هدی احمدی|
حال دیگر باید منتظر ماند تا فرصت 10روزه شورای نگهبان به پایان برسد و نامزدهای منتخب برای دفاع و تبلیغ خود در برابر مردم قرار بگیرند. در‌های وزارت کشور در حالی به روی تمام کسانی که سودای ریاست بر قوه مجریه را در سر می‌پروراندند، بسته شد که از میان 1636 نفر تنها حدود 20 نفر (یعنی 1.2درصد) از آنها افراد شناخته شده سیاسی بودند.
در این پنج روز افراد زیادی خود را به عنوان داوطلب مطرح کردند، از پیرمردی 92ساله تا دختربچه‌یی 3ساله، از بی‌سواد تا بالاترین مدارج علمی و بسیاری از موارد دیگر که نه تنها تعجب جامعه ایران بلکه جهان را برانگیخت. با در نظر گرفتن اینکه با پایان مهلت ثبت‌نام، باز هم صفی از افراد متقاضی حضور داشتند را شاید بتوان دلیلی برای انتشار عکس‌هایشان در فضای مجازی دانست که این روزها آن را عاملی جهت معروف شدن می‌دانند. بنابراین شناسنامه به دست روبه‌روی دوربین عکاسان می‌ایستند و از ثبت‌نام خودشان به عنوان یک افتخار حرف می‌زنند. به نظر می‌رسد ستاد برگزاری انتخابات کشور باید به فکر ایجاد قانونی برای جلوگیری از حضور این افراد داشته باشد. اما شرایط ثبت‌نام داوطلبان ریاست‌جمهوری چیست؟ آیا هر فردی به صرف نبود مانع می‌تواند برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری اقدام کند؟ ماده 35 قانون انتخابات ریاست‌جمهوری تصریح دارد که انتخاب شوندگان هنگام ثبت‌نام باید دارای این شرایط باشند: رجال مذهبی، سیاسی - ایرانی‌الاصل- تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران- مدیر و مدبر- دارای حسن سابقه و امانت و تقوی- مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و
مذهب رسمی کشور از جمله شرایط لازم است. در انتخابات دوره قبلی که ثبت‌نام آن از 17 اردیبهشت 92 آغاز و تا 21 اردیبهشت 92 ادامه داشت، مجموعا ۶۸۶نفر ثبت‌نام کردند که فقط صلاحیت 8نفر از آنها مورد تایید شورای نگهبان واقع شد. در انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری در سال 88 نیز 475 نفر ثبت‌نام کردند که شورای نگهبان به موجب موازین و مندرجات قانونی از این تعداد تنها صلاحیت 4 نفر را مورد تایید قرار داد. در انتخابات ریاست‌جمهوری نهم در سال 84 هم 1014 نفر اقدام به ثبت‌نام کردند و بدون توجه به شرایط و ضوابط مندرج در قانون یک توفان ثبت‌نام راه انداختند که از این تعداد، تنها 8 نفر واجد صلاحیت‌های مندرج در قانون بودند.
شورای نگهبان قانون مجلس در خصوص مدبر بودن کاندیداها را رد کرد
صحن علنی پارلمان نیز در واکنش به نبود قانون واحدی در خصوص نحوه ثبت‌نام نامزدهای ریاست‌جمهوری سکوت نکرد. به‌طوری که علی لاریجانی در ابتدای شروع جلسه سخنانش مربوط به همین مساله بود. رییس مجلس با اشاره به برخی انتقادات نسبت به نام‌نویسی تعداد زیادی از مردم عادی در انتخابات ریاست‌جمهوری گفت که مجلس پیش از این قانونی را برای تفسیر رجل سیاسی و مدیر و مدبر بودن کاندیداهای این انتخابات تصویب کرده بود اما مورد ایراد شورای نگهبان قرار گرفت.
او با بیان اینکه مشکل مربوط به مجلس نیست، ادامه داد: در این زمینه قانون تصویب کردیم که فرد چه ویژگی‌های باید داشته باشد که بتوان او را مدیر و مدبر دانست یا اینکه سوابق اجرایی‌اش چه باشد یا چه افرادی او را تایید کنند که نشان دهد او مدیر و مدبر است و اگر در بخش خصوصی بود، باید چه شرایطی داشته باشد و رجل سیاسی و مذهبی مفهومش چیست. لاریجانی خاطرنشان کرد: این قانون در مجلس قبل تصویب شد و به شورای نگهبان ارجاع شد، اما شورا آن را رد کرد. استدلالشان این بود که این تشخیص برعهده شورای نگهبان است و حتی آیت‌الله جنتی به من گفتند همه این را قبول دارم، اما این‌را به صورت آیین‌نامه در شورای نگهبان تصویب می‌کنیم چون شورای نگهبان بنابر قانون اساسی مسوول این کار است اما این کار را هم انجام ندادند.
