پست ايران در مسير تحول ديجيتال؛ از جي‌نف تا AI
نقشه‌راه استقرار هوش مصنوعي در شركت ملي پست تا يك ماه آينده نهايي مي‌شود؛ مسيري كه به گفته محمد احمدي، مديرعامل اين شركت، قرار است زمينه‌ساز تحول ساختاري پست ايران و گامي جدي در جهت ديجيتالي‌سازي خدمات پستي باشد.
نقشه‌راه استقرار هوش مصنوعي در شركت ملي پست تا يك ماه آينده نهايي مي‌شود؛ مسيري كه به گفته محمد احمدي، مديرعامل اين شركت، قرار است زمينه‌ساز تحول ساختاري پست ايران و گامي جدي در جهت ديجيتالي‌سازي خدمات پستي باشد. احمدي مي‌گويد اقدامات پيشين در اين حوزه اگرچه پيشرفت‌هاي محسوسي داشته، اما مبتني بر نقشه‌اي يكپارچه نبوده و اكنون زمان آن رسيده است كه با يك برنامه جامع و هدفمند، مسير آينده پست كشور ترسيم شود. مديرعامل شركت ملي پست در نشست خبري اخير خود با اشاره به جايگاه پست در اقتصاد و جامعه ايران، اظهار كرد: پست تنها يك نهاد خدماتي نيست؛ بلكه يك نهاد اقتصادي، ارتباطي و حتي رسانه‌اي است كه در بسياري از كشورهاي جهان نقش راهبردي در توسعه اقتصاد ديجيتال دارد. به گفته احمدي، اكنون بيش از يك ميليون نقطه پستي در كشور فعال است و كاركنان اين شبكه گسترده نقش موثري در تسهيل مبادلات تجاري و رساندن كالا به اقصي‌نقاط كشور دارند. او تاكيد كرد: «پست، زيرساخت تجارت الكترونيك است و همكاران ما در عرصه اقتصاد ديجيتال كشور را به يك فروشگاه بزرگ و يكپارچه تبديل كرده‌اند.»
پروژه «جي‌نف» و چالش گردآوري داده‌ها
در پاسخ به پرسشي درباره وضعيت پروژه «جي‌نف»، احمدي با اشاره به دشواري‌هاي گردآوري داده‌ها گفت: «دريافت داده‌ها براي هر سازمان فرآيند خاصي دارد و ما در اين زمينه با چالش‌هايي روبرو بوده‌ايم. طي ده ماه گذشته، بيش از يك ميليون و ۲۸۰ ساعت كار ميداني براي جمع‌آوري داده انجام شده است.» او افزود: «جي‌نف اكنون به مرز ۷۰ درصد پياده‌سازي رسيده و در دولت چهاردهم رشد ۱۶ درصدي را تجربه كرده است. پيش‌بيني مي‌كنيم تا پايان سال، اين رقم به بالاي ۹۵ درصد برسد. البته در به‌روزرساني داده‌ها ممكن است چالش‌هايي پيش رو باشد.»
حضور فعال ايران در كنگره جهاني پست
يكي از بخش‌هاي مهم سخنان احمدي به حضور ايران در كنگره جهاني پست اختصاص داشت؛ رويدادي كه هر چهار سال يك‌بار با حضور كشورهاي عضو اتحاديه جهاني پست برگزار مي‌شود. او توضيح داد كه اين كنگره محلي براي تدوين و بازنگري در مقررات پستي بين‌المللي است و ايران امسال ۱۵ پيشنهاد به آن ارايه كرده است. از اين ميان، ۱۳ پيشنهاد در صحن علني مطرح و ۸ مورد در زمينه اصلاح قوانين به تصويب رسيده است. احمدي اين موفقيت را گامي مهم در جهت تحقق اهداف استراتژيك كشور تا سال ۱۴۰۷ دانست و تأكيد كرد: «توسعه تعاملات بين‌المللي از محورهاي اصلي برنامه ماست.»
