سرنوشت صندوق بازنشستگي كشوري به عنوان يكي از صندوق‌هاي كاركنان بخش دولتي طي ماه‌هاي اخير توسط بسياري از مسوولان و مقامات ذي ربط مورد بحث قرار گرفته است. از يكسو برخي مقامات بر اين موضوع تاكيد مي‌كنند كه اين صندوق باتوجه به سياست كوچك‌سازي دولت و كاهش استخدام‌هاي رسمي بايد يك صندوق بسته درنظر گرفته شده و رفته رفته ورودي نداشته باشد و از سوي ديگر، برخي ديگر از مديران صندوق و كارشناسان آن بر اين باور هستند كه صندوق بازنشستگي كشوري قابل احيا و نجات دادن است.
با وجود اين؛ برنامه انحلال صندوق كشوري و ادغام آن با تامين اجتماعي جدي به نظر مي‌رسد. چنانچه حتي در برنامه هفتم توسعه موضوع ادغام صندوق‌هاي بازنشستگي مطرح بود كه در همان زمان طرح برنامه در مجلس، با مخالفت نمايندگان مواجه شد. اخيرا نيز يكي از نمايندگان مجلس (مجتبي يوسفي عضو هيات رييسه) با طرح دوباره اين موضوع در مجلس از سوي دولت مخالفت كرده است.
تلاش براي بسته شدن صندوق كشوري
ابتداي بهمن ماه سال قبل بود كه عليرضا عسگريان (عضو هيات امناي سازمان تامين اجتماعي و معاون وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي) در اظهارنظري مدعي شد كه صندوق بازنشستگي كشوري بايد به عنوان يك صندوق بسته درنظر گرفته شود. او با تاكيد بر سياست راهبردي دولت‌ها بر كوچك‌سازي دولت و كاهش استخدام‌هاي دولتي، مطرح كرده بود كه اساساً از دهه ۱۳۸۰ اين موضوع مطرح بوده كه بايد رفته رفته صندوق بازنشستگي كشوري بسته شود تا بار مالي بيمه شدن كاركنان دولت كه قرار است تعداد نيروهاي آن هرچه بيشتر كاهش يابد، از روي دوش دولت برداشته شود.
مقاومت در برابر بستن صندوق كشوري
در چنين شرايطي كه شعار دولت كوچك‌سازي است، برخي از خود مديران، بازنشستگان و كاركنان دولت مخالف بسته شدن صندوق بازنشستگي كشوري هستند. اين جريان كه معتقد است صندوق بازنشستگي كشوري بايد مانند سازمان تامين اجتماعي به يك «سازمان» بدل شده و نقش شركاي اجتماعي و ذي‌نفعان در مديريت آن افزايش يابد. اين گروه امكان‌ها و بالقوگي‌هاي نجات صندوق كشوري را در خود و اقتصاد كشور مي‌بينند. زمستان سال گذشته رضا فيضي‌نژاد (معاون فني و بيمه‌اي وقت صندوق بازنشستگي كشوري) در اظهارنظري با انتقاد از تلاش‌ها براي بسته شدن صندوق بازنشستگي كشوري گفت: ما در بسياري موارد مي‌بينيم كه نيروهايي جذب دستگاه دولتي شده و در خدمت دستگاه مديريتي و اجرايي كشور قرار دارند، ولي به‌جاي صندوق كشوري، مشترك سازمان تامين اجتماعي هستند. او كه حامي افزايش ضريب پشتيباني و بهبود وضعيت ورودي‌هاي صندوق كشوري بود، افزوده است: مجلس بايد تدبيري كند و در برنامه هفتم توسعه مقرر كند كه تمام كاركنان رسمي، پيماني، قراردادي و… كه به دستگاه‌هاي اداري و اجرايي خدمت كرده و ذيل قوانين مديريت استخدام كشوري جذب شدند را به عنوان افراد تحت پوشش صندوق بازنشستگي كشوري شناسايي كنيم و مشترك اين صندوق تعريف شوند تا ما بتوانيم از بحران بسته شدن ورودي‌هاي صندوق كشوري و ضريب پشتيباني پايين آن فعلاً عبور كنيم. در اين صورت مي‌توان در كنار اصلاحات پارامتريك اميد به تغييرات در جهت پايداري اين صندوق مهم كشور داشته باشيم.
