تجار و امتيازهاي صادراتي

تعريف مكانيزم امتياز صادراتي، نقطه عطفي براي صادرات خواهد بود كه ضمن ايجاد انگيزه براي صادرات، مانع از قاچاق در كالاهايي مانند زعفران مي‌شود. بر اساس مصوبه اخير هيات وزيران، امتياز صادراتي رسمي و ۱۲ معيار براي تعيين ضريب ارز حاصل از صادرات، تعيين شد. در واقع تصويب و ابلاغ آيين‌نامه اجرايي «جزء (2) بند (ن) تبصره (1) ماده واحده قانون بودجه سال 1404» با هدف حمايت از صادركنندگان خرد از طريق ايجاد مكانيزم مشوق‌هاي صادراتي در قالب «امتياز صادراتي»، مي‌تواند نقطه عطفي در سياست‌گذاري اقتصاد صادرات باشد. در گذشته روشي تعريف شده بود كه پاي خودروسازان را به صادرات خشكبار باز كرد و موجب شد صادركنندگان اصلي اين حوزه كنار بروند و به بازار خشكبار كشور نيز لطمه وارد شود. اين وضعيت انتقادات گسترده‌اي از سوي فعالان حوزه كشاورزي به دنبال داشت. از حدود بهمن ماه سال 1402 قرار شد به صورت آزمايشي روشي را در نظر بگيريم كه صادركننده محصولات كشاورزي، ارز خود را به خودروساز بدهد و ريال آن به حساب صادركننده واريز شود.

اين روش با وجود تعطيلات عيد، آتش‌سوزي در گمرك شهيد رجايي و توقف چند روز فعاليت اين گمرك و جنگ 12 روزه، زمينه رشد صادرات در محصول پسته را در پي داشت. پس از نامه‌نگاري‌ها و پيگيري‌هاي انجام شده، در نهايت روش توافقي مورد پذيرش قرار گرفت و اين امكان ايجاد شد كه صادركننده ارز خود را در سامانه ارايه دهد كه قابل رصد نيز هست و مازاد ارز توافقي خود را نيز به صورت امتياز صادراتي ارايه دهد.

اين روش، اتفاق مهمي براي صادرات محصولات كشاورزي است كه بايد از خيلي زودتر اجرايي مي‌شد، چراكه از قاچاق زعفران جلوگيري مي‌كند و انگيزه‌ها را براي صادرات بالا مي‌برد و از طرفي ارز صادراتي هم با امنيت و قانوني وارد مي‌شود. امتياز صادراتي به معناي حقي است كه صادركنندگان خرد به‌واسطه صادرات كالا و خدمات به دست مي‌آورند و قابل عرضه در بازار ثانويه ارز است.

 اين امتياز به‌صورت موردي به صادركنندگان گروه‌هايي مانند صنايع دانش‌بنيان، كشاورزي، صنايع‌دستي و خدمات فني- مهندسي اختصاص يافته و قابل معامله است. سامانه معاملات بازار ارز تجاري مركز مبادله ارز و طلاي ايران، محل رسمي عرضه و تقاضاي امتياز صادراتي است و نرخ‌ها بر اساس توافق دوطرفه تعيين مي‌شود. عرضه‌كننده (صادركننده) و خريدار (واردكننده يا نهاد مالي) مستقيم يا از طريق بانك، معامله مي‌كنند. ارزش هر امتياز منطبق بر قيمت توافقي دو طرف است.