تعاملات منطقه‌اي و انتقال دانش فني
تحريم‌ها و محدوديت‌هاي اقتصادي، روابط بين‌المللي پست را با دشواري‌هايي مواجه كرده است. احمدي در اين باره گفت: «محدوديت پروازها و موانع حمل‌ونقل هوايي بر شبكه تبادلات پستي تأثير گذاشته، اما ما تمركز خود را بر گسترش همكاري با كشورهاي منطقه گذاشته‌ايم.»
به گفته او، تاكنون مذاكراتي با كشورهايي مانند قطر، عمان، امارات، روسيه، تركيه، چين و ارمنستان انجام شده و با سه كشور اخير توافقاتي نيز صورت گرفته است. احمدي همچنين از گفت‌وگو با ژاپن و چين براي انتقال دانش فني پستي به ايران خبر داد و افزود: «اين همكاري‌ها مي‌تواند آينده پست كشور را متحول كند.» او همچنين حضور ايران در شوراي مشورتي اتحاديه پستي جهاني را يك فرصت ارزشمند دانست و اعلام كرد: «در تلاشيم ايران بتواند به عنوان يك نهاد دانشگاهي و پژوهشي، بدون پرداخت شهريه، در اين شورا حضور فعال داشته باشد.»
هوش مصنوعي؛ محور تحول آينده پست
احمدي در ادامه نشست خبري به نقش هوش مصنوعي در آينده پست پرداخت و گفت: «در يك سال اخير، زيرساخت‌هاي لازم براي تدوين نقشه راه استقرار هوش مصنوعي فراهم شده است. فاز نخست اين طرح به پايان رسيده و فاز دوم تا يك ماه آينده نهايي مي‌شود.» به گفته او، پست ايران در سال گذشته از «دستيار پستي من» رونمايي كرده و اكنون نسخه جديد اين سامانه در آستانه عرضه است. اين دستيار، يك ابزار مبتني بر هوش مصنوعي است كه به كاربران در انجام امور پستي، مسيريابي و پيگيري مرسولات كمك مي‌كند. احمدي افزود: «در حال مذاكره با سكوهاي داخلي براي توسعه اين خدمات هستيم تا بتوانيم علاوه بر بستر الكترونيك، از ظرفيت شبكه‌هاي اجتماعي نيز بهره ببريم.» به گفته او، پروژه‌هايي در زمينه خوانش مرسولات و مسيريابي هوشمند در حال اجراست و بخشي از خدمات فعلي شركت نيز هم‌اكنون به‌صورت واقعي از هوش مصنوعي استفاده مي‌كنند.
نوسازي ناوگان و توسعه زيرساخت‌ها
مديرعامل شركت پست اعلام كرد كه در تاريخ ۱۷ مهر ۱۴۰۴، ۱۱۴ خودروي جديد به شبكه توزيع پستي افزوده مي‌شود و تا پايان سال، حدود ۳۰۰ خودروي سبك و سنگين ديگر نيز خريداري خواهد شد. او با اشاره به فرسودگي ناوگان فعلي گفت: «به دليل محدوديت‌هاي مالي، نوسازي ناوگان ضروري است.» همچنين در نمايشگاه ارديبهشت‌ماه تفاهم‌نامه‌اي چندجانبه براي خريد ۱۲۰۰ موتورسيكلت برقي امضا شده كه هدف اوليه آن بهره‌برداري از ۲۰۰ دستگاه تا پايان سال جاري است. احمدي تأكيد كرد: «اين طرح صرفاً مختص تهران نخواهد بود و در ساير استان‌ها نيز اجرا مي‌شود.»
