برنامه راه آهن تا پایان برنامه ششم توسعه
بررسی حمل و نقل ریلی به خصوص در بخش مسافری در ایران مستلزم مرور موارد دیگری است که طی سال‌های قبل اتفاق افتاده است بنابراین لازم است تا مواردی را در این خصوص تشریح کرد؛ در حوزه جابه‌جایی مسافر و آمار جابه‌جایی نوروز 95 که کاهش چند درصدی را نسبت به سال گذشته داشت، یادآوری این نکته ضروری است که راه آهن در سال 94 حدود 120رام از واگن‌هایی که عمر زیادی داشتند و قادر به ارائه خدمات نبودند را از رده خارج کرد؛ این واگن‌ها به طور عمده 6 تخته بودند و به طور میانگین هر واگن گنجایش 60 نفر را داشت در ازای این واگن‌ها شرکت راه‌آهن، تعداد دیگری را جایگزین کرد ولی اولا تعداد واگن‌ها کم بود در ثانی ظرفیت‌های این واگن‌ها تا 40 نفر بود. بنابراین عملا 30درصد ظرفیت جابه‌جایی را از دست دادیم و به همین دلیل باعث شد، بخشی از ظرفیت ایجادی نسبت به سال 93 کم شود بنابراین حدود 110هزار نفر از ظرفیت را از دست دادیم. اگر نگاهی به چندین سال گذشته مثلا از سال 75 به بعد داشته باشیم، نگاه مردم به حمل و نقل ریلی بهتر شده و در این خصوص استقبال بیشتری داشته‌اند در حقیقت با توجه به سیاست‌های دولت در سال 1375 که نگاه ویژه‌یی به قطارهای مسافری
داشت، شرکت رجا تاسیس و بخش‌های مسافری از راه‌آهن جدا شد تا این شرکت بتواند در جهت ارتقای کیفیت و افزایش کمیت کار کند. درخصوص انتخاب سفر، مسافر زمانی که می‌خواهد وسیله حمل و نقل سفرش را انتخاب کند، چند مورد را در نظر می‌گیرد که یکی از مهم‌ترین موارد بحث قیمت بلیت است، اگر قیمت بلیت با سایر شقوق حمل و نقل قابل رقابت نباشد قطعا مسافر به سمت وسیله نقلیه شخصی می‌رود. طی چند سال گذشته راه‌آهن واگذاری بخش مسافری را به بخش خصوصی داشت. شرکت رجا اواخر سال 88 به بخش خصوصی واگذار شد که عملا قیمت‌های دولتی منتفی و قیمت‌های بخش خصوصی لحاظ شد؛ همین موضوع باعث شد مردم در خریدهایشان موضوع قیمت را در نظر بگیرند و در انتخاب وسیله نقلیه بیشتر وسواس به خرج دهند. مورد دیگر در ارتباط با افزایش قیمت بسته مسافرت است که روی تمامی حوزه‌های حمل و نقل تاثیر گذاشت که در این ارتباط در بحث حمل و نقل عمومی جاده‌یی 8 درصد کاهش میزان سفر داشتیم. علت این موضوع این بود که مردم به دلیل گران شدن بسته مسافرتی، گرایش به سفر با خودرو شخصی دارند. البته استفاده از وسیله نقلیه شخصی دلایل خاصی می‌تواند داشته باشد که از آن جمله اختیار در انتخاب ساعت
سفر در هر زمان که اراده فردی ایجاب می‌کند، اختیار در توقف در هر مکانی که شخص ترجیح دهد ضمن اینکه زمانی که مسافر به مقصد می‌رسد، می‌تواند از این وسیله استفاده کند و یک سری وسایل را همراه با خود جابه‌جا کند اما مسافر زمانی که وسایل حمل و نقل عمومی را انتخاب می‌کند، امکانات ذکر شده را ندارد و وقتی که به مقصد می‌رسد باید برای سیر در محل سفر نیز وسیله نقلیه‌یی را در نظر بگیرد، گذشته از دغدغه حمل و نقل در سال‌های اخیر استفاده از پارک‌ها و مکان‌های عمومی نیز توسط مردم نشانه‌یی در جهت کم کردن هزینه‌های سفر عنوان شد.
