جهان در تب رونق سهام

داده‌هاي تازه فدراسيون بورس‌هاي جهان (WFE) تصويري تازه از داغ‌ترين فصل بازارهاي مالي در نيم‌دهه اخير ارايه مي‌دهد: ارزش كل بازارهاي سهام جهان در ۹ ماهه نخست ۲۰۲۵ بيش از ۱۳ تريليون دلار افزايش يافته است؛ رقمي معادل مجموع توليد ناخالص داخلي سه اقتصاد بزرگ يعني آلمان، ژاپن و هند. اين جهش نه حاصل تصميمات سياست‌گذار پولي يا موج‌هاي كالايي، بلكه نتيجه مستقيم بازگشت عرضه‌هاي اوليه سهام (IPO) به نقش كلاسيك خود يعني پيشران رشد بازارهاست.

گزارش‌هاي موازي از موسسه EY نيز نشان مي‌دهد فصل سوم ۲۰۲۵، به‌حق، فصل رونق IPOها بوده است. تنها در سه ماه تابستان، بازارهاي سهام جهان پذيراي ۳۷۰ شركت تازه‌وارد شدند؛ رشدي برابر ۱۹درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل. اين رشد اگرچه از لحاظ تعداد چشمگير است، اما آنچه بازارها را خيره كرد، افزايش ۸۹درصدي ارزش عرضه‌ها معادل ۴۸.۳ ميليارد دلار بود. در ادامه اين روند، كل ۹ ماهه نخست سال با ۹۱۴ عرضه اوليه به ارزش بيش از ۱۱۰ ميليارد دلار بسته شد؛ افزايشي ۴۱ درصدي در ارزش و ۵ درصدي در تعداد نسبت به ۲۰۲۴. اين آمارها نوعي «بازگشت اعتماد» را در جهاني نشان مي‌دهند كه طي چند سال اخير در سايه پاندمي، سياست‌هاي انقباضي بانك‌هاي مركزي و ركود بازارهاي سهام نفس‌نفس مي‌زد. اما زير سطح ارقام، الگوي مهم‌تري پديدار است: توزيع جغرافيايي و صنعتي رونق كه همزمان پويايي جديد و شكاف‌هاي تازه‌اي در ساختار بازارهاي جهاني ايجاد كرده است.

   امريكا: بازگشت به نقش موتور عرضه

بازار سرمايه ايالات متحده، طبق معمول، صحنه بزرگ‌ترين موج IPOها بود. در سه‌ماهه سوم امسال ۹۷ عرضه اوليه انجام شد و مجموع ۹ ماهه به ۲۶۲ شركت رسيد. تازه‌ترين داده‌ها (تا ۲۴ اكتبر) رقم كل عرضه‌هاي ۲۰۲۵ امريكا را به ۲۹۱ مورد رسانده‌اند؛ نشانه‌اي از ادامه‌دار بودن مسير رشد پس از سه سال ركود نسبي. نگاهي دقيق‌تر به عملكرد شركت‌هاي جديد نشان مي‌دهد كه بازار، برخلاف تصور، همچنان به‌شدت رفتار گزينشي دارد. درحالي كه سهام هلدينگ Rich Sparkle از زمان ورود در ۸ جولاي بيش از۵۰۰درصد رشد كرده، عرضه اوليه شركت

 Circle Internet با سقوط ۹۲درصدي نشان داد همه تازه‌واردان از اعتماد بازار برخوردار نيستند. به بيان ديگر، «بازار IPO امريكا» نه به معناي رونق عمومي، بلكه بازتاب رفاه گزينشي و شكست‌هاي پرريسك اقتصاد نوآوري است.

از منظر تاريخي نيز روند سال ۲۰۲۵ امتداد همان مسيري است كه از ۲۰۲۲ آغاز شد؛ زماني كه پس از سياست‌هاي انبساطي و وفور نقدينگي دوران پساكرونا، شركت‌هاي فناوري و خدمات مالي با پشتوانه سرمايه خطرپذير، دوباره راهي وال‌استريت شدند.نمودار تاريخي از سال ۲۰۰۰ تاكنون، جهش‌هاي مشابهي را تنها پس از دو رويداد بزرگ ديده است: حباب دات‌كام و رونق سهام فناورانه در دوران كرونا. بنابراين بخش قابل‌توجهي از رشد كنوني را بايد در چارچوب انتظار بازارها از دور جديد سياست‌هاي «نرم‌تر» فدرال‌رزرو و چشم‌انداز كاهش نرخ بهره تحليل كرد.