او یادآور شد: در رسانه‌ها می‌گویند چرا قانون وجود ندارد، ما که قانون را تصویب کردیم. اینکه شورای نگهبان برای خود آیین‌نامه‌یی داشته باشد معنایش این نیست که در بیرون نفاذ داشته باشد، اگر بخواهد در بیرون نفاذ داشته باشد مجلس باید قانون تصویب کند. به هر حال ما کارمان را انجام دادیم. اگر هم‌اکنون که این بحث مطرح شده شورای نگهبان قبول کند، همان قانونی که فرستادیم را تایید کند و اگر ایرادی دارد به مجلس بدهد تا مجلس آن را اصلاح کند و به شورای نگهبان بفرستد. رییس قوه مقننه اضافه کرد: اصحاب رسانه و صاحب‌نظران بدانند که مجلس این موضوع را کاملا حس کرده، برایش چاره‌اندیشی کرده و چارچوب قرار داده و قانون تصویب کرده است، اما تشخیص شورای نگهبان رد این مصوبه بود، لذا ما نباید پاسخگو باشیم. حالا من خواهش می‌کنم عزیزان ما در شورای نگهبان بار دیگر به این موضوع توجه کنند. اگر متوجه این مساله هستند و ملاحظاتی در این مصوبه دارند بگویند که این مساله حل شود و در سال‌های بعد دچار این موضوع نباشیم.
او در ادامه با اشاره به در پیش داشتن انتخابات ریاست‌جمهوری، شوراها و میان دوره‌یی مجلس اعلام کرد: خوشبختانه در مسیر کار تا اینجا مشکلی نداشتیم و نام‌نویسی‌ها در انتخابات شوراها انجام شد که تقریبا به قاعده هم بود و هیات‌های اجرایی رسیدگی کردند و هیات‌های نظارت در حال فعالیت هستند. رییس قوه مقننه یادآور شد: مجلس هم با توجه به وظیفه نظارتی خود در این انتخابات موضوع را با جدیت دنبال می‌کند. در مورد انتخابات میان‌دوره‌یی مجلس هم ثبت‌نام‌ها انجام شد و مسیر کار طی می‌شود.
نماینده قم همچنین به نام‌نویسی بیش از ۱۶۰۰ نفر در انتخابات ریاست‌جمهوری اشاره کرد و گفت: این امر از جهتی خوب است که مردم احساس می‌کنند وظیفه‌شان است و حضور پیدا می‌کنند. در قانون اساسی شرایطی برای کاندیداهای ریاست‌جمهوری تعیین شده و علاوه بر ایرانی‌الاصل بودن و متدین بودن چند ویژگی تعیین شده، یکی اینکه مدیر و مدبر باشد و دیگر اینکه جزو رجال سیاسی و مذهبی باشد. لاریجانی اعلام کرد: در ادوار گذشته تقریبا این مساله را داشتیم، این روزها می‌بینم مکررا این بحث در رسانه‌ها می‌شود که چرا قانون در این زمینه مشخص نکرده است و حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی هم بیاناتی داشتند که چرا طوری شده که گاه افرادی برای انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام می‌کنند که می‌دانند شرایط را ندارند، اما برای هیجان آن وارد می‌شوند که این وهن کار ریاست‌جمهوری است.
مصوبه تعریف رجل سیاسی در مجمع تشخیص مصلحت نظام خاک می‌خورد
مصطفی کواکبیان نیز که خود یکی از داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری است در همین راستا در اخطاری با اشاره به نطق پیش از دستور لاریجانی اعلام کرد: با توجه به اینکه سخنگوی شورای نگهبان گفته‌اند همه ما مقصر هستیم و شما به عنوان رییس مجلس اظهار داشتید در مجلس هشتم براساس پیشنهادات بنده در تعریف رجال سیاسی، مذهبی، مدیر و مدبر گفتیم شرایط به چه نحو است. وی درخصوص تعریف رجل سیاسی گفت: مصوبه تعریف رجل سیاسی در مجلس هشتم تصویب شده، اما این مصوبه در مجمع تشخیص مصلحت نظام خاک می‌خورد.
او با بیان اینکه در مجلس دهم نیز پنج بار دراین خصوص تذکر داده شده تا دولت لایحه جامع انتخاباتی ارائه دهد، گفت: مقام معظم رهبری در یکی از بندهای سیاست کلی فرمودند باید شورای نگهبان شاخص‌ها را مشخص کند. بنده می‌گویم اگر مجلس در این رابطه قانونی تصویب کرده، چرا در این خصوص پیگیری انجام نشده است تا مجمع تشخیص مصلحت نظام موضوع را به جریان بیندازد.
