فرصت ۲۰۰میلیارد تومانی کسب درآمد از پرورش ماهی
محمدعلی زارع
فروش ماهی تیلاپیا در جهان، حجمی بیش از ۱۰میلیارد دلار در سال۲۰۱۵ داشته است. کشور ما نیز در سال گذشته حدود ۶۰میلیون دلار معادل ۲۰۰میلیارد تومان از این ماهی را وارد کرده است. برای پرورش ماهی تیلاپیا در کشور به دلایل زیست محیطی مجوز صادر نمی‌شود؛ این درحالی است که دیگر کشورهای جهان از جمله امریکا و چین با در نظر گرفتن ملاحظاتی، این مساله را حل نموده‌اند و از فرصت بزرگ کسب درآمد از پرورش این ماهی استفاده می‌کنند.
تامین امنیت غذایی، یکی از مباحث استراتژیک حال و آینده کشورهای جهان و به خصوص خاورمیانه است. این مهم در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز به عنوان یکی از مسائل اصلی کشور مورد اشاره قرار گرفته است؛ در ماده ۷ این سیاست‌ها آمده است: تامین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تاکید بر افزایش کمی و کیفی تولید (مواد اولیه و کالا) .
بنابر تعریف سازمان ملل، امنیت غذایی عبارت است از دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن یک جسم سالم. طبق این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا 3عنصر اصلی هستند.
یکی از ظرفیت‌های مهم تامین غذا در کشور و جهان پرورش آبزیان است. مطالعات فائو نشان می‌دهد که امروزه بیش از یک‌سوم غذای جهان از طریق تولیدات آبزی تامین می‌شود. در میان آبزیان، مصرف ماهی در صدر این لیست قرار دارد.
در این میان هم‌اکنون ماهی تیلاپیا پس از کپور ماهیان، دومین ماهی پرورشی از نظر میزان تولید در جهان است. براساس آمار فائو، تولید سالانه تیلاپیا ناشی از کشت و صید، از یک‌میلیون و ۱۶۰هزار تن در سال۱۹۹۷ به ۲٫۵میلیون تن در سال۲۰۰۷، ۳میلیون و ۲۰۰هزار تن در سال۲۰۱۰ و به بیش از ۵میلیون تن در سال۲۰۱۵ افزایش یافته است. این آمار نشان از رشد چشمگیر مصرف این نوع خاص از ماهی در جهان دارد؛ به‌طوری که میزان فروش ماهی تیلاپیا در جهان در سال۲۰۰۰ معادل یک‌میلیون و ۷۴۴هزار دلار بوده که این رقم در سال۲۰۱۰ به حدود ۵میلیارد دلار و در سال۲۰۱۵ به بیش از ۱۰میلیارد دلار افزایش یافته است. پرورش ماهی تیلاپیا می‌تواند علاوه بر مهیا کردن فرصت‌های اشتغال، راهی جدید به بازار‌های آسیای میانه و غرب آسیا و همچنین دیگر کشورهای مصرف‌کننده این ماهی برای کشور ایجاد کند و با توسعه صادرات غیرنفتی، منجر به ارزآوری شود. با این وجود پرورش این ماهی در کشور ما ممنوع بوده و مجوز آن از سوی سازمان‌های مرتبط مانند سازمان محیط زیست به دلایلی ازجمله ضررهای زیست محیطی صادر نمی‌شود؛ درنتیجه در سال گذشته، بالغ بر ۶۰میلیون دلار معادل حدود ۲۰۰میلیارد تومان ماهی
تیلاپیا وارد کشور شده است. این درحالی است که دیگر کشورهای جهان همچون امریکا و چین، این مساله را در ابعاد وسیع حل کرده‌اند و با در نظر گرفتن ملاحظاتی، این فرصت بزرگ برای کسب درآمد را در اختیار مردم و کشور خود قرار داده‌اند.
به عنوان مثال کشت نیمه متراکم، کشت متراکم در تانک با جریان آب، پرورش در کانال‌ها و سیستم‌های متراکم مدار بسته و استخرهای آب شیرین ازجمله روش‌هایی است که در بسیاری از کشورها، برای پرورش تیلاپیا در نظر گرفته شده است تا تولید این ماهی منجر به تخریب زیستی نشود و جلوی کسب درآمد از طریق آن نیز گرفته نشود. بنابراین ضروری است تا در کشور ما نیز این مساله مورد بررسی دقیق‌تر قرار گرفته و ضمن در نظر گرفتن سیاست‌هایی جهت کاهش آثار منفی زیست محیطی تولید تیلاپیا در کشور، مجوز پرورش این ماهی در کشور برای متقاضیان صادر شود و زمینه کسب درآمد برای خانوار، جلوگیری از خروج ارز و در ادامه ارزآوری و صادرات فراهم گردد و از بازار بزرگ این محصول توسط تولیدکنندگان داخلی استفاده شود.