چين نيز پس از يك دوره ركود در بازارهاي سهام داخلي، دوباره به مدار رونق بازگشت. در سال ۲۰۲۵ تاكنون ۱۵۵ عرضه اوليه در بورس‌هاي اصلي اين كشور انجام شده، درحالي كه در سال قبل اين رقم تنها ۱۱۹ مورد بود. بزرگ‌ترين عرضه مربوط به شركت بين‌المللي

 Zhijing Gold با ارزش ۳.۲ ميليارد دلار بود - IPOاي كه به نظر بسياري تحليل‌گران نشانه‌اي از احياي اعتماد سرمايه‌گذاران به بازار فلزات و معادن چين پس از يك دوره افول قيمتي محسوب مي‌شود. اما رونق IPOهاي چيني صرفاً اقتصادي نيست. دولت پكن با اصلاح قواعد بازار سرمايه و تسهيل فرآيند عرضه اوليه در بورس شانگهاي، درصدد است تا بازار سهام را به محور تأمين مالي صنعت تبديل كند؛ گامي كه بخشي از استراتژي ملي «جايگزيني سرمايه داخلي به‌جاي بدهي‌هاي بانكي» به شمار مي‌رود. به بيان روشن‌تر، رشد طبيعي IPOها در چين تا حدي مهندسي‌شده و هدايت‌شده است؛ سياستي كه مي‌تواند تعادل ميان بازار و دولت را بيش از پيش در معرض آزمون قرار دهد.

   اروپا: قاره پير در سايه ركود سرمايه

درحال‌كه امريكا و آسيا در تب عرضه‌هاي جديد مي‌سوزند، قاره اروپا بار ديگر چهره محافظه‌كار خود را به رخ كشيده است. در ۲۰۲۵ تعداد IPOهاي اروپايي به ۷۳ مورد سقوط كرد، يعني ۲۴ مورد كمتر از سال گذشته. ارزش كل عرضه‌ها نيز از ۱۵.۴ ميليارد دلار به ۹.۴ ميليارد دلار كاهش يافت.  اين افت نه‌تنها نتيجه ضعف ساختاري بازارهاي مالي اروپا، بلكه بازتابي از بي‌اعتمادي عمومي به سياست‌هاي سخت‌گيرانه بانك مركزي اروپا (ECB) است؛ سياستي كه به‌ويژه در نيمه نخست سال با نرخ‌هاي بهره بالا و سايه كمبود سرمايه‌گذاري، شركت‌ها را از عرضه سهام بازداشت.استثناي قابل توجه در اين ميان، بورس سوييس بود كه با عرضه ۹۰۳ ميليون فرانكي سهام شركت SMG، بزرگ‌ترين IPO اروپا و يكي از ده عرضه بزرگ جهان را رقم زد. بااين‌حال، در كل منطقه، بازارها همچنان دچار «كم‌عمقي ساختاري» و فاصله آشكار ميان سرمايه‌گذاران نهادي و شركت‌هاي متوسط‌اند؛ شكافي كه تحليلگران معتقدند در صورت تداوم، مي‌تواند اروپا را از قطار رشد بازارهاي جهاني براي چند سال ديگر نيز عقب نگه دارد.

براساس داده‌هاي WFE، سه بخش اصلي بيشترين ارزش عرضه‌هاي اوليه در ۹ ماه نخست سال را داشته‌اند: 

 فناوري با ۲۳.۸ ميليارد دلار؛ 

 خدمات حمل‌ونقل و لجستيك با ۱۴.۲ ميليارد دلار؛ 

املاك و ساخت‌وساز با ۱۳.۲ ميليارد دلار.