نماینده تهران در مجلس ادامه داد: مصوبه‌یی درخصوص موضوع مذکور به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده شد اما هشت سال است که این مصوبه گرد و خاک می‌خورد. او ادامه داد: با توجه به اینکه مجلس در راس امور است، باید مصوبه مذکور در مجمع به جریان بیفتد تا آنچه اتفاق افتاده وهن نظام نشود که یک لشکر بخواهند تقاضای رییس‌جمهور شدن داشته باشند.
علی لاریجانی نیز در پاسخ به اخطار کواکبیان تاکید کرد: مصوبه در خصوص تعریف «رجل سیاسی» در مجلس هشتم وجود دارد، همچنان که عرض کردم شورای نگهبان اعلام کرد ما همه متن را در این رابطه قبول داریم. او خاطرنشان کرد: آیت‌الله جنتی نیز این موضوع را به بنده گفت که ما این موضوع را به صورت آیین‌نامه اعمال می‌کنیم و ما می‌خواستیم کار انجام شود که انجام نشده است.
«رجل سیاسی» یعنی نباید یک جوان ۱۸ساله را ثبت‌نام کرد
محمدجواد جمالی نوبندگانی نماینده مردم فسا در پایان جلسه علنی روز گذشته مجلس و در تذکر شفاهی به مسوولان با اشاره به ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در روزهای گذشته اظهار داشت: شرایط به گونه‌یی بود که علاوه بر اینکه هر کسی به خودش اجازه می‌داد که با هر شرایطی برای نامزدی ثبت‌نام کند، متاسفانه صدا و سیما هم با مصاحبه‌های خود به این فضا دامن می‌زد. وی افزود: صدا و سیما با افرادی در کوچه و خیابان مصاحبه می‌کرد و می‌پرسید آیا شما نمی‌خواهید ثبت‌نام کنید؟!
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: با این کار هم مساله جایگاه ریاست‌جمهوری را به استهزا کشاندند و هم برای رسانه‌های بیگانه خوراک تبلیغاتی تهیه کردند؛ مسوولان صدا و سیما برای برنامه‌های آینده تدبیری بیندیشند که این مساله پیش نیاید.
پس از تذکر این نماینده، علی مطهری نایب‌رییس دوم مجلس که اداره بخش پایانی صحن را بر عهده داشت در پاسخ به وی اظهار داشت: تذکر شما تا حد زیادی وارد است البته این ایراد به وزارت کشور هم وارد است که از هر کسی ثبت‌نام می‌کند. وی افزود: درست است که بسیاری از ملاک‌ها در قانون به صورت جزیی نیامده ولی همان ملاک‌های کلی هم نشان می‌دهد که نباید از خیلی‌ها ثبت‌نام کرد.
نایب‌رییس مجلس با انتقاد از وزارت کشور در ثبت‌نام‌های انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: شاخص «رجل سیاسی» یعنی اینکه نمی‌توان از یک جوان ۱۸ ساله در ستاد انتخابات ثبت‌نام کرد. در پایان جلسه پارلمان همچنین 27 نماینده در تذکری به وزیر کشور خواستار جلوگیری کارشکنی استانداران در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات شوراها در هیات‌های نظارت شدند.
قوانین در سال‌های اول انقلاب تصویب شده است
روز پنجم و همزمان با آخرین لحظات نام‌نویسی نامزدهای ریاست‌جمهوری، سخنگوی شورای نگهبان در برنامه متن و حاشیه سیما با اشاره به مفهوم رجال مذهبی و سیاسی تصریح کرد: رجال مذهبی و سیاسی کسی است که در عرصه دین و سیاست کشور کنشگری فعال و تاثیرگذار باشد و صرف داشتن تحصیلات دانشگاهی و انجام عبادات یومیه را نمی‌توان از ویژگی‌های یک رجل سیاسی مذهبی برشمرد. عباسعلی کدخدایی در پاسخ به این سوال که تفسیر قانون از رجال سیاسی و مذهبی برای بانوان چیست؟ گفت: تاکنون معیار مشخصی از رجل سیاسی مذهبی برای بانوان تفسیر نشده است.
