو ثابت است صادر مي‌شود و با نقل و انتقال تغيير نمي‌كند.
وضعيت مراجعات خودروها به مراكز معاينه فني
ميرزايي قمي به وضعيت مراجعات خودروهاي سبك از ابتداي سال تا ۳۰ مهر ماه اشاره كرد و گفت: در اين بازه زماني در حدود ۸۴۸ هزار و ۴۵ خودرو به مراكز معاينه فني شهر تهران مراجعه كرده كه در مقايسه با سال گذشته ميزان مراجعات تغيير چنداني نيافته است.او با تشريح نوع نقص‌هاي خودروها افزود: نقص آلايندگي ۷۵۶۸۰ خودرو، عدم همراستايي چرخ‌ها ۳۷۱۴۵ خودرو، كمك فنر ۳۴۸۰۸ خودرو، تست ترمز ۵۲۶۷۹ خودرو و وضعيت ظاهري ۷۴۶۳۹ خودرو در مراكز معاينه فني شهر تهران شناسايي و درنهايت جهت اخذ معاينه فني توسط راكبين آن رفع ايراد شده است.طبق گفته او، حدود ۲۷درصد از خودروها به علت نقص فني موفق به اخذ معاينه فني در مراجعه اول نشده و برخي از اين خودروها چند نقص همزمان داشته‌اند. اين آمار نشان مي‌دهد كه اهميت معاينه فني براي كاهش آلايندگي و افزايش ايمني خودروها بسيار بالاست.
معاينه فني برتر و مزاياي آن
ميرزايي قمي درخصوص تعداد گواهي‌هاي صادر شده گفت: از ابتداي امسال تا پايان مهر ماه حدود ۶۴۲ هزار و ۹۱۷ گواهي معاينه فني صادر شده كه از اين تعداد، در حدود ۷۷ هزار و ۶۴۴ گواهي مربوط به معاينه فني برتر است. او افزود: براساس مصوبه شوراي اسلامي شهر تهران در سال ۱۴۰۴، وسايل نقليه داراي گواهي معاينه فني برتر از مراكز شهر تهران مشمول تخفيف ۲۰درصدي هزينه عوارض تردد در محدوده‌هاي طرح ترافيك و كنترل آلودگي هوا مي‌شوند.آنچه از اظهارات ميرزايي قمي مشخص مي‌شود، اين است كه آلايندگي همچنان بزرگ‌ترين عامل مردودي خودروها در معاينه فني است و تلاش براي كاهش آن نه تنها مساله‌اي زيست محيطي بلكه اقتصادي و اجتماعي نيز محسوب مي‌شود. جريمه روزانه ۱۰۰ هزار توماني براي خودروهاي فاقد معاينه فني، سيستم اطلاع‌رساني پيامكي، الزام به معاينه مجدد پس از تصادف و ارايه مزاياي معاينه فني برتر، همگي نشان‌دهنده راهبردي منسجم براي مديريت كيفيت خودروها در تهران است.با توجه به آمارها، تقريبا يك‌چهارم خودروها در مراجعه اول مردود مي‌شوند كه عمده دليل آن نقص فني يا آلايندگي است. اين نكته اهميت فرهنگ‌سازي در ميان رانندگان و همچنين توجه به نگهداري و سرويس‌دهي منظم خودروها را دوچندان مي‌كند. ازسوي ديگر، سياست تشويقي معاينه فني برتر و تخفيف‌هاي مرتبط مي‌تواند ابزار موثري براي كاهش تردد خودروهاي آلاينده و افزايش كيفيت هواي تهران باشد.
