آغاز عصر جدید انرژی خانگی

یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در زمینه حل ناترازی انرژی کشور، تمرکز بر افزایش تولید برق خورشیدی خانگی است. در این میان یکی از مهم‌ترین منابع بانکی در راستای تحقق افزایش تولید برق خورشیدی، وام اشتغال است. در شرایطی که کشور همزمان با چالش ناترازی برق و ضرورت ایجاد اشتغال پایدار روبه‌روست، پیوند میان سیاست‌های حمایتی اشتغالزایی در بخش وام اشتغال و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر خورشیدی می‌تواند یک راهکار هوشمندانه و چندمنظوره باشد. یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های این رویکرد، سرمایه‌گذاری وام‌های اشتغال مددجویان در احداث نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و کوچک‌مقیاس است؛ طرحی که هم درآمدی پایدار برای خانوارهای کم‌درآمد ایجاد می‌کند و هم به افزایش ظرفیت تولید  برق  پاک کشور کمک خواهد  کرد.

ضرورت این اقدام از سوی بانک مرکزی و دولت این است که این وام به موقع و مبتنی بر تعهدات قانون بودجه 1404، به مددجویان پرداخت شود. وام اشتغال اگر به‌موقع و با تخصیص واقعی منابع بانکی پرداخت شود، می‌تواند از قالب یک وام معیشتی صرف خارج شده و به یک ابزار توسعه‌ای تبدیل شود. در مناطق روستایی و محروم، بسیاری از مددجویان نهادهای حمایتی توان فنی یا امکان مالی لازم برای راه‌اندازی کسب‌وکار را ندارند اما با حمایت دولت و بانک مرکزی، می‌توانند از طریق نصب سامانه‌های خورشیدی کوچک، ضمن مشارکت در تولید انرژی، به درآمدی ثابت و  قابل اتکا  دست یابند.

بنابراین یکی از طرح‌های اصلی مرتبط با وام اشتغال پرداختی به مددجویان نهادهای حمایتی، سرمایه‌گذاری مستقیم این وام‌ها در طرح‌های مرتبط با نیروگاه‌های خورشیدی است. با تسریع در فرآیند پرداخت وام اشتغال به مددجویان شاهد تحقق تقویت تولید برق در کشور از محل برق تجدیدپذیر خورشیدی خواهیم بود. در همین رابطه با فرشاد، جامع کارشناس انرژی، به گفتگو پرداختیم که در ادامه خواهید خواند. جامع کارشناس انرژی در رابطه با اهمیت پرداخت وام اشتغالی به «تعادل» گفت: وام اشتغال یکی از وام‌های حمایتی تعیین شده در بودجه سنواتی است که بانک‌ها را به پرداخت این وام به اقشار محروم جامعه که عمدتا مددجویان یکی از نهادهای حمایتی هستند، ملزم خواهد کرد. در این بین، یکی از مهم‌ترین طرح‌های اشتغال‌آفرین در بخش وام اشتغال، طرح‌های مرتبط با تولید برق خورشیدی است که از محل تولید برق خورشیدی با وام اشتغال، علاوه بر بازپرداخت این وام از محل خرید تضمینی برق تولید شده توسط ساتبا، درآمد ماهیانه جدیدی نیز برای خانواده‌های محروم ایجاد خواهد کرد که نیاز به منابع دولتی بودجه‌ای را نیز کاهش می‌دهد. وی در ادامه افزود: همچنین مساله ناترازی انرژی نیز مساله جدی و مهمی است و این موضوع مستقیما بر پایداری اقتصادی کشور و رفاه اجتماعی اثر می‌گذارد. از یک سو، کمبود برق منجر به کاهش ظرفیت تولید صنعتی و آسیب به رشد اقتصادی می‌شود و از سوی دیگر، منابع کافی جهت سرمایه‌گذاری در حوزه توسعه برق خورشیدی نیز وجود ندارد. در چنین شرایطی، طرح‌های اشتغال‌زایی مرتبط با وام اشتغال می‌توانند به‌طور هم‌زمان به هر دو هدف اشتغال مددجویان و تولید انرژی پاسخ دهند. یکی از نمونه‌های موفق این رویکرد که در میان مددجویان کمیته امداد نیز اجرایی شده است، پیوند دادن تسهیلات اشتغال به طرح‌های توسعه نیروگاه‌های خورشیدی خانگی است؛ ایده‌ای که در سال‌های اخیر مورد توجه نهادهای حمایتی مختلف از جمله کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی قرار گرفته است و در صورت تأمین به‌موقع منابع مالی و پرداخت وام اشتغال توسط بانک‌ها با نظارت مستمر و همیشگی بانک مرکزی، می‌تواند به یکی از محورهای اصلی سیاست اشتغال و انرژی کشور تبدیل شود. این کارشناس انرژی با اشاره به تأخیر در پرداخت وام‌های اشتغال، آن را تهدیدی برای پروژه‌های تولید برق خورشیدی کشور اعلام کرد و گفت: با وجود ظرفیت بالای این طرح، بررسی عملکرد هفت ماهه نخست سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که عملکرد وام اشتغال عملا صفر بوده است؛ این وضعیت بدان معناست که نه تنها منابع بودجه‌ای اختصاص‌یافته برای اشتغال‌زایی هنوز وارد چرخه اقتصادی نشده‌اند، بلکه بسیاری از طرح‌های خورشیدی که مددجویان برای اجرای آن آماده بودند، در حالت تعلیق باقی مانده‌اند. علت اصلی این توقف، تأخیر بانک مرکزی در ابلاغ سهمیه‌های بانکی و نهادهای واسطه‌ای حمایتی است. موضوعی که به تازگی و پس از هفت ماه از شروع سال و اجرای احکام بودجه 1404 در هفته اخیر انجام شد و هفت ماه تاخیر بیانگر عدم وجود بینشی صحیح در بین مسئولین کشور نسبت به طرح وام‌های اشتغال است. چنین تأخیری موجب شده است که بیش از نیمی از سال از دست برود و اجرای طرح‌های خورشیدی، عملا متوقف بماند. وی ادامه داد: در حوزه انرژی خورشیدی، زمان اهمیت ویژه‌ای دارد. هر ماه تأخیر در نصب پنل‌ها به معنای از دست رفتن چندین ماه تولید برق است. افزون بر آن، با گذشت زمان، قیمت تجهیزات نیز افزایش می‌یابد و هزینه اجرای طرح‌ها بیشتر می‌شود. بنابراین، هرگونه تعلل در پرداخت وام اشتغال، مستقیما به زیان طرح‌های انرژی تجدیدپذیر و اقتصاد خانواده‌های هدف تمام می‌شود. جامع در پایان گفت: بنابراین، تسریع در فرآیند پرداخت وام اشتغال صرفا به معنای اجرای یک تکلیف بودجه‌ای نیست، بلکه گامی راهبردی برای تحقق خودکفایی انرژی و عدالت اجتماعی است. هر ماه تأخیر در پرداخت این تسهیلات، در واقع معادل از دست رفتن صدها نیروگاه خورشیدی کوچک است که می‌توانستند به شبکه برق ملی متصل شوند. به همین دلیل، لازم است بانک مرکزی و شبکه بانکی با نگاه توسعه‌محور و نه صرفا تکلیفی، منابع اشتغال را در سریع‌ترین زمان ممکن در اختیار نهادهای واسطه‌ای حمایتی قرار دهند تا روند نصب و بهره‌برداری از سامانه‌های خورشیدی خانوادگی شتاب بگیرد.