وی با بیان اینکه پرونده افراد در شورای نگهبان محرمانه است، اظهار داشت: ممکن است اطلاعاتی در اختیار شورای نگهبان باشد که شورای نگهبان بر اساس اطلاعات صحیحی که از پرونده افراد دارد صلاحیت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. کدخدایی افزود: التزام عملی به ولایت فقیه به معنای این است که فرد علاوه بر اعتقاد قلبی به اصل ولایت فقیه در عرصه عمل نیز باید عامل به این التزام باشد. وی در خصوص روند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم و میان دوره‌یی مجلس گفت: بررسی صلاحیت‌ها در مورد ریاست‌جمهوری در صحن شورای نگهبان انجام خواهد شد اما برای داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس باید اقدامات بیشتری صورت بگیرد که در آنجا کارشناسان شورای نگهبان مسوول بررسی هستند. وی خاطرنشان کرد: در رای‌گیری صحن شورای نگهبان برای داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری حداقل ۷ رای از ۱۲ عضو شورا برای احراز صلاحیت فرد داوطلب لازم است. در ادامه این برنامه سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که آیا خطای انسانی در روند بررسی صلاحیت‌ها ممکن است اظهار داشت: ما معصوم نیستیم، تلاش می‌کنیم خطایی صورت نگیرد اما ممکن است گاهی مستنداتی مخدوش به شورای
نگهبان ارسال شود که بر اساس آنها شورای نگهبان تصمیم‌گیری کند.
وی گفت: خطا و اشتباه گاهی در مورد داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس پیش آمده، اما برای انتخابات ریاست‌جمهوری تاکنون چنین موضوعی وجود نداشته است. سخنگو با اشاره به تعداد زیاد داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم گفت: در دوره‌های گذشته تعداد ۱۰۵۰ نفر را داشته‌ایم که این موضوع در درجه اول به دلیل قوانین و مقرارات موجود است.
وی افزود: به دلیل اینکه قوانین در سال‌های اول انقلاب تصویب شده و در آن زمان تصور آنکه هرکسی بخواهد داوطلب سکانداری مسوولیت اجرایی کشور شود وجود نداشت، امروز نیازمند آنیم که قوانین شفاف‌تر شوند. سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه کشور ما یک کشور آزاد با نظام مردم‌سالاری دینی است اظهار داشت: مقام معظم رهبری با ابلاغ سیاست‌های جامع انتخابات پیشگام اصلاح قوانین شدند اما مجلس، دولت و نهاد‌های مختلف نتوانستند آن را به درستی اجرا کنند. کدخدایی در پایان گفت: در این دوره قرار بر این بود که مصادیق مشخص شود و پیش نویس اصلاح نیز به شورا ارائه شد اما به دلیل ضیق وقت نتواستیم آن را نهایی کنیم که امیدواریم همه نهادها همت کنند تا قانون جامع انتخابات اصلاح شود.
باید قانونی تدوین شود که شرایط ثبت‌نام
در انتخابات ریاست‌جمهوری را مشخص کند
در همین راستا و با توجه به اینکه تایید صلاحیت همه 1636 نفر که بدون قانون خاصی نام‌نویسی کرده‌اند برعهده شورای نگهبان است، آیت‌الله احمد جنتی در خصوص داوطلبین انتخابات ریاست‌جمهوری اظهار داشت: برخی از افرادی که برای ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرده‌اند، کمترین اطلاعاتی در خصوص مسوولیت‌های رییس‌جمهور ندارند و لذا باید قانونی تدوین شود، که محدودیت‌هایی در خصوص ثبت‌نام داوطلبان ایجاد کند. مجلس باید در این خصوص قانونگذاری کند و ما هم کمک می‌کنیم تا شرایط خاصی برای ثبت‌نام‌کنندگان درنظر گرفته شود. دبیر شورای نگهبان با بیان اینکه، اصل 115 قانون اساسی شرایطی را برای ریاست‌جمهوری قرار داده که یکی از آنها تقوی است، گفت: تقوا مساله بسیار مهمی است و موضوعی است بالاتر از عدالت. این یکی از شرایط رییس‌جمهور در نظام اسلامی است. اگر قوانین، اصلاح و اعمال شود، خیلی از مشکلات برطرف می‌شود و کسانی با شرایط محدود حق ثبت‌نام خواهند داشت.
وی با اشاره به اینکه بخش عظیمی از آینده کشور به دست ریاست‌جمهوری است. گفت: برای ثبت‌نام، باید شرایط و محدودیت‌هایی قرار داده شود، تا افراد با شرایط خاص بتوانند ثبت‌نام کنند. در این خصوص باید روشنگری کرد و رسانه‌ها باید این موضوعات را برای مردم تبیین کنند. وظیفه شرعی؛ عقلی، اجتماعی و ملی هر ایرانی است که نسبت به انتخابات حساس باشد و رسانه‌ها نیز باید مردم را با شرایط ریاست‌جمهوری و حضور در انتخابات آشنا نمایند. دبیر شورای نگهبان در ادامه سخنانش افزود: انتخاب اصلح مهم است. اصلح کسی است که دلسوز مردم و خدمتگزار جامعه باشد و همچنین توانمندی لازم را برای اداره کشور داشته باشد. سوابق و گذشته افراد، میزان دلسوزی و توانمندی آنها را در مدیریت و اداره کشور نشان می‌دهد. وی افزود: فرد اصلح، باید دشمن شناس و انقلابی باشد.
