صعود ادامهدار شاخصها
بازار سرمايه در يكي از پرفشارترين روزهاي معاملاتي خود توانست قلهاي تاريخي را فتح كند؛ قلهاي كه نهفقط حاصل رشد چند نماد شاخصساز، بلكه محصول هماهنگي نسبي جريانهاي نقدينگي در سراسر بازار بود. عبور شاخص كل از سطح ۳.۴ ميليون واحد و حركت شاخص هموزن به نزديكي ركورد پيشين، توجه تحليلگران را به سمت اين پرسش كليدي جلب كرده است كه آيا بازار در حال ورود به يك فاز صعودي پايدار است يا اين رشد، واكنشي كوتاهمدت در يك محيط پرابهام اقتصادي است؟براي پاسخ، بايد رفتار معاملهگران حقيقي، وضعيت جريانهاي ورودي و خروجي پول، ارزش معاملات، ساختار صفها و توزيع سبزي ميان صنايع مختلف را در كنار هم تحليل كرد. اين گزارش تلاش ميكند يك تصوير يكپارچه از آنچه در بازار رخ داده و معناي احتمالي آن براي روزهاي آينده ارايه دهد.
افزايش حدود ۶۷ هزار واحدي شاخص كل و ثبت قله ۳ ميليون و ۴۴۶ هزار واحدي، مهمترين سيگنال روز گذشته بازار بود؛ سطحي كه پيشتر هرگز لمس نشده بود و همين ويژگي، قدرت رواني آن را دوچندان ميكند. در بازارهاي مالي، سطوح تاريخي دو كاركرد دارند؛ نخست آنكه نقش «آستانه رواني» بازي ميكنند و انتظارات صعودي را تشديد مينمايند؛ دوم آنكه محل احتمالي عرضه و اصلاح نيز هستند، چون بسياري از معاملهگران ترجيح ميدهند سود خود را در نقاط ركوردي شناسايي كنند.اما اينبار يك تفاوت مهم وجود داشت: رشد شاخص كل با همسويي شاخص هموزن همراه بود. بر خلاف مقاطعي كه ليدري چند نماد بزرگ باعث ايجاد توهم صعود ميشد، اكنون بدنه بازار نيز همراهي كرده و اين، اعتبار روند را افزايش ميدهد. براي تحليلگران، رشد شاخص كل تنها يكي از نشانههاي مثبت روز بود؛ نشانه مهمتر، وضعيت ديگر شاخصها و عمق بازار بود.
شاخص هموزن با رشد بيش از ۱۳ هزار واحدي، خود را به آستانه شكستن ركورد تاريخياش نزديك كرد. رسيدن اين شاخص به محدوده حدود ۹۷۳ هزار واحد و فاصله اندك با سقف قبلي ۹۷۷ هزار واحد، پيام بسيار مهمي دارد، روند صعودي در سراسر بازار توزيع شده و محدود به چند صنعت نيست. وقتي شاخص هموزن تقريباً همپاي شاخص كل حركت ميكند، معنايش آن است كه سهام كوچك و متوسط نيز با موج تقاضا مواجهاند؛ نقدينگي تنها به سمت نمادهاي شاخصساز يا دلاري نرفته؛ حركت بازار ريشهدارتر است و بهصورت گسترده شكل ميگيرد.چنين وضعيتي معمولاً در مراحل نخستين يك روند صعودي قابل اتكا ديده ميشود؛ جايي كه هنوز بازار درگير رفتارهاي هيجاني و صفمحور نشده و جريان پولي بهطور طبيعي ميان صنايع توزيع شده است.
يكي از مهمترين دادههاي روز، ورود ۸۸۸ ميليارد تومان پول حقيقي به بازار بود. در بازار سهام ايران، حقيقيها معمولاً در شرايط پرريسك عقبنشيني ميكنند و ورود آنها بهويژه با چنين حجمي، نشانهاي از كاهش ترس جمعي و افزايش اعتماد به آينده كوتاهمدت بازار است.
چند نكته مهم درباره اين ورود پول بايد مورد توجه قرار گيردكه اين رقم نهفقط مثبت، بلكه در دسته «ورود قابلتوجه» قرار ميگيرددر هفتههاي نوساني اخير، ورود حقيقيها پيوسته نبود؛ اما اكنون بهنظر ميرسد نگرش آنها تغيير كرده است. اين ورود زماني رخ داده كه شاخص كل در اوج تاريخي بوده؛ پس خريد در سقف را نشان ميدهد، امري كه معمولاً زماني رخ ميدهد كه ترس از «جا ماندن» فعال شود.در كنار اين داده، نسبت سرانه خريد به فروش حقيقي عدد ۱.۲۷ ثبت شد؛ به بيان ساده، قدرت خريداران حقيقي حدود ۲۷ درصد بيشتر از فروشندگان حقيقي بود. اين داده نشان ميدهد بازار نهفقط شاهد ورود پول بوده، بلكه ساختار معاملات نيز بهوضوح سمت خريد را تقويت كرده است.
