ادعاي خروج فوري ايران از ليست سياه FATF، غيرواقعي است

در ماه‌هاي اخير كه علاوه بر تصويب دو كنوانسيون CFT و پالرمو در مجمع تشخيص مصلحت نظام و نيز حضور معاون وزير اقتصاد و رييس مركز اطلاعات مالي در دو اجلاس جهاني گروه ويژه اقدام مالي (FATF) در مادريد و پاريس و حضور نمايندگان ايران در اين اجلاس‌ها براي معرفي اقدامات اخلي در زمينه مبارزه با پولشويي و تأمين مالي تروريسم بوده‌ايم.در نشست‌ها و پيش‌نشست‌هاي اجلاس جهاني FATF، طرف مقابل ميزان اثرپذيري قانون داخلي مبارزه با پولشويي و اجراي آن در نهادهاي مالي كشورمان و نيز توضيحات مديران مركز اطلاعات مالي درباره ملاحظات و حق شرط‌هاي ايران در تصويب سي‌اف‌تي (مبارزه با تأمين مالي تروريسم) را پذيرفته است؛ با اين حال گروه ويژه اقدام مالي نياز به زمان دارد تا ايران را از ليست سياه FATA خارج كند.به خصوص كه هادي خاني رييس مركز اطلاعات مالي، در گفت‌وگوهاي رسانه‌اي بارها بر اينكه اولا تصويب پالرمو و سي‌اف‌تي در مجمع تشخيص، تضميني براي خروج از بلك ليست گروه ويژه اقدام مالي نيست و ثانيا بايد طي يك مدت زماني و معرفي اقدامات كشور در راستاي مقابله با پولشويي و تأمين مالي تروريسم در كشور به گروه ويژه اقدام مالي، براي خروج از ليست سياه FATF تلاش كرد، تأكيد كرده است.در همين ارتباط حسن زارع‌محله كارشناس اقتصاد بانكداري در گفت‌وگو با ايرنا درباره تأثير الحاق به FATF بر اقتصاد ايران اظهار كرد: نام FATF در سال‌هاي اخير در رسانه‌ها پرتكرار شده است؛ FATF مجموعه‌اي از استانداردهاي بين‌المللي براي مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم است كه رعايت آن، دروازه‌اي به اعتماد جهاني و بهبود اقتصاد كشور باز مي‌كند.وي با بيان اينكه ايران در حال حاضر در پاراگراف دوم توصيه ۱۹ دستورالعمل FATF قرار دارد افزود: جايگاه مذكور به معناي حضور در ليست كشورهايي كه اقدامات تقابلي عليه آنها اعمال مي‌شود، است. خروج از اين وضعيت نيازمند اجراي كامل ۴۱ بند برنامه اقدام FATF و پيوستن به كنوانسيون‌هاي پالرمو و CFT با رعايت دقيق حق‌شرط‌هاست. اين دو كنوانسيون فقط دو بند از ۴۱ بند هستند و بنابراين ادعاي خروج فوري از ليست سياه اف‌اي‌تي‌اف، نه تنها واقعي نيست بلكه مي‌تواند اثر منفي در اعتماد سرمايه‌گذاران و روابط بانكي بين‌المللي داشته باشد.پيچيدگي فرآيند ارزيابي FATF بسيار بالاست. فقط سوالات مربوط به كنوانسيون پالرمو، چند ده صفحه مي‌تواند باشد و اين تازه يكي از ۴ كنوانسيون توصيه ۳۶ است؛ اگر اين حجم از پرسش‌ها براي يك كنوانسيون را در نظر بگيريم، تصور كنيد پاسخ‌دهي به ۳۹ توصيه ديگر چه حجمي خواهد داشت؛ بدون مستندسازي دقيق و پاسخ معيارمند، اعلام رعايت استانداردها نه تنها اثر مثبت ندارد، بلكه مي‌تواند اثر منفي ايجاد كند؛ چيزي كه در تجربه بيش از ۲ دهه تعامل با رويه‌هاي FATF بارها ديده شده است.