برنامه کلی راه‌آهن در سال‌های پیش رو این است که عمر واگن‌ها را کاهش دهد. در پی ورود ناوگان جدید و انجام بازسازی‌ها، کیفیت افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر برنامه کاهش زمان مسیر یا افزایش سرعت یکی دیگر از موضوع‌هایی است که در اولویت‌های راه‌آهن قرار دارد. برنامه‌یی که راه‌آهن تا پایان برنامه ششم توسعه دارد این است که تا آن زمان 65 میلیون مسافر را جابه‌جا کند. یکی از مواردی که باعث می‌شود مردم به سمت مسافرت با اتومبیل سوق پیدا کنند، تولید سالانه 1.5 خودرو است که باعث می‌شود بخشی از مردم سفر خود را با خودرو شخصی انجام دهند از طرفی زمانی که قیمت سوخت پایین باشد، مردم رغبت به این نوع از سفر دارند اما زمانی که قیمت سوخت واقعی شود و بدون یارانه در اختیار مردم قرار گیرد، بسیاری از مردم حاضر نیستند از خودرو شخصی استفاده کنند و گرایش آنها به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی بیشتر می‌شود که این موضوع باعث می‌شود دولت در این محل کاهش هزینه در سوخت را ایجاد کند. فرهنگ سفر در ایران از مکان‌های دیگر دنیا متفاوت است و عوض کردن فرهنگ بسیار زمانبر است، یک ایرانی زمانی که به مسافرت می‌رود حتما خرید سوغات را در بازگشت دارد که
این مورد باعث می‌شود که حجم بار همرا مسافر افزایش پیدا کنند و برای جابه‌جایی این حجم از بار مشکل ایجاد خواهد شد و این موضوع در نظر گرفته می‌شود که وسیله نقلیه شخصی راحتی بیشتر را ایجاد خواهد کرد اما تغییر این فرهنگ زمانبر خواهد بود. در ارتباط با مقایسه حمل و نقل هوایی و ریلی، یکی از مواردی که بسیار برای مسافر مهم است، امنیت است و مسافرت ریلی برای مردم یکی از امن‌ترین سفرها محسوب می‌شود، موضوع دیگر موضوع قیمت است، قیمت بلیت هواپیما از ریل بیشتر است هر چند که طی این سال‌ها به دلیل واگذاری بخش مسافری راه‌آهن به بخش خصوصی افزایش قیمت داشتیم ولی این تفاوت قیمت همچنان وجود دارد و در انتخاب سفر تاثیرگذار است. یکی از مواردی که برای مردم در زمینه سفر مهم به شمار می‌رود، نوع وسیله است.
در این ارتباط قطار برای مردم جذابیت بیشتری دارد، قطار درون خود تنوعی خاص را برای مسافر ایجاد می‌کند در این ارتباط باید گفت در زمینه هتل در خیلی از شهرها ما با مشکل مواجه هستیم. درحال حاضر تورهای گردشگری راه‌اندازی شده که این تورها گرایش خودشان را به سفر با قطار عنوان می‌کنند. دلیل استفاده از قطار توسط گردشگران خارجی و داخلی که توسط خودشان عنوان می‌شود، این است که شب را برای زمان سفر خود انتخاب می‌کنند تا از گزینه‌های قطار گردشگری که برایشان شرایط هتل را ایجاد می‌کند، استفاده کنند و بازه زمانی روز را برای استفاده از زمان سفر و گردش در شهر اختصاص می‌دهند. این مورد بیشتر برای گردشگران خارجی، کاهش هزینه هتل را ایجاد می‌کند. تمامی قطارهای گردشگری که طی سال گذشته وارد کشور شد، نکته‌یی جالب را در خود داشت و آن هم این بود که این گردشگران در تمام مدتی که درحال سفر بودند تنها یک شب از هتل استفاده کردند و برای بقیه زمان سفرشان به گونه‌یی برنامه‌ریزی کردند که طی شب در قطار باشند.
