تعادل |
براساس قانون حمایت از حقوق مصرف‌کننده و در اجرای طرح خرید شفاف، همه کالاها چه تولید داخل و چه کالاهایی که وارداتی هستند، مکلف به درج قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده هستند. در کالاهای وارداتی، قیمت واردکننده درج می‌شود که در این قیمت، مالیات بر ارزش افزوده و سود واردکننده نیز لحاظ شده و ضرایب سود عمده‌فروشی و خرده‌فروشی نیز به آن اضافه شده و حداکثر قیمت مصرف‌کننده روی کالا درج می‌شود و عرضه‌کنندگان می‌توانند پایین‌تر از حداکثر قیمت مصرف‌کننده با یکدیگر رقابت کرده و کالای خود را به فروش برسانند. در مورد کالاهای وارداتی، به گفته مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی و شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت، واردکنندگان مکلف به درج هم‌زمان قیمت وارداتی و قیمت مصرف‌کننده بر روی کالاها هستند. بر همین اساس، در کالاهای وارداتی، قیمت واردکننده درج می‌شود که در این قیمت، مالیات بر ارزش افزوده و سود واردکننده نیز لحاظ شده و ضرایب سود عمده‌فروشی و خرده‌فروشی نیز به آن اضافه شده و حداکثر قیمت مصرف‌کننده روی کالا درج می‌شود و عرضه‌کنندگان می‌توانند پایین‌تر از حداکثر قیمت مصرف‌کننده با یکدیگر رقابت کرده و کالای خود را به فروش برسانند. در مورد روند اطلاع از اصالت کالا و شناسه آن برای خریداران، بستگی به نوع و ماهیت کالا دارد؛ برای مثال خریداران موبایل و تبلت می‌توانند از سامانه گارانتی که موجود است، استعلام بگیرند تا هم از اصالت کالا مطمئن شوند و هم از قاچاق بودن یا وارداتی بودن آن خبردار شوند. «اقلام دارویی و پزشکی، گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، شکر، برنج، انواع صنایع‌دستی، مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای غیر قابل عرضه به مصرف‌کننده نهایی، البسه، پارچه و پوشاک، طلا، جواهر، زیور آلات، محصولات کشاورزی غیر بسته‌بندی و فله، محصولات بورسی، انواع قطعات و ابزار و لوازم غیر بسته‌بندی، مصالح ساختمانی غیرقابل بسته‌بندی، لوازم‌التحریر غیر قابل بسته‌بندی، کالاهای صنفی که در محل تولید عرضه می‌شوند مانند‌آش و حلیم و…» در این مرحله شامل طرح نمی‌شوند.
جزییات محاسبه قیمت مصرف‌کننده
با ورود «طرح خرید شفاف» به مرحله پنجم علاوه بر کالاهای تولید داخلی کالاهای وارداتی نیز مشمول درج قیمت شدند که سود عمده فروشی و خرده فروشی حداکثر 10 تا 14 درصد تعیین شده است. طرح درج قیمت تولیدکننده روی کالا با دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت به منظور شفاف‌سازی قیمت انواع کالاها از 27 آذر سال گذشته اجرایی شد و از ابتدای اردیبهشت 1400 «طرح خرید شفاف» وارد فاز پنجم شد در این مرحله علاوه بر تولیدکنندگان کلیه واردکنندگان نیز مکلف به درج دو قیمت روی کالاهایی که عرضه می‌کنند، شدند. حسین لویی مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی شبکه توزیع سازمان حمایت در رابطه با جزییات اجرای مرحله پنجم « طرح خرید شفاف» گفت: در مرحله پنجم این طرح علاوه بر اینکه تمامی تولیدکنندگان مکلف شده‌اند تا هم قیمت تمام شده تولید و هم قیمت مصرف‌کننده را روی کالاهای تولیدی خود درج کنند بلکه واردکنندگان نیز مکلف شده‌اند تا قیمت تمام شده کالای وارداتی به علاوه قیمت مصرف‌کننده را بر روی کالاهایی که عرضه می‌کنند درج کنند. وی افزود: در مرحله پنجم «طرح خرید شفاف» کالاهای وارداتی مانند موبایل، تبلت، لپ تاپ، کامپیوتر، بسته کاغذ A4 که قبلا هیچ قیمتی بر روی آنها درج نمی‌شد مشمول درج دو قیمت واردکننده و قیمت مصرف‌کننده شده‌اند. به گفته وی در کالاهای وارداتی قیمت واردکننده که مالیات بر ارزش افزوده هم لحاظ شده، به علاوه سود واردکننده و ضرایب سود عمده فروشی و خرده فروشی اضافه می‌شود و حداکثر قیمت مصرف‌کننده روی کالا درج می‌شود. عرضه‌کنندگان می‌توانند بین این محدوده یعنی آن حداکثر قیمت مصرف‌کننده‌ای که هست و پایین‌تر از آن با هم رقابت کنند.