وي درباره اينكه چرا اين موضوع براي اقتصاد ايران اهميت دارد؟ پاسخ داد: الحاق به FATF، اگر همراه با رعايت دقيق برنامه اقدام باشد، چند اثر اقتصادي ملموس دارد كه شامل «دسترسي آسان‌تر به نظام بانكي جهاني و كاهش ريسك تراكنش‌ها، افزايش اعتماد سرمايه‌گذاران خارجي و داخلي و تسهيل سرمايه‌گذاري بلندمدت، كاهش هزينه‌هاي نقل و انتقالات بين‌المللي و بيمه‌هاي تجاري و تسهيل تجارت خارجي، سيگنال مثبت به بازارهاي مالي و كاهش نوسانات نرخ ارز و نهايتا تقويت شفافيت مالي و پيشگيري از فساد و پولشويي داخلي» مي‌شود.مدرس بانكداري در دانشگاه يادآور شد: تجربه نشان مي‌دهد كه كشورهاي پيشرو، هميشه از تجارب بين‌المللي بهره مي‌برند و منتظر وقوع جرم نمي‌مانند. FATF حتي حوزه‌هايي غيرمنتظره مثل فوتبال را به عنوان بستري براي پولشويي معرفي كرده است؛ اين موارد نشان مي‌دهد هيچ جايي از نگاه هوشمند مبارزه با فساد مصون نيست.وي نكته ديگر را پيچيدگي تعاملات داخلي و رسانه‌اي شدن برخي اختلاف نظرهاي نهادهاي تصميم‌گير عنوان و اظهار كرد: انتشار جزييات حساس حتي بدون قصد سياسي، مي‌تواند تصوير همكاري و هماهنگي ملي را خدشه‌دار كند و بر ارزيابي‌هاي بين‌المللي اثر بگذارد. همانطور كه توصيه دوم FATF تأكيد مي‌كند، همكاري و هماهنگي ملي يكي از اركان ارزيابي است و افشاي جزييات سامانه‌ها يا اختلاف نظرهاي داخلي، سيگنال منفي به ارزيابي‌كنندگان مي‌دهد.كارشناس اقتصادي درباره نقش سياستگذاري‌هاي صحيح بر پولشويي با استفاده از ابزارهايي چون هوش مصنوعي يا رمزدارايي‌ها بيان كرد: در عصري كه پولشويي از طريق دارايي‌هاي مجازي رخ مي‌دهد و هوش مصنوعي برخي كارها را جايگزين كارمندان مي‌كند، هنوز هم دانش تخصصي انساني و تجربه حرفه‌اي بر هر ابزار ماشيني ارجحيت دارد. اينجاست كه سياستگذاري درست، تدبير، پايبندي نهادهاي تخصصي، تصميم‌گيري فني موضوع، تحليل انساني، ظرافت و تجربه خود را در ميان هياهوي سرعت و قابليت‌هاي هوش مصنوعي يك سر و گردن بالاتر مي‌ايستد و در بزنگاه تاريخ، كشور را در مسير حل مسائل قرار مي‌دهد و مثل يك اثر هنري دست‌ساز است؛ چيزي كه هيچ ماشين يا ابزار خودكار نمي‌تواند جايگزينش شود.همچنين FATF نشان مي‌دهد كه استفاده پيشدستانه از تجربيات جهاني بهتر از واكنش بعد از وقوع جرم است. ايران به عنوان كشوري كه دير متوجه شده «حقوق نرم» جايگزين «حقوق سخت» شده، بايد نگاه پيشدستانه را سرلوحه اقدامات خود قرار بدهد. رعايت استانداردها تنها هدف نيست؛ بلكه استفاده از رويه‌هاي حرفه‌اي و بين‌المللي، امنيت اقتصادي و اعتماد سرمايه‌گذاري را تقويت مي‌كند.به گفته زارع‌محله اقتصاد كشور به ويژه در شرايط تحريم‌ها و محدوديت‌هاي بين‌المللي از هر سيگنال اعتماد و شفافيت بهره مي‌برد. الحاق به FATF مي‌تواند هزينه تراكنش‌ها و ريسك عملياتي را كاهش بدهد، نرخ بهره و نوسانات ارز را تعديل و فضاي سرمايه‌گذاري را امن‌تر و شفاف‌تر كند.