سال تصميمات سخت
بودجه سال ۱۴۰۵ يكي از پيچيده‌ترين بودجه‌هاي سال‌هاي اخير است. دليلش هم اين است كه در هشت سال گذشته تورم‌هاي بسيار بالايي را تجربه كرديم. ميانگين تورم طبق آمار مركز آمار ۳۸ درصد و بر اساس آمار بانك مركزي ۴۲ درصد بوده است.
بودجه سال ۱۴۰۵ يكي از پيچيده‌ترين بودجه‌هاي سال‌هاي اخير است. دليلش هم اين است كه در هشت سال گذشته تورم‌هاي بسيار بالايي را تجربه كرديم. ميانگين تورم طبق آمار مركز آمار ۳۸ درصد و بر اساس آمار بانك مركزي ۴۲ درصد بوده است. امسال هم برآورد مي‌شود تورم ۴۵ درصد باشد و تورم نقطه‌به‌نقطه اسفند به ۵۵ درصد برسد. برخلاف گزارش‌هاي وزير نيرو، سال آينده ناترازي‌ها ادامه پيدا مي‌كند و حتي تشديد هم مي‌شود. من هيچ اعتمادي به آمارهاي وزارت نيرو ندارم. چندين گزارش خلاف واقع منتشر شده و با توجه به شواهد، ناترازي برق بيشتر خواهد شد و در حوزه آب هم شرايط خوبي نخواهيم داشت. در گاز و بنزين هم همچنان ناترازي داريم.
برآورد من اين است كه سال آينده هر چهار ابرچالش - ناترازي برق، ناترازي گاز، بحران آب و بحران بدهي - تشديد مي‌شود. تشديد اينها يعني فشار سنگين‌تر بر دولت و افزايش كسري بودجه. در چنين شرايطي بستن بودجه براي دولت بسيار دشوار است. از يك طرف انتظار مي‌رود حقوق و دستمزد افزايش پيدا كند و از طرف ديگر افزايش حقوق يعني كسري بودجه بيشتر؛ دولت با يك پارادوكس جدي مواجه است. نظام مالياتي ما با ركود عميقي كه در اقتصاد هست برخورد كرده و معلوم نيست اين نظام چطور قرار است از اصناف و توليدكنندگان ماليات بگيرد بدون اينكه ركود را تشديد كند. اينها انتخاب‌هاي سختي است كه دولت با آن روبه‌رو است.
سال آينده از نظر تورم و بحران‌هاي اقتصادي وضع روشن و اميدوار‌كننده‌اي ندارد. حتي نگراني اين است كه تورم بيشتر هم بشود. در چنين وضعيتي انتخاب اينكه حقوق چقدر بالا برود، حامل‌هاي انرژي چطور قيمت‌گذاري شوند و درآمدهاي دولت از كجا تامين شود، بسيار سخت است. به نظر من مهم‌ترين سياستي كه دولت بايد دنبال كند، بودجه‌ريزي عملياتي است. بسياري از دستگاه‌ها ماموريت‌هاي مشابه دارند، بهره‌وري پاييني دارند يا اصلا برنامه ندارند. اگر بودجه‌ريزي عملياتي اجرا شود، بخشي از هدررفت منابع كنترل مي‌شود. قرار بود بودجه سال دوم برنامه هفتم عملياتي بسته شود، اما هيچ خبري نيست. اين خودش سوال است. احتمال مي‌دهم دولت از بودجه عملياتي عبور كرده باشد، درحالي كه قانون او را مكلف كرده بود.
نظام مالياتي ما همچنان سنتي و مميزمحور است و نمي‌تواند از توليد و صادرات حمايت كند يا فرار مالياتي را بگيرد. با اين نظام فشل نمي‌توان انتظار داشت كسري بودجه پوشش داده شود. ۱۵ سال است درباره نظام مالياتي هوشمند صحبت مي‌شود، اما همچنان همان روش‌هاي قديمي برقرار است. در بسياري از اصناف با گردش مالي بالا اصلا از پوز استفاده نمي‌شود و با كارت اقوامشان تراكنش انجام مي‌دهند. اين يعني حجم گسترده فرار مالياتي. سازمان مالياتي فعلي به درد شرايط امروز كشور نمي‌خورد.
