نيم ميليون نفر در ايران با نابينايي يا كم‌بينايي شديد زندگي مي‌كنند
كارشناسان حوزه رفاه و توانبخشي مي‌گويند نبود زيرساخت‌هاي مناسب، كمبود آموزش‌هاي تخصصي و بي‌توجهي به استانداردهاي دسترس‌پذيري در فضاهاي عمومي، از مهم‌ترين چالش‌هايي است كه نابينايان در ايران و بسياري از كشورهاي جهان با آن روبه‌رو هستند.
كارشناسان حوزه رفاه و توانبخشي مي‌گويند نبود زيرساخت‌هاي مناسب، كمبود آموزش‌هاي تخصصي و بي‌توجهي به استانداردهاي دسترس‌پذيري در فضاهاي عمومي، از مهم‌ترين چالش‌هايي است كه نابينايان در ايران و بسياري از كشورهاي جهان با آن روبه‌رو هستند. به گفته آنان، تحقق استقلال فردي و مشاركت اجتماعي نابينايان تنها با اصلاح سياست‌هاي حمايتي، فرهنگ‌سازي در جامعه و فراهم‌سازي محيط‌هاي فراگير امكان‌پذير خواهد بود. نبود زيرساخت‌هاي مناسب در محيط‌هاي شهري از جمله مهم‌ترين چالش‌هاست؛ بسياري از معابر، ايستگاه‌هاي حمل‌ونقل عمومي و ساختمان‌هاي اداري فاقد مسيرهاي ويژه تردد نابينايان، علائم بريل و سامانه‌هاي هشدار صوتي هستند. اين مساله موجب مي‌شود افراد داراي مشكلات بينايي براي انجام ساده‌ترين امور روزمره نيز به ديگران وابسته شوند و از استقلال فردي فاصله بگيرند. در حوزه آموزش و اشتغال نيز كمبود امكانات مناسب‌سازي‌شده محسوس است. بسياري از مراكز آموزشي فاقد منابع در قالب بريل يا نسخه‌هاي صوتي استاندارد هستند. اين وضعيت، دسترسي برابر نابينايان به آموزش عالي و فرصت‌هاي شغلي را به‌طور جدي محدود كرده است.
آب مرواريد، شايع‌ترين علت نابينايي
در همين راستا، سيد فرزاد محمدي، مشاور مركز مديريت بيماري‌هاي واگير در حوزه سلامت چشم و پيشگيري از نابينايي به تسنيم گفت: نيازمند به روز رساني خدمات بيمه‌هاي كشور در عرصه نابينايي و كم بينايي بزرگسالان و كودكان و بازتواني آنها هستيم. به‌طور كلي، مي‌توان چهار محور اصلي را در بحث بازتواني نابينايي مورد توجه قرار داد كه شامل بازتواني بينايي، تحصيلي، اجتماعي و شغلي است.
شناسايي نيم ميليون نفر با كم‌بينايي شديد يا نابينايي
وي درباره تعداد افراد نابينا و كم‌بينا در كشور گفت: براساس برآوردها، تعداد نابينايان يا افراد دچار كم بينايي شديد بزرگسال در كشور حدود 500 هزار نفر است. تخمين‌ها نشان مي‌دهد از اين تعداد، حدود 400 هزار نفر نيازمند برنامه‌هاي سوادآموزي و بازتواني هستند. به بيان ديگر، تنها نزديك به 100 هزار نفر از نابينايان بزرگسال از بازتواني‌هاي شغلي و اجتماعي برخودار شده‌اند و مابقي همچنان به حمايت‌هاي آموزشي و توانبخشي نياز دارند.
35 هزار كودك ايراني دچار نابينايي يا كم‌بينايي شديد هستند
وي ادامه داد: در ميان كودكان، جمعيت نابينايان يا افراد داراي كم بينايي شديد كشور حدود 35 هزار نفر برآورد مي‌شود كه تقريبا 50 درصد آنان تحت حمايت تحصيلي قرار دارند. محمدي تصريح كرد: آمارها همچنين بيانگر نابرابري قابل توجه ميان مناطق شهري و روستايي است؛ به‌گونه‌اي كه نسبت نابينايان و ميزان دسترسي آنان به خدمات در شهرها دو تا سه برابر بيشتر از روستاهاست.
