نوبلی برای نوآوری و رشد اقتصادی پایدار
سه اقتصاددان برجسته با پژوهش‌هايي كه درك بشر از پيوند ميان نوآوري، فناوري و رشد اقتصادي را دگرگون كرده، برندگان جايزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۲۵ شدند. آكادمي سلطنتي علوم سوئد اعلام كرد جايزه امسال به جوئل موكير، فيليپ آگيون و پيتر هويت به دليل تحقيقات تاثيرگذارشان در زمينه نقش نوآوري در توسعه پايدار و افزايش بهره‌وري اقتصادها اهدا شده است.
سه اقتصاددان برجسته با پژوهش‌هايي كه درك بشر از پيوند ميان نوآوري، فناوري و رشد اقتصادي را دگرگون كرده، برندگان جايزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۲۵ شدند. آكادمي سلطنتي علوم سوئد اعلام كرد جايزه امسال به جوئل موكير، فيليپ آگيون و پيتر هويت به دليل تحقيقات تاثيرگذارشان در زمينه نقش نوآوري در توسعه پايدار و افزايش بهره‌وري اقتصادها اهدا شده است.
در بيانيه آكادمي آمده است: اين سه پژوهشگر با تبيين علمي چگونگي پيشرفت فناوري و اثر آن بر شكل‌گيري بازارها و دگرگوني جوامع در گذر زمان، سهم مهمي در تحول علم اقتصاد داشته‌اند. يافته‌هاي آنها مبنايي براي سياستگذاري‌هاي نوآورانه در حوزه‌هايي چون آموزش، تحقيق و توسعه، رقابت سالم و گذار سبز به اقتصاد كم‌كربن فراهم كرده است.
جوئل موكير، استاد دانشگاه نورث وسترن امريكا، اقتصادداني است كه بيش از چهار دهه از عمر علمي خود را صرف مطالعه تاريخ اقتصادي و ريشه‌هاي فرهنگي و نهادي نوآوري كرده است. او با تحليل‌هاي تاريخي از انقلاب صنعتي و بررسي چگونگي تاثير علم، فرهنگ و ايده‌ها بر مسير پيشرفت اقتصادها شناخته مي‌شود. موكير در آثار مهم خود همچون «اهرم ثروت» و «هداياي آتنا» نشان داده است كه خاستگاه اقتصاد دانش‌محور مدرن، در پذيرش اجتماعي علم و تقويت فرهنگ تجربه‌گرايي نهفته است.
فيليپ آگيون، اقتصاددان فرانسوي و استاد كالج دو فرانس و مدرسه اقتصاد لندن، در كنار پيتر هويت، استاد بازنشسته دانشگاه براون در امريكا، به دليل تدوين نظريه‌اي بنيادين درباره رشد درون‌زا و «تخريب خلاق» مورد تقدير قرار گرفته‌اند. اين نظريه كه در دهه ۱۹۹۰ ارايه شد، توضيح مي‌دهد چگونه نوآوري شركت‌هاي تازه‌وارد موجب كنار رفتن بنگاه‌هاي قديمي و بازسازي پوياي اقتصاد مي‌شود. آگيون و هويت نشان داده‌اند كه رقابت، هرچند ممكن است در كوتاه‌مدت موجب ناپايداري شود، در بلندمدت منبع اصلي رشد و بهره‌وري است. موكير با رويكردي تاريخي و نهادي، بر اين باور است كه رشد اقتصادي تنها محصول سرمايه و نيروي كار نيست، بلكه از تعامل ميان فرهنگ علمي، نهادهاي پشتيبان و نظام‌هاي تشويق به نوآوري پديد مي‌آيد. در سوي ديگر، آگيون و هويت به كمك ابزارهاي رياضي و نظريه‌هاي رشد پويا نشان داده‌اند كه چگونه انگيزه‌هاي نوآوري و سطح رقابت مي‌تواند عملكرد اقتصاد كلان را دگرگون كند.
آكادمي علوم سوئد تاكيد كرده است كه نظريه‌هاي اين سه اقتصاددان، سياستگذاران را در طراحي راهبردهايي ياري مي‌دهد كه زمينه رشد پايدار را فراهم كند؛ از جمله با تشويق به رقابت سالم، جلوگيري از انحصار، حمايت از پژوهش‌هاي علمي و تسهيل گذار به اقتصاد سبز. جايزه نوبل اقتصاد امسال همچنين يادآور اهميت نگاه بلندمدت در سياستگذاري است، به‌ويژه در زماني كه جهان با چالش‌هايي چون كاهش بهره‌وري، تغييرات جمعيتي و نياز به سازگاري با فناوري‌هاي جديد روبه‌رو است.
جوئل موكير متولد هلند است و تحصيلات خود را در دانشگاه عبري اورشليم و دانشگاه ييل گذرانده است. او عضو انجمن اقتصاددانان امريكا و از چهره‌هاي برجسته در تاريخ اقتصادي به شمار مي‌رود. فيليپ آگيون در پاريس به دنيا آمده و از دانشگاه سوربن دكتراي اقتصاد دارد. او از مشاوران اقتصادي كميسيون اروپا و يكي از چهره‌هاي تثيرگذار در سياست‌هاي نوآوري فرانسه است. پيتر هويت، اقتصاددان كانادايي، تحصيلات خود را در دانشگاه مك‌گيل و نورث‌وسترن گذرانده و در حوزه اقتصاد كلان و رشد اقتصادي آثار متعددي منتشر كرده است.
اين سه اقتصاددان در مجموع با تركيب نگاه تاريخي، نظري و سياستگذاري، چارچوبي تازه براي فهم پويايي رشد اقتصادي فراهم كردند. كارهاي آنان يادآور اين نكته است كه رشد اقتصادي نه فرآيندي خودكار، بلكه نتيجه رقابت، خلاقيت و نهادهاي كارآمد است.
جايزه نوبل اقتصاد سال گذشته به دارن عاصم‌اوغلو، سيمون جانسون و جيمز رابينسون اهدا شده بود كه درباره نقش نهادهاي سياسي در ثروتمند يا فقير شدن كشورها تحقيق كرده بودند. جايزه اقتصاد كه به‌طور رسمي «جايزه بانك مركزي سوئد در علوم اقتصادي به ياد آلفرد نوبل» نام دارد، از سال ۱۹۶۸ تاكنون ۵۶ بار و در مجموع به ۹۶ برنده اهدا شده است.