ضرایب سود و هزینه شبکه‌های توزیع و عرضه 91 قلم کالا از سوی عباس تابش، رییس سازمان حمایت ابلاغ شد، براین اساس سود عمده فروشی و خرده فروشی 5 گروه کالایی که جزو کالاهای مصرفی مردم هستند مجموعا از 10 تا 14 درصد تعیین شده است.
سازمان حمایت همچنین ضوابط استفاده از ضرایب عمده فروشی، خرده فروش و پخش کالا را نیز اعلام کرده است. منظور از ضرایب پخش عمده فروشی و خرده فروشی درصدهای مجازی است که عوامل تامین و توزیع کالا، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس ضوابط قانونی مجوز توزیع و عرضه کالا را دارند می‌توانند بابت جمع سود و هزینه‌ها به قیمت خرید طبق فاکتور اضافه کرده و نسبت به فروش در مقطع عمده یا خرده اقدام کنند. در مرحله پنجم «طرح خرید شفاف» تمامی کالاها به استثنای 13 گروه کالایی مشمول درج قیمت می‌شوند که این 13 گروه کالایی عبارتند از: «اقلام دارویی و پزشکی، مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای غیر قابل عرضه به مصرف‌کننده نهایی، انواع البسه، پارچه و پوشاک، انواع طلا، جواهر و زیور آلات، انواع صنایع دستی، محصولات کشاورزی غیر بسته بندی، کالاهای صنفی که در محل تولید عرضه می‌شوند از قبیل‌آش، حلیم، قنادی و ...، محصولات بورسی و کالاهای عرضه شده در بورس، محصولات کشاورزی غیر بسته‌بندی (فله)، انواع مصالح ساختمانی غیرقابل بسته‌بندی، محصولاتی که امکان بسته‌بندی ندارند، انواع لوازم‌التحریر غیرقابل بسته‌بندی، انواع قطعات، ابزار و لوازم غیربسته‌بندی.»
جزییات جدید از افزایش هزینه‌های خانوار
اما ببینیم خانوارهای ایرانی در ماه گذشته چقدر هزینه کرده اند؟ رصد آمارها نشان می‌دهد، در فروردین ماه هر خانوار ایرانی به‌طور متوسط ۳۵.۶ درصد برای تامین کالا و خدمات خود هزینه کرده‌اند که روند افزایشی داشته است. اعلام وضعیت تورم در فروردین ماه امسال گرچه از کاهش تورم سالانه حکایت داشت ولی دو شاخص ماهانه و نقطه به نقطه افزایش داشته است. طبق گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه ۳۹.۲، ماهانه ۳.۳ و نقطه به نقطه ۳۵.۶ درصد بوده است. تورم نقطه‌به‌نقطه که نشان می‌دهد هزینه خانوارها برای تامین کالا و خدمات نسبت به فروردین سال گذشته چه میزان تغییر داشته است. تورم در فروردین امسال روند افزایشی طی کرده و با رشد ۰.۹ درصدی، متوسط افزایش هزینه خانوارها را به ۳۵.۶ درصد رسانده است. بررسی جزییات این شاخص تورم در ماه ابتدایی امسال، حاکی از آن است که مجموع خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، ۴۳.۵ درصد به‌طور متوسط گران شده که این تغییر برای خوراکی‌ها ۴۴.۳ درصد است. در ماه فروردین در پنج گروه، گرانی بالای ۵۰ درصد نسبت به پارسال اتفاق افتاده که بیشترین آن برای سبزیجات با ۷۷.۵ درصد و بعد از آن نان و غلات ۵۷.۵ درصد، هتل و رستوران ۵۴.۸ درصد و گروه شکر، مربا، عسل، شکلات و شیرینی با ۵۰ درصد ثبت شده است.
در سایر اقلام نیز می‌توان به گران شدن ۴۵.۲ درصدی پوشاک و کفش، ۳۰.۲ درصدی بهداشت و درمان، ۳۵.۸ درصدی حمل و نقل که قیمت خودرو در آن سهم بالایی دارد، ۴۲.۱ درصدی شیر، پنیر و تخم مرغ، ۴۳.۹ درصدی ماهی‌ها و صدفداران و ۲۸.۴ درصدی مسکن اشاره کرد. کمترین میزان افزایش قیمت کالا و خدمات مورد مصرف خانوارها نسبت به سال گذشته نیز برای گروه ارتباطات با ۴.۴ درصد بوده است. همچنین در فاصله اسفند سال گذشته تا فروردین امسال، بیشترین افزایش قیمت به میوه و خشکبار با ۱۱.۶ درصد و کمترین به ماهی و صدفداران با ۰.۸ درصد اختصاص داشته است.