بودجه بازتواني نابينايان بايد 5 برابر شود
مشاور مركز مديريت بيماري‌هاي واگير در حوزه سلامت چشم و پيشگيري از نابينايي بيان كرد: در بررسي منابع مالي نيز مشخص شده كه نظام دولتي بايد بودجه مربوط به حوزه نابينايي و بازتواني را - چه در قالب سازمان بهزيستي، آموزش‌وپرورش استثنايي، شهرداري‌ها يا انجمن‌هاي نابينايان - دست‌كم پنج برابر افزايش دهد تا پاسخگوي نيازهاي واقعي اين قشر باشد. اين رقم يكي از مهم‌ترين يافته‌ها در مطالعات اخير بوده است.
مطالبه مهم معلولان از دولت چيست؟
وي با بيان اينكه مهم‌ترين مطالبه‌اي كه افراد معلول و نابينا دارند، اين است كه قانون مترقي حمايت از حقوق معلولان كه توسط مجلس تصويب شده، اجرا شود، گفت: بازتواني معلولين يك مساله مهم است. مثلا در بسياري از معابر شهر تهران شرايط مناسبي براي افراد نابينا وجود ندارد. هرچند در بعضي جاها نوسازي‌هايي انجام شده تا افراد نابينا متوجه شوند كجا خيابان يا توقفگاه است، اما اين اقدامات به صورت پراكنده و اتفاقي انجام شده است.
لزوم توسعه بوستان‌هاي حواس براي كودكان نابينا
محمدي با بيان اينكه در زمينه بازتواني كودكان نابينا و كم‌بينا، مهدكودك‌هاي مخصوصي تحت عنوان «بوستان حواس» وجود دارد، خاطرنشان كرد: متاسفانه در سطح كشور شبكه گسترده‌اي براي حمايت از والديني كه كودك نابينا يا كم‌بينا دارند، وجود ندارد، اين والدين از كودكانشان مراقبت مي‌كنند، در حالي كه پنج تا شش سال اول زندگي اين كودكان نيازمند چارچوب‌هاي تخصصي براي رشد و نگهداري كودك است.
2 چالش مهم نابينايان در كشور
استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران با بيان اينكه دو چالش مهم نيز در حوزه بازتواني نابينايان وجود دارد، تصريح كرد: يكي، پذيرش فرهنگي استفاده از وسايل كمكي نابينايان توسط خانواده‌هاست و ديگري همچنين وسايل است كه بسيار متغير و گاهي بسيار زياد است. مثلا در ايران، استفاده از «عصاي سفيد» كه يك راهنماي مهم براي نابينايان است، به دليل وجود برخي مقاومت‌ها در خانواده‌ها، به اندازه كافي توسعه نيافته است و از سوي ديگر ابزارهاي برجسته‌نگار و پرينترهاي مخصوص هم كمتر مورد استفاده هستند؛ البته شركت‌هاي دانش‌بنيان داخلي نمونه‌هايي ساخته‌اند، اما اينها براي جمعيت نابينايان كافي نيست و فرهنگ‌سازي لازم و فراگير براي استفاده از اين وسايل انجام نشده است.
اشتغال نابينايان بايد مورد توجه قرار گيرد
وي با تاكيد بر اينكه خوشبختانه در زمينه ورزش نابينايان و كم‌بينايان، فعاليت‌هاي ارزشمندي انجام شده است، گفت: اين فعاليت‌ها نه تنها افتخار ملي ايجاد مي‌كند، بلكه باعث ايجاد انگيزه و معناي زندگي براي اين افراد مي‌شود. در رشته‌هاي مختلف ورزشي كه معلولان، به خصوص نابينايان، شركت دارند، موفقيت‌هايي كسب شده است كه قابل تحسين است. مشاور مركز مديريت بيماري‌هاي واگير در حوزه سلامت چشم و پيشگيري از نابينايي درباره اشتغال نابينايان نيز بيان كرد: در مورد بحث اشتغال نابينايان، طبق قانون اين موضوع بايد مورد توجه باشد، اما متاسفانه اشتغال نابينايان بستگي دارد به اينكه كارفرمايان يا دستگاه‌هاي مختلف تا چه حد مسووليت اجتماعي خود را احساس كنند.
