ملاقات با عروس منظومه شمسی در آسمان ایران

 ۳۰ شهریور، زحل ۲۰۰ میلیون کیلومتر به زمین نزدیک‌تر می‌شود؛ فرصتی طلایی برای دیدن عروس منظومه شمسی که کمیته نجوم آماتوری ایران با رصد سراسری، تلسکوپ‌ها را به سویش نشانه می‌رود.

کاظم کوکرم؛ سخنگوی کمیته نجوم آماتوری انجمن نجوم ایران، روزنامه‌نگار و مدرس نجوم از فرصت استثنایی پیش‌رو برای رصد سیاره زحل در روزهای پایانی شهریور خبر داد.  

وی گفت: در نجوم، برای سیاره‌هایی که مدارشان بیرون از مدار زمین است، بهترین زمان مشاهده زمانی است که در وضعیت "مقابله" قرار می‌گیرند. به گفته کوکرم، سیاراتی چون مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون مدار خارجی نسبت به زمین دارند، در حالی‌که مدار عطارد و زهره بین زمین و خورشید قرار گرفته است.  

وی توضیح داد: وقتی یک سیاره خارجی در مقابله است، یعنی زمین بین آن سیاره و خورشید قرار دارد و سه مرکز خورشید، زمین و آن سیاره روی یک خط قرار می‌گیرند. در این وضعیت، هنگام غروب خورشید در مغرب، آن سیاره از مشرق طلوع می‌کند و به دلیل کمترین فاصله نسبت به زمین، با جزئیات بیشتری از پشت تلسکوپ قابل مشاهده است.

وی افزود: به‌ویژه بهترین زمان دیدن مریخ در شرایط مقابله است که حدود هر دو سال یکبار رخ می‌دهد. مشتری و زحل هم چنین موقعیتی دارند. خوشبختانه، در شب‌های پایانی شهریور و آغاز مهر امسال، زحل در آستانه مقابله قرار دارد و اوج این وضعیت در شب یکشنبه 30 شهریور خواهد بود. در این شب، مراکز سه کره زحل، زمین و خورشید دقیقاً روی یک صفحه قرار می‌گیرند.

به گفته این مدرس نجوم، فاصله زحل از زمین در زمان مقابله امسال حدود یک میلیارد و 280 میلیون کیلومتر خواهد بود ـ یعنی 200 میلیون کیلومتر نزدیک‌تر از میانگین فاصله معمول آن (حدود یک و نیم میلیارد کیلومتر).

وی تأکید کرد: این نزدیکی فرصتی عالی برای مشاهده جواهر مشهور آسمان شب است؛ سیاره‌ای که به‌خاطر حلقه‌های خیره‌کننده‌اش به "ارباب حلقه‌ها" و "عروس منظومه شمسی" نمشهور است.

کوکرم یادآور شد که بسیاری از مراکز نجومی، رصدخانه‌ها، انجمن‌ها و گروه‌های آماتوری، برنامه‌هایی برای فراهم کردن امکان دیدن زحل از پشت تلسکوپ در این شب‌ها تدارک دیده‌اند. زیرا این بهترین شرایط برای دیدن زحل تا یک سال آینده خواهد بود.

وی همچنین به نکته ویژه دیگری اشاره کرد: حلقه‌های زحل در حال حاضر از لبه دیده می‌شود. به دلیل تفاوت شرایط مداری و تغییر فصول در زحل و انحراف محور گردش آن، حلقه‌ها برخی سال‌ها از پهلو و گاهی از لبه دیده می‌شوند. اکنون در حالتی هستیم که حلقه‌ها تقریباً به‌صورت یک خط باریک روی سیاره دیده می‌شوند. این وضعیت تا حدود هفت سال دیگر تکرار نخواهد شد.

وی با تأکید بر این‌که رویداد مقابله محدود به یک شب نیست، گفت: 30 شهریور زمان دقیق مقابله است اما از حدود یک هفته قبل تا یک هفته بعد از آن، زحل را می‌توان در شرایط مطلوب با تلسکوپ دید.

سخنگوی کمیته نجوم آماتوری انجمن نجوم ایران افزود: به همین دلیل، ما در کمیته آماتوری، از 29 شهریور تا 4 مهر را "هفته ملاقات با ارباب حلقه‌ها" نامگذاری کرده‌ایم. قرار است گروه‌های نجومی در سراسر کشور برنامه‌های رصد عمومی برگزار کنند. فهرست این برنامه‌ها تا پایان هفته آماده و برای انتشار ارسال خواهد شد تا علاقه‌مندان مطلع شوند.