چنان‌كه پيداست، فناوري همچنان صدرنشين است، اما نكته قابل تأمل، جهش بخش حمل‌ونقل است. پس از بحران‌هاي زنجيره تأمين جهاني، شركت‌هاي لجستيكي به يكي از مقصدهاي جذاب سرمايه تبديل شده‌اند - مسيري مشابه آنچه صنعت نيمه‌هادي‌ها پس از ۲۰۲۰ تجربه كرد. همزمان بازگشت بخش املاك و ساخت‌وساز به جمع سه حوزه نخست، نشانه‌اي از دور تازه سرمايه‌گذاري فيزيكي و پروژه‌محور در سطح جهاني است؛ حركتي كه از آسيا تا خليج فارس و حتي برخي بازارهاي غربي دنبال مي‌شود و تحليلگران آن را واكنش طبيعي سرمايه به دهه تورم دارايي‌هاي ديجيتال مي‌دانند.عرضه عمومي سهام، از منظر بنگاه اقتصادي، همواره نماد بلوغ است؛ نقطه‌اي كه شركت از مالكيت محدود سرمايه‌گذاران اوليه خارج و به ساختاري شفاف و پاسخ‌گو بدل مي‌شود. اما اين گام همواره با چالش‌هاي تازه‌اي همراه است. تجربه سال ۲۰۲۵ نشان مي‌دهد شركت‌هايي كه با شتاب وارد بازار شدند، بدون آنكه به مقررات گزارشگري و سازوكارهاي كنترلي توجه كافي كنند، آسيب‌پذيرتر بوده‌اند، به همين دليل شركت‌هاي مشاوره سرمايه‌گذاري بين‌المللي هشدار داده‌اند كه سازمان‌ها پيش از عرضه، بايد از آمادگي حقوقي، حسابداري و مديريتي لازم برخوردار باشند. بسياري از شركت‌هاي تازه‌وارد در چين و امريكاي شمالي اكنون درگير بازنگري صورت‌هاي مالي يا مشكلات انطباقي‌اند. بخشي از رشد ناگهاني بازار IPO اگر بدون اين آمادگي انجام شود، مي‌تواند خود به تهديدي براي ثبات بازار سرمايه بدل گردد. اگر افزايش ۱۳ تريليون دلاري ارزش بورس‌هاي جهان را نه يك عدد مطلق، بلكه شاخص اعتماد جهاني بدانيم، آنگاه سال ۲۰۲۵ را بايد نقطه چرخش رواني بازارها تلقي كرد. ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ سال‌هاي هراس از ركود و تورم بودند، اما ۲۰۲۵ در داده‌هاي WFE سال بازگشت ميل به ريسك كنترل‌شده است.  درست در زماني كه رشد GDP جهاني تنها حدود ۲.۵درصد پيش‌بيني مي‌شد، ارزش سهام بيش از ۱۵درصد رشد كرد. اين شكاف ميان اقتصاد واقعي و بازار مالي، از ديد بسياري منتقدان، يادآور هشدارهاي كلاسيك درباره حباب دارايي‌هاست؛ اما در عين حال نشانه‌اي از افزايش اعتماد به آينده‌اي كم‌تنش‌تر از منظر نرخ بهره نيز هست. واقعيت اين است كه بازار سهام جهاني به زبان ساده دارد مي‌گويد: «دوره انقباض پولي تمام شده». اما آيا اين خوش‌بيني با آمار واقعي سود شركت‌ها و سرمايه‌گذاري واقعي همراه است؟ هنوز نه. رشد فعلي عمدتاً متعهد به انتظارات آينده است نه عملكرد كنوني. از همين رو بسياري از موسسات بزرگ مديريت دارايي توصيه مي‌كنند كه سرمايه‌گذاران رفتاري محتاطانه‌تر در پيش گيرند و تازه‌واردان به بازار سرمايه با موج نابهنگام هيجان گرفتار نشوند.افزون بر جنبه مثبت جذب منابع جديد، رونق گسترده IPOها مي‌تواند دو پيامد متضاد داشته باشد؛ نخست، تقويت تأمين مالي توليد؛ به‌ويژه در كشورهايي كه دسترسي به منابع بانكي دشوار است و دوم؛ افزايش فشار نظارتي و تلاطم كوتاه‌مدت بازارها؛ به‌دليل ورود همزمان حجم بالايي از شركت‌هاي ناپايدار و پرريسك. دقيقاً به همين دليل فدراسيون بورس‌هاي جهان در گزارش تفسيري خود هشدار داده است كه رشد ۹۰درصدي عرضه‌هاي اوليه، اگر با ارتقاي شفافيت، سازوكارهاي نظارتي و نقدشوندگي متناسب همراه نباشد، ممكن است خود به عاملي براي ايجاد دوره‌اي از نوسان‌هاي پرشتاب پسارونق تبديل شود — وضعيتي كه تاريخ بازارهاي مالي بارها تجربه‌اش كرده است.

   آيا موج  IPOها پايدار خواهد بود؟

پاسخ كوتاه اين پرسش به سياست‌هاي پولي و چشم‌انداز نرخ بهره جهاني گره خورده است. اگر همان‌طور كه بازار انتظار دارد، فدرال‌رزرو و ساير بانك‌هاي مركزي از سال ۲۰۲۶ سياست‌هاي انقباضي را متوقف كنند، احتمال تداوم رشد فعلي زياد است. اما داده‌هاي بنيادين اقتصاد جهاني هنوز اين خوش‌بيني را تأييد نمي‌كنند؛ رشد توليد صنعتي در امريكا و اروپاي غربي كند شده، و چين با چالش بدهي‌هاي محلي روبه‌روست،بنابراين برخي تحليلگران معتقدند سال ۲۰۲۵ ممكن است «نيمه اول دوره رونق» باشد؛ جايي كه بازارها از سايه ترس بيرون آمده‌اند، اما هنوز بر زمين مستحكم واقعيت نايستاده‌اند. در اين ميان، كشورهايي كه بتوانند ميان توسعه بازار سرمايه و ثبات نظارتي تعادل ايجاد كنند، برندگان اصلي خواهند بود.