تصويب حمايت از تشكيل كشور مستقل فلسطين

۱۴۰۴/۰۶/۲۷ - ۰۰:۰۸:۲۹
کد خبر: ۳۵۷۸۰۴

با رأي مثبت ۱۴۲ كشور به پيش‌نويس قطعنامه‌اي در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، يك گام ديگر در مسير به رسميت شناختن كشور مستقل «فلسطين» برداشته شد؛ قطعنامه‌اي كه نه فقط از منظر حقوق بين‌الملل، بلكه از جنبه‌هاي سياسي و فرهنگي نيز واجد اهميت تاريخي است.

بهمن اكبري

با رأي مثبت ۱۴۲ كشور به پيش‌نويس قطعنامه‌اي در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، يك گام ديگر در مسير به رسميت شناختن كشور مستقل «فلسطين» برداشته شد؛ قطعنامه‌اي كه نه فقط از منظر حقوق بين‌الملل، بلكه از جنبه‌هاي سياسي و فرهنگي نيز واجد اهميت تاريخي است. اين رأي‌گيري، تصوير روشني از تحولات جديد در مناسبات بين‌المللي و جابه‌جايي توازن آرا به سود فلسطين را ارايه مي‌دهد. در اين قطعنامه، حق مردم فلسطين براي داشتن كشوري مستقل با مرزهاي مشخص، داراي حاكميت كامل، و برخوردار از عضويت كامل در سازمان ملل تأييد شده و همچنين جنايات جاري در نوار غزه - از جمله كشتار غيرنظاميان، محاصره و قحطي تحميل‌شده- محكوم شده است. با اين حال، تحليل آراي ممتنع و مخالف نيز به روشني نشان مي‌دهد كه انزواي سياسي حاميان سياست‌هاي افراطي اسراييل بيش از پيش عيان شده است.

تحليل رأي مخالفان: بايد ديد كدام كشورها، چرا مخالفت كردند؟تنها ۱۰ كشور به اين قطعنامه رأي مخالف دادند. در رأس آنها، ايالات متحده و اسراييل قرار دارند. رأي مخالف اين دو كشور قابل پيش‌بيني بود و در چارچوب حمايت راهبردي واشنگتن از تل‌آويو قرار مي‌گيرد. اما آنچه جلب‌توجه مي‌كند، مخالفت چند كشور اروپاي شرقي از جمله اتريش، چك، مجارستان و لهستان است. اين كشورها كه به ويژه در دوران پساجنگ اوكراين، به متحدان نزديك امريكا در سياست خارجي بدل شده‌اند، در بسياري از موضوعات جهاني همسو با واشنگتن رأي مي‌دهند. حمايت بي‌قيد و شرط آنها از امنيت اسراييل، با ترجيح دادن منافع ژئوپليتيكي به اصول حقوق بشري و انساني همراه است. رأي منفي كشورهاي امريكاي لاتيني مانند گواتمالا، پاراگوئه و آرژانتين نيز در نوع خود نشان‌دهنده تحولات اخير در گرايش سياسي اين كشورهاست. در آرژانتين، دولت راست‌گراي «خاوير مايلي»، به‌شدت تحت تأثير سياست‌هاي اسراييل و امريكا قرار دارد. در مورد «فيجي»، اگرچه كشوري است كوچك و كم‌اثر در معادلات جهاني، اما همواره در سياست خارجي به‌ويژه در سازمان ملل، تابع سياست‌هاي واشنگتن بوده است.

رأي ممتنعان: ترديد، توازن يا انفعال؟ ۱۲ كشور نيز رأي ممتنع دادند؛ كشورهايي چون استراليا، كانادا، ژاپن و كره‌جنوبي كه معمولاً در بزنگاه‌هاي كليدي تلاش مي‌كنند توازن ميان روابط با غرب و افكار عمومي جهاني را حفظ كنند. اين رأي ممتنع، نوعي استراتژي محافظه‌كارانه است براي جلوگيري از تقابل آشكار با واشنگتن يا تل‌آويو. اما رأي ممتنع برخي كشورهاي اروپاي شرقي مانند بلغارستان، كرواسي، ليتواني و مقدونيه شمالي بيشتر از روي پيروي سياسي و ترس از پيامدهاي سياسي در ساختار ناتو و روابط با اتحاديه اروپا بوده است.

اهميت حقوقي و سياسي قطعنامه: هرچند قطعنامه‌هاي مجمع عمومي سازمان ملل الزام‌آور نيستند، اما اين رأي‌گيري نشانه‌اي است روشن از اجماع بين‌المللي عليه تداوم اشغال، محاصره و كشتار غيرنظاميان در فلسطين. اين اقدام در كنار رأي تاريخي مجمع عمومي در سال ۲۰۱۲ كه فلسطين را به عنوان «دولت ناظر غيرعضو» به رسميت شناخت، به مرور شالوده‌هاي حقوقي براي عضويت كامل فلسطين در سازمان ملل را فراهم مي‌كند. همچنين بايد توجه داشت كه بسياري از سازوكارهاي حقوق بين‌الملل- از جمله در ديوان بين‌المللي دادگستري و ديوان كيفري بين‌المللي- از چنين آراء مجمع عمومي براي تفسير اراده بين‌المللي بهره مي‌برند. بنابراين، اهميت نمادين و سياسي اين رأي، تأثيرگذاري حقوقي بلندمدت خواهد داشت.  و در پايان: تغيير توازن در سطح جهاني: در شرايطي كه رژيم اسراييل با شديدترين انتقادات بين‌المللي به دليل عمليات نظامي در غزه مواجه است، اين رأي‌گيري نشان داد كه مشروعيت بين‌المللي اسراييل و حاميانش بيش از هر زمان ديگري در معرض فرسايش قرار گرفته است. در برابر، حمايت جهاني از آرمان فلسطين و حق تشكيل دولت مستقل، روز به روز تقويت مي‌شود. مسير پيش‌رو البته دشوار است؛ اسراييل با پشتوانه امريكا و شركاي منطقه‌اي، همچنان در مقابل تحقق حق تعيين سرنوشت فلسطيني‌ها مقاومت خواهد كرد. اما آنچه در نيويورك رقم خورد، پيام روشني به افكار عمومي جهاني بود: «اكثريت قاطع كشورهاي جهان، خواهان پايان اشغال، پايان كشتار و تحقق كشور مستقل فلسطين هستند.»