درست در روزهایی که آخرین برگ‌های کتاب سال تحصیلی 95-94 ورق می‌خورد و مدارس آماده خواب تابستانی می‌شوند، تجمع گروهی از دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان در اعتراض به سختی سوالات بعضی از درس‌ها تامل‌برانگیز شد.
اکنون این پرسش مطرح می‌شود که به راستی ریشه این مشکل یا مشکلات آموزشی از این دست کجاست؟ بخشی از جواب را می‌توان در روند نخبه‌پروری که آموزش و پرورش خود زمانی پرچم آن را با ایجاد مدارس تیزهوشان برافراشت، یافت که اکنون گروه گروه مدارس با گزینش مستعد‌ترین دانش‌آموزان با معدل‌های بالا یا کارنامه‌های بسیار خوب(دوره اول دبیرستان) و برگزاری امتحانات مختلف و مصاحبه با خانواده‌ها حتی در کلاس اول دبستان و پیش دبستانی، فضای گلخانه‌یی و یکدستی را بر محیط آموزشی کشور حاکم کرده‌اند.
واقعیت این است که آموزش و پرورش به عنوان یک نظام و نهاد، یکی دو دهه‌یی است که نقش حاکمیتی خود را فراموش کرده و جای خود را به انواع و اقسام مدارس و موسسات و کتاب‌های کمک آموزشی رنگارنگ داده است که مشخص نیست این طرح‌ها چه آینده‌یی را برای کشور رقم می‌زنند. در واقع سال‌هاست که بخش بزرگی از مردم که خواهان آموزش بهتر و محیط خلاقانه‌تر برای فرزندان خود هستند از نظام رسمی آموزش و پرورش قطع امید کرده و به بازاری مراجعه می‌کنند که آنچه بر آن حاکم است، سلایق فردی مدیران یا صاحبان امتیاز موسسه‌های آموزشی است.
متاسفانه فرزندان این آب و خاک به همراه خانواده‌های خود مجبورند برای دستیابی به امکان بهتر آموزشی در لابیرنت‌های جورواجور کلاس‌ها و موسسه‌ها و کتاب‌های گوناگون کمک آموزشی و تدریس خصوصی و... نفس نفس بزنند و طبق سلیقه و خواست مسوولان این بنگاه‌ها که کمتر آموزشی و بیشتر اقتصادی است هر روز خود را به رنگ و نقشی درآورند و انواع فشارهای روحی و روانی را تحمل کنند و خانواده‌هایی که علاوه بر تحمل این فشارهای روانی به همراه فرزندان خود و چه بسا بیشتر از آنان باید بار هزینه‌های گاه باورنکردنی چند 10میلیونی را برای دستیابی به امکان آموزش بهتر فرزندان بر دوش بکشند.
در این میان جای «آموزش و پرورش» نامشخص است و غایب یا بازیگر کم نقش این بازی است.» تحقق «توسعه» بدون نظام آموزش و پرورش مسوول و کارآمد امری ناممکن است به این دلیل ساده که در جهان امروز «انسان» محور هر توسعه‌یی است. بدون انسان وجود تمام مولفه‌هایی همچون منابع غنی زیرزمینی یا موقعیت استراتژیک جغرافیایی و سیاسی و مولفه‌هایی از این دست به بار نمی‌نشیند. درحالی که وجود یک عامل یعنی انسان خلاق و آموزش‌دیده به تنهایی حتی می‌تواند از هیچ همه چیز بسازد. توسعه کشورهای آسیای جنوب شرقی مصداق این مدعاست. طبق آخرین گزارش سازمان ملل کشورهای کره جنوبی، ژاپن، سنگاپور و هنگ کنگ کشورهای اول بالای کیفیت نظام آموزشی‌اند و حتی کشورهای اسکاندیناوی به دنبال این چهار کشور قرار دارند. بودجه آموزش کره جنوبی در سال گذشته برابر با 11300میلیون دلار امریکا بوده است و نرخ با سوادی در این کشور 9/97درصد.
در جهان امروز طبق پژوهش‌های سازمان ملل و نظر اقتصاددانان معتبری همچون «آمارتیاسن» پربازده‌ترین و کم فسادترین برنامه برای دستیابی به توسعه اقتصادی و اجتماعی، توسعه انسانی و صرف منابع در جهت آموزش بهتر انسان‌هاست. در کشور ما اما آموزش و پرورش نه امری توسعه‌یی و به منزله «سرمایه‌گذاری» بلکه امری «هزینه‌یی» تصور می‌شود و کل بودجه این بخش نیز (99درصد) صرف پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان که البته غالبا نیز حقوق پایینی دارند. در واقع چیزی کمتر از یک درصد بودجه آموزش و پرورش صرف امور توسعه‌یی در این بخش می‌شود. آموزش و پرورشی که اکنون 105هزار مدرسه، 12میلیون دانش‌آموزش و یک میلیون معلم و کادر آموزشی دارد.
نتیجه آنکه رویکرد فعلی در نظام آموزشی کشور به گسترده شدن بساط بازیگری و اعمال سلیقه و گزینش غیرراهبردی دانش‌آموزان منجر شده است و ماحصلی جز تربیت نخبگانی ندارد که به واسطه تحمل فشارهای مختلف در راه رسیدن به کسب یک مدرک و جایگاه علمی(دکتر، مهندس و... .) کمتر دارای حس مسوولیت اجتماعی و تعامل و مدارای با دیگران بوده و در پی جبران عمر تلف شده خود از طریق کسب منافع فردی هستند.
اعتراض روزهای اخیر دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان آیا می‌تواند زنگ هشداری برای مسوولان آموزش و پرورش در این عدم توازن آموزشی و نخبه‌پروری بی‌حاصل در نظام آموزشی و سر و سامان دادن به انواع مدارس غیرانتفاعی و موسسات کمک آموزشی و... محرومیت بخش بزرگی از جامعه از امکانات مناسب آموزشی باشد؟ به راستی چرا آموزش و پرورش نباید مرکز آموزش‌های بهتر و قابل دسترس برای همه فرزندان این کشور باشد و نه فلان آقا یا خانم یا موسسه یا بهمان کتاب کمک آموزشی برای گروه‌های خاص اقتصادی؟ شروع کار مجلس جدید و تشکیل کمیسیون آموزش و پرورش شاید بتواند به همراه تحولات ستادی در این وزارتخانه راهبردهای بهتری برای آموزش کشور ترسیم و قطار از ریل خارج شده این بخش محوری توسعه کشور را به ریل بازگرداند.