مشاركت با بخش خصوصي و توسعه خدمات هوشمند
احمدي يكي از محورهاي كليدي توسعه پست را جلب مشاركت شركت‌هاي خصوصي دانست. او گفت: «براي توسعه زيرساخت‌ها و جلب رضايت مشتريان نياز به سرمايه‌گذاري داريم و اين امر بايد از مسير اقتصادي تأمين شود. تاكنون با حدود هفت نهاد مختلف تفاهم‌نامه همكاري امضا كرده‌ايم و يكي از طرح‌ها به‌صورت آزمايشي در استان گيلان آغاز شده است.» او همچنين از تغيير رويكرد پست خبر داد و گفت: «تمركز ما از توزيع بسته به سمت توزيع داده در حال حركت است. اين تحول تنها منجر به افزايش درآمد نمي‌شود، بلكه خدمات جديدي را نيز ايجاد مي‌كند.» بر اساس آمارهاي ارايه‌شده، ترافيك محصولات فيزيكي پست در يك سال گذشته ۱۲ درصد افزايش يافته، اما در عين حال به دليل استفاده از فناوري‌هاي نو، جذب نيروي انساني جديد به همان نسبت افزايش نيافته است. احمدي اين موضوع را نشانه‌اي از رشد بهره‌وري و تأثير هوشمندسازي بر كيفيت خدمات دانست.
چالش‌هاي گمركي و حمايت از توليد داخلي
مديرعامل شركت ملي پست در بخش ديگري از سخنان خود از چالش‌هاي موجود در حوزه گمرك سخن گفت. به گفته او، «يكي از موانع اصلي، سقف پايين معافيت‌هاي گمركي است كه نيازمند بازنگري است. همچنين مقررات بايد به سمت الگوهاي فناورانه حركت كند تا گمرك بتواند تسهيلات بيشتري براي شركت پست فراهم كند.» احمدي همچنين به موضوع حمايت از توليد داخلي اشاره كرد و گفت: «در اغلب فرايندها از محصولات داخلي استفاده كرده‌ايم، اما تلفن‌هاي همراهي كه به پستچي‌ها تحويل داده شده، خارجي بوده است؛ چراكه كيفيت باتري و دوام براي ما اهميت بالايي دارد.»
جمع‌آوري داده‌ها و لزوم قانون‌گذاري جديد
احمدي با اشاره به قانون تعامل‌پذيري دستگاه‌ها توضيح داد كه در حال حاضر ۲۷ دستگاه دولتي در حال گردآوري داده هستند و هر يك از روش‌هاي متفاوتي استفاده مي‌كنند. او گفت: «ما نيز فعاليت ميداني گسترده‌اي انجام داده‌ايم كه طي آن اطلاعات يك ميليون و ۲۸۰ هزار نفر به‌صورت ميداني گردآوري شده است. اين اقدام بخشي از برنامه‌ريزي كلان شركت در مسير تحول داده‌محور است.» به گفته او، يكي از پروژه‌هاي مهم در دست اجرا، تدوين قانون ساماندهي پست كشور است. پست از دهه ۶۰ از اداره به شركت تغيير ساختار داده، اما هنوز براي تبديل‌شدن به يك صنعت رقابتي نيازمند قوانين جديد است. احمدي تأكيد كرد: «اصلي‌ترين قانون فعلي ما مربوط به سال ۱۲۹۴ است و به‌روزرساني آن كاري دشوار اما ضروري است. بازار ارتباطات پستي در كشور هنوز رقابتي نيست و ظرفيت موجود پاسخگوي نياز روزافزون جامعه نيست.»
پست ايران در مسير تحول ديجيتال
نشست خبري شركت ملي پست نشان داد كه اين نهاد با رويكردي تازه و برنامه‌محور در حال حركت به سوي تحول ديجيتال و توسعه هوش مصنوعي است. از نوسازي ناوگان و تعاملات بين‌المللي گرفته تا تدوين قوانين جديد و توسعه سامانه‌هاي هوشمند، همگي گوياي آغاز فصلي تازه در تاريخ پست ايران است. به نظر مي‌رسد با نهايي شدن نقشه‌راه هوش مصنوعي، شركت ملي پست بتواند جايگاه خود را در اكوسيستم اقتصاد ديجيتال كشور تثبيت كند و در مسير جهاني شدن گام‌هاي محكم‌تري بردارد.
