بازار آزاد؛ حياط خلوت ارز صادراتي
وقتي بازگشت كامل ارز بدون ضمانت اجرايي باقي بماند، بخش بزرگي از درآمدهاي صادراتي نه براي توليد و واردات كالاهاي ضروري، بلكه براي تقويت شبكه‌هاي دلالي و قاچاق استفاده مي‌شود.
وقتي بازگشت كامل ارز بدون ضمانت اجرايي باقي بماند، بخش بزرگي از درآمدهاي صادراتي نه براي توليد و واردات كالاهاي ضروري، بلكه براي تقويت شبكه‌هاي دلالي و قاچاق استفاده مي‌شود.
در شرايطي كه اقتصاد ايران با تورم‌هاي مزمن و نوسانات ارزي روبرو است، مديريت موثر منابع ارزي به يكي از اولويت‌هاي اصلي سياست‌گذاران تبديل شده است.
به گزارش تسنيم، يكي از ابزارهاي كليدي در اين زمينه، الزام صادركنندگان به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات يا همان «پيمان‌سپاري ارزي» است؛ سازوكاري كه با هدف كنترل نقدينگي، تثبيت نرخ ارز و كاهش فشار تورمي طراحي شده است.
كارشناسان اقتصادي بر اين باورند كه بي‌توجهي به پيمان‌سپاري ارزي نه‌تنها ريسك نوسانات نرخ ارز را افزايش مي‌دهد، بلكه موجب تشديد تورم و اختلال در زنجيره تأمين كالاهاي اساسي و مواد اوليه توليد مي‌شود. در واقع، بازگشت ارز حاصل از صادرات، حلقه‌اي حياتي در مديريت نقدينگي و ثبات قيمت‌ها در بازار داخلي به شمار مي‌آيد و نقشي تعيين‌كننده در كنترل تورم دارد.
روز گذشته، غلامرضا مصباحي‌مقدم، عضو حقيقي مجمع تشخيص مصلحت نظام، در همايش بانكداري اسلامي با اشاره به وضعيت بازار ارز، از سياست‌هاي بازگشت ارز صادراتي انتقاد كرد و گفت: براساس گزارش وزير اقتصاد قبلي، تراز بازرگاني ايران با احتساب نفت 28 ميليارد دلار مثبت و بدون نفت 2 ميليارد دلار منفي است. وقتي مازاد ارز داريم، چرا بايد نرخ ارز بي‌ثبات باشد؟
وي با بيان اينكه بانك مركزي بازار آزاد ارز را غيرقانوني مي‌داند اما عملاً آنجا تأمين‌كننده ارز قاچاق كشور است، افزود: با وجود مداخلات بانك مركزي، جهش نرخ ارز ادامه دارد و اين مساله به رخنه در قانون پيمان‌سپاري ارزي بازمي‌گردد.
مصباحي‌مقدم خاطرنشان كرد: طبق قانون، صادركنندگان بايد حداقل 60 درصد ارز خود را به بانك مركزي عرضه كنند و 40 درصد به بازار دوم مي‌رود؛ اين بازار دلالي را چاق مي‌كند. افزون بر اين، همان 60 درصد هم به‌موقع عرضه نمي‌شود و صادركنندگان عمداً عرضه را به‌تأخير مي‌اندازند تا كمبود ايجاد و قيمت بالا برود. او همچنين تأكيد كرد: بنگاه‌ها براي ثبت سفارش ماه‌ها منتظر مي‌مانند و چون نياز فوري به مواد اوليه دارند، ناچارند ارز را از بازار آزاد تهيه كنند عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام در ادامه از رييس كل بانك مركزي و وزير اقتصاد خواست لايحه‌اي ارايه دهند كه بر اساس آن، 100 درصد ارز صادراتي در مركز مبادله عرضه شود تا ثبات به بازار بازگردد. گفتني است براساس بند (1) آيين‌نامه بازگشت ارز صادراتي كه در آذرماه 1401 به تصويب رسيد، صادركنندگان بزرگ در حوزه‌هاي پتروشيمي، پالايشي و فلزات اساسي موظف به عرضه 100 درصد ارز خود در سامانه بانك مركزي شدند.
