گروه انرژی|
به نظر می‌آید که دو کشور بزرگ صادرکننده نفت‌خام یعنی عربستان‌سعودی و روسیه سرانجام پیرامون اینکه چگونه مازاد عرضه جهانی را که قیمت‌ها را برای حدود سه‌سال محدود نگه داشته است از بین ببرند، به نتیجه رسیده‌اند. همان‌طور که روز گذشته در گزارش «تعادل» بررسی شد، الکساندر نواک و خالد الفالح وزرای انرژی عربستان‌سعودی و روسیه تمایل خود را برای تمدید توافق کاهش تولید نفت تا پایان سال جاری و فراتر از آن یعنی تا سه‌ماهه نخست سال 2018 اعلام کردند. در همین راستا دیروز نیز کویت به عنوان یکی دیگر از اعضای نزدیک اوپک اعلام کرد که به این تصمیم خواهد پیوست.
حال پرسش این است که اگر عربستان و روسیه بتوانند در نشست آتی اوپک سایر اعضای کارتل و دیگر کشورها را نیز با خود همراه کنند، تاثیر آن بر حجم ذخایر جهانی نفت و مازاد عرضه به چه میزان خواهد بود؟ در این راستا روز گذشته پایگاه خبری بلومبرگ برآوردی از تاثیر این سناریو بر وضعیت بازار را منتشر کرد. در این تحلیل که براساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده صورت گرفته عنوان شده است که تمدید توافق کاهش تولید برای9ماه دیگر سبب کاهش 8درصدی در ذخایر نفت کشورهای پیشرفته می‌شود و مازاد عرضه‌یی که بر بازار سنگینی می‌کند را از بین خواهد برد.
در این رابطه، مایک ویتنر سرپرست بخش تحقیقات بازار نفت در موسسه «سوسایت جنرال اس‌ای» معتقد است: «آنها هدفی بسیار واضح دارند و بر کاهش ذخایر و رساندن آن به سطح میانگین پنج‌ساله متمرکز باقی مانده‌اند. آنها حقیقتا به دنبال اثرگذاری این توافق هستند.»
با وجود رشد قیمت نفت‌خام در دو روز اخیر، قیمت این کالا همچنان در حول و حوش 50دلار باقی مانده است. علت این امر این است که اقدام اعضای اوپک و همراهان آنها در کاهش تولید توفیقی در کاستن از ذخایر جهانی نشده است چرا که در آن سوی میدان، افزایش تولید در نقاطی همچون ایالات‌متحده و نیز پایین آمدن سرعت رشد تقاضا مانع از این اتفاق شده است.
براساس داده‌های EIA، مجموع ذخایر 35کشور صنعتی عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OECD در ماه آوریل بیش از 3میلیارد بشکه بوده است. رقمی که به میزان 307میلیون بشکه از میانگین 5ساله گذشته بیشتر است. محاسبات بلومبرگ نشان می‌دهد که اگر اوپک و روسیه بتوانند تمدید 9ماهه توافق کاهش تولید را به سرانجام رسانده و کامل کنند، حجم ذخایر جهانی نفت نه‌تنها دیگر بیش از میانگین پنج‌ساله نخواهد بود بلکه به 10میلیون بشکه زیر آن سقوط خواهد کرد.
فرض بلومبرگ در انجام این محاسبات این بوده که سطح تولید اوپک در سطح ماه آوریل یعنی 31میلیون و 700هزار بشکه در روز و عرضه نفت‌خام روسیه نیز در سطح ماه مه یعنی 11میلیون و 150هزار بشکه باقی خواهد ماند. این اعداد به معنای تعهد کامل اوپکی‌ها و روسیه به توافقی است که سال گذشته به آن دست یافتند.
البته داده‌های منتشر شده توسط اوپک نشان می‌دهد که از بین بردن مازاد عرضه در بازار جهانی بیش از این مدت به طول خواهد انجامید و 9ماه زمان کافی برای این موضوع نیست. این در حالی است که براساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی IEA این اتفاق می‌تواند زودتر نیز به وقوع بپیوندد.