تحليل رفتار سفارشها يكي از روشهاي تشخيص كيفيت روند صعودي است. مقدار ثبتشده نشان ميداد ارزش سفارشهاي خريد ۳,۲۹۹ ميليارد تومان، ارزش سفارشهاي فروش ۵۲۹ ميليارد تومان بود.يعني تقاضا بيش از ۶ برابر عرضه بوده است. وقتي چنين شكافي ديده ميشود، ميتوان با اطمينان بيشتري گفت كه بازار با يك موج واقعي تقاضا روبروست، نه صرفاً كمبود فروشنده. معمولاً در روندهاي صعودي كمجان، سفارش خريد و فروش به هم نزديك است؛ اما در اين مورد، غلبه كامل تقاضا ديده شد. چنين برتري حاكي از آن است كه معاملهگران حاضر نيستند در قيمتهاي فعلي عرضهكننده باشند و فرض اساسي آنها اين است كه بازار ظرفيت رشد بيشتر را دارد.
ارزش معاملات سهام، حقتقدم و صندوقهاي سهامي حدود ۱۲ هزار ميليارد تومان بود. در نگاه اول، اين عدد ممكن است خيلي بزرگ بهنظر نرسد؛ اما وقتي بدانيم بيش از ۲۹۰ نماد در صف خريد قفل بودند، اهميت اين عدد بيشتر ميشود.
معمولاً در روزهايي كه تعداد زيادي از نمادها صف خريد دارند؛ امكان معامله در آنها محدود ميشود، گردش پول كاهش مييابد، و ارزش معاملات افت ميكند.اما اينبار، با وجود صفهاي گسترده، ارزش معاملات همچنان در سطح مناسب باقي ماند؛ اين يعني نقدينگي تازه وارد بازار شده؛ معاملات تنها روي سهام بزرگ متمركز نيست؛ و هنوز خريداران به جاي قفلكردن سهم در صف، مايلاند در جريان عادي بازار خريد كنند. از منظر پايداري روند، ارزش معاملات امروز يك «سيگنال حمايتي» به شمار ميرود.
روز گذشته ۲۹۱ نماد صف خريد و تنها ۳۵ نماد صف فروش داشتند. نسبت صفهاي خريد به فروش چنان بزرگ بود كه بسياري از معاملهگران را به ياد فازهاي پرشتاب صعودي بازار انداخت.اما بايد دو نكته را مدنظر داشت كه صفهاي خريد گسترده هميشه نشانه قدرت نيست.اگر صفها عرضه نشوند، نميتوان فهميد كه آيا تقاضا واقعي است يا تشديدشده از هيجان.
بازار در مرحلهاي قرار گرفته كه عرضه صفها در روزهاي بعد اهميت زيادي دارد. اگر عرضه انجام شود و بازار بتواند آن را جذب كند، روند صعودي وارد مرحله تثبيت ميشود. اگر عرضهاي رخ ندهد و بازار قفل بماند، ممكن است يك اصلاح كوتاه اما سريع اجتنابناپذير باشد.
افزايش قيمت در ۶۴۹ نماد در مقابل ۱۶۳ نماد منفي نشاندهنده آن است كه بازار در يك رشد هماهنگ قرار دارد؛ نه رشد تكنمادي، نه رشد صنعتمحور.
چنين رشد وسيعي چند پيام مهم دارد؛ تقاضا فقط متمركز بر نمادهاي دلاري نيست.سهام كوچك و متوسط نيز از موج تقاضا بهرهمند شدهاند.سرمايهگذاراني كه در صنايع مختلف پخش شدهاند، در مجموع سود كردهاند.اين گستردگي معمولاً در فاز اوليه روندهاي صعودي پايدار ديده ميشود، نه در مراحل پاياني كه بازار تنها روي چند نماد خاص تمركز ميكند.
در كنار ورود پول به بازار سهام، خروج بيش از ۲ هزار ميليارد تومان از صندوقهاي درآمد ثابت نيز سيگنال بسيار مهمي بود. اين حجم خروج نشان ميدهدسرمايهگذاران از دارايي كمريسك فاصله گرفتهاند؛ چشمانداز بازدهي سهام در نگاه سرمايهگذاران بالاتر از بازده بدون ريسك شده؛ و پول محافظهكار در حال تبديل شدن به پول تهاجمي است. در ادبيات مالي، خروج سرمايه از ابزارهاي كمريسك معمولاً يكي از نخستين نشانههاي آغاز يك دوره صعودي گسترده در بازارهاي سهام است.
با وجود تمام نشانههاي مثبت، چند ريسك مهم همچنان باقي است روندهاي صعودي پرشتاب معمولاً به اصلاح نياز دارند.
بازار هنوز از متغيرهاي كلان مانند بودجه، نرخ ارز و سياستهاي پولي سيگنال قطعي نگرفته است.اگر ارزش معاملات فروكش كند، روند صعودي شكننده ميشود و اگر عرضه صفها جذب نشود، هيجان ميتواند جاي خود را به ترديد بدهد. بنابراين، هرچند دادههاي امروز شكلگيري يك موج صعودي واقعي را تأييد ميكنند، دوام آن وابسته به رفتار چند روز آينده بازار است.
بازار با همزماني چند نشانه مهم وارد يك فاز صعودي شده است؛ رشد همزمان شاخص كل و هموزن، ورود نقدينگي حقيقي، خروج پول از صندوقهاي درآمد ثابت، ارزش معاملات مناسب و رشد فراگير ميان اغلب نمادها اين عناصر معمولاً كنار هم جمع نميشوند مگر زماني كه بازار در حال تغيير جهت است. با اين حال، روند صعودي بدون اصلاح پايدار نميماند و پايداري رشد به جذب عرضه، حفظ ارزش معاملات و تداوم جريان پول بستگي دارد.در نهايت ميتوان گفت كه بازار به سمت صعود حركت كرده، اما براي تثبيت اين روند به چند روز معامله سنگين ديگر نياز دارد.
