تلفات برق در ايران چقدر است؟
تلفات برق در ايران در حال حاضر حدود ۱۱ درصد برآورد مي‌شود؛ عددي كه با وجود وسعت جغرافيايي كشور و گستردگي شبكه، در مقايسه با ميانگين جهاني و كشورهاي منطقه در وضعيت مطلوبي قرار دارد و طبق بررسي طي ۱۰ سال گذشته ميزان تلفات برق در كشور حدود پنج درصد كاهش يافته و برنامه‌ريزي‌ها براي رساندن آن به زير ۸.۵ درصد تا پايان برنامه هفتم توسعه ادامه دارد.
به گزارش ايسنا، تلفات برق به معناي اختلاف ميان ميزان برقي است كه در نيروگاه‌ها توليد مي‌شود و برقي كه در نهايت به دست مصرف‌كننده مي‌رسد. اين تلفات به دو دسته فني و غيرفني تقسيم مي‌شود.
تلفات فني ناشي از مقاومت طبيعي سيم‌ها، اتصالات و تجهيزات شبكه در عبور جريان الكتريكي است، در حالي كه تلفات غيرفني شامل استفاده غيرمجاز از برق، دستكاري كنتورها و خطاي تجهيزات اندازه‌گيري مي‌شود. افزايش اين تلفات به معناي هدررفت بخشي از انرژي توليدشده است كه مي‌تواند در ناترازي شبكه برق (يعني فاصله ميان توليد واقعي و مصرف نهايي) اثرگذار باشد. هرچه تلفات بالاتر باشد، نيروگاه‌ها بايد برق بيشتري توليد كنند تا نياز مصرف‌كنندگان واقعي تأمين شود، كه نتيجه آن افزايش مصرف سوخت، هزينه‌هاي توليد و فشار بر شبكه انتقال و توزيع است.
در دهه گذشته، ميزان تلفات شبكه برق كشور كاهش محسوسي داشته است. آمارها نشان مي‌دهد تلفات در شبكه انتقال از حدود ۶ درصد به ۲.۵ درصد و در بخش توزيع از حدود ۱۶ درصد به ۹.۲ درصد رسيده است.
در مجموع، تلفات فعلي شبكه برق ايران در حدود ۱۱ درصد برآورد مي‌شود؛ رقمي كه در مقايسه با بسياري از كشورهاي منطقه وضعيت مطلوبي دارد. بر اساس برنامه‌ريزي وزارت نيرو، اين عدد بايد تا پايان برنامه هفتم توسعه به كمتر از ۸.۵ درصد برسد. استاندارد وزارت نيرو در شرايط ايده‌آل اقتصادي و فني نيز عددي بين ۴.۵ تا ۶ درصد را به عنوان سطح قابل قبول تلفات در نظر گرفته است. بر پايه آمارهاي جهاني، ميانگين تلفات برق در جهان حدود ۸.۳ درصد است. كشورهاي توسعه‌يافته‌اي مانند چين (۵.۵ درصد)، امريكا (۵.۹ درصد) و فرانسه (۶.۴ درصد) در پايين‌ترين سطح تلفات قرار دارند. در مقابل، عراق با بيش از ۵۰ درصد، هند با ۱۹.۴ درصد و تركيه با ۱۴.۸ درصد از جمله كشورهايي هستند كه بيشترين ميزان تلفات برق را دارند.
در اين مقايسه، ايران با ميانگين حدود ۱۱ درصد تلفات، وضعيتي بهتر از كشورهايي مانند تركيه، برزيل، مكزيك و پاكستان دارد و از نظر راندمان شبكه به كشورهاي توسعه‌يافته نزديك‌تر شده است. همچنين شبكه برق ايران از نظر وسعت، ساختار و نوع مصرف با كشور اسپانيا (۹.۶ درصد) قابل مقايسه است.
بخشي از تلفات برق كشور ماهيت غيرفني دارد. استفاده غيرمجاز از برق، دستكاري كنتورها و به‌ويژه استخراج غيرمجاز رمزارزها از جمله عواملي هستند كه سهم اين نوع تلفات را افزايش داده‌اند. افزايش تلفات غيرفني علاوه بر زيان مالي، تأثير مستقيمي بر كيفيت خدمات‌رساني دارد و باعث فشار مضاعف بر شبكه مي‌شود. در سال‌هاي اخير با توسعه سامانه‌هاي نظارتي و اجراي طرح كنتورهاي هوشمند، شناسايي اين موارد سرعت گرفته است. كارشناسان تأكيد دارند كه مقابله با اين چالش تنها از مسير فني امكان‌پذير نيست و نيازمند حمايت‌هاي قانوني، همكاري نهادهاي انتظامي و افزايش آگاهي عمومي است. وزارت نيرو در سال‌هاي اخير مجموعه‌اي از اقدامات فني و ساختاري را براي كاهش تلفات برق در بخش‌هاي توليد، انتقال و توزيع به اجرا گذاشته است. در بخش توليد، افزايش راندمان نيروگاه‌ها از ۳۷ به ۴۴ درصد، نوسازي واحدهاي فرسوده و تكميل بخش بخار نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي از جمله برنامه‌هاي در دست اجراست.
در بخش انتقال و توزيع نيز طرح‌هايي همچون كاهش طول شبكه‌هاي فشار ضعيف، جايگزيني كابل‌هاي خودنگهدار، استفاده از هادي‌هاي پرظرفيت، نصب خازن‌هاي اصلاح توان و توسعه كنتورهاي هوشمند دنبال مي‌شود. علاوه بر اين، توسعه نيروگاه‌هاي مقياس كوچك و استقرار آنها در نزديكي مراكز مصرف، نقش قابل‌توجهي در كاهش تلفات ناشي از انتقال برق ايفا كرده است. داده‌ها نشان مي‌دهد كه صنعت برق ايران در مسير كاهش تلفات و افزايش بهره‌وري انرژي عملكرد قابل‌توجهي داشته و توانسته در يك دهه گذشته سهم تلفات را از حدود ۱۶ درصد به نزديك ۱۱ درصد برساند.