يك كاسه كردن صندوق‌ها براي كاهش بار مالي دولت
با اين وجود شاغلين مشترك صندوق بازنشستگي كشوري و بازنشستگان آن هنوز نظري قطعي درمورد سرنوشت اين صندوق و باز ماندن يا گرايش به بسته شدن آن را ندارند و اختلاف نظر در ميان آنان نيز وجود دارد. برخي شاغلين به اين نيت كه مي‌توان از درماني خوب و رايگان در سازمان تامين اجتماعي بهره برد، نسبت به مشترك سازمان تامين اجتماعي شدن ابراز اشتياق مي‌كنند و برخي نيز باتوجه به امكانات و رسيدگي‌هاي صندوق بازنشستگي كشوري، به‌شدت تمايل دارند تا تمامي كاركنان دولت مشترك صندوق بازنشستگي كشوري باشند. در اين ميان، امسال موضوع «ادغام صندوق‌هاي بازنشستگي» كه يكي از موارد مطرح شده در پيشنهادات دولت در برنامه هفتم توسعه بود، توسط مجلس رد شد. هرچند خود موضوعِ طرح ادغام صندوق‌ها توسط دولت اين شائبه را پيش مي‌آورد كه يك كاسه كردن كليه صندوق‌ها براي كاهش بار مالي دولت، يكي از منويات قلبي مسوولان است؛ نيتي كه به دليل آماده نبودن زيرساخت‌ها و تفاوت‌هاي گسترده ميان شرايط بيمه‌شدگان صندوق‌هاي مختلف، هنوز با مخالفت‌ها و مشكلات اجرايي فراوان مواجه است.
ضرورت مشاركت بازنشستگان و ذي‌نفعان در تعيين سرنوشت صندوق
در اين زمينه، سينا شيخي (معاون پژوهشي موسسه راهبردهاي بازنشستگي صبا) با اشاره به اينكه «موضوع بسته ماندن و يا حفظ صندوق بازنشستگي كشوري بسيار ذو ابعاد و پيچيده است» اظهار كرد: ما بايد مزيت هركدام از گزينه‌هاي باز ماندن يا حفظ صندوق كشوري را درنظر بگيريم و پس از گفت‌وگوهاي كارشناسي درباره آن تصميم بگيريم. لذا با بحث‌هاي كوتاه در سطح كارشناسي نمي‌توان در اين رابطه به نتيجه مثبت و اثربخشي رسيد.
او افزود: يك مزيت نسبي حفظ صندوق بازنشستگي كشوري اين است كه حضور و ادامه حيات صندوق كشوري در كنار ديگر صندوق‌هاي بازنشستگي كشور، باعث ايجاد نوعي رقابت در ميان صندوق‌ها مي‌شود و اين رقابت باعث بهبود عملكردها خواهد شد. به عبارت بهتر، آن شخصي كه قرار است بازنشسته شود، در دوران اشتغال خود بايد بتواند ميان صندوق‌هاي مختلف شيوه بازنشستگي خود را انتخاب كند. اينكه افراد بتوانند انتخاب كنند كه به كدام صندوق حق بيمه و كسورات بپردازند، كارآمدي صندوق‌ها را افزايش خواهد داد. سينا شيخي تصريح كرد: اين پرسش مطرح است كه آيا تجميع صندوق‌ها مي‌تواند مفيد باشد؟ هرچند رقابت در اثر تجميع صندوق‌ها و بسته شدن يك صندوق بزرگ كاهش مي‌يابد اما از سوي ديگر به تمركز و مديريت هزينه‌ها نيز كمك مي‌كند. از اين نظر بحث بسته شدن صندوقي مانند صندوق بازنشستگي كشوري مي‌تواند مثبت ارزيابي شود.