واقعیت «میانگین 5ساله»
اما نکته ظریفی که در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد، لفظ «میانگین پنج‌ساله» است. اوپکی‌ها همواره به این موضوع اشاره می‌کنند که هدف آنها رساندن ذخایر به سطح میانگین پنج‌ساله است، اما پرسش این است که کدام میانگین پنج‌ساله؟ مفهوم میانگین پنج‌ساله یک مفهوم داینامیک است و در بازه‌های زمانی مختلف تغییر می‌کند. بنابراین اگر هدف اوپک این است که در ماه مارس سال آینده به میانگین پنج‌ساله برسد کار راحت‌تری را در پیش دارد، چرا که با توجه به حاکمیت طولانی مدت مازاد عرضه در بازارها، سطح میانگین پنج‌ساله بالاتر آمده است. بنابراین اوپک با کاهش تولید کمتری نسبت به آنچه امروز برای رسیدن به سطح میانگین پنج‌ساله نیاز داشت، می‌تواند به این مهم نائل آید. به عنوان مثال میانگین پنج‌ساله ذخایر نفتی کشورهای OECD در ماه ژانویه حدود 2میلیارد و 710میلیون بشکه بود. اما با توجه به تغییرات مثبت در سطح ذخایر انبارها در ماه‌های اخیر، میانگین پنج‌ساله در ژانویه 2018 به 2میلیارد و 790میلیون بشکه خواهد رسید. البته این صحبت‌ها بدین معنی نیست که موفقیت اوپک در رسیدن به میانگین پنج‌ساله سهل‌الوصول و سرراست است.
تحلیلی که توسط بلومبرگ منتشر شده است، نسبت به بسیاری از تحلیل‌های رسانه‌های غربی که رقبای اوپک به حساب می‌آیند منطقی‌تر به نظر می‌رسد؛ چرا که بر خلاف تحلیل‌هایی که اوپک را محکوم به شکست می‌دانستند یا آن را ملزم به چند برابر کردن کاهش تولید می‌کردند، تحلیل فوق چشم‌انداز مثبتی از طرح تمدید توافق کاهش تولید بدون تغییر اساسی در بندهای قرارداد را ارائه می‌دهد. اما این خوش‌بینی بلومبرگ نیز منوط به یک شرط بوده و آن شرط این است که افزایش تولید ایالات‌متحده مجددا سبب خنثی کردن تلاش‌های اوپک برای بالا بردن قیمت نفت و بازگرداندن تعادل به بازار نشود. اکنون شرکت‌های اکتشافی ایالات‌متحده در حال استفاده دوبرابری از ریگ‌های حفاری نسبت به سال گذشته هستند و تولید نفت این کشور با شتاب قابل توجهی در حال افزایش است و اکنون به بیش از 9میلیون و 300هزار بشکه در روز رسیده است.
اوپک نیز در آخرین گزارش ماهانه خود که پنج‌شنبه هفته گذشته منتشر شد، پیش‌بینی خود در رابطه با تولید نفت امریکا را به میزان 285هزار بشکه در روز افزایش داد. به نحوی که کارشناسان اوپک اکنون انتظار دارند که رشد تولید نفت‌خام امریکا در سال جاری معادل 800هزار بشکه در روز باشد. به گزارش «تعادل» و به نقل از بلومبرگ، آبیشک دشپاند، تحلیلگر ارشد موسسه ناتیکسیس در این رابطه معتقد است: «موفقیت اوپک به این بستگی دارد که ایالات‌متحده چه میزان به تولید خود بیفزاید. مشکل اصلی این است که اگر تولیدکنندگان امریکایی به هجینگ و تولید بیشتر در بازار ادامه دهند آیا اوپک باز هم کاهش تولید خود را ادامه خواهد داد؟»
