خاموشي‌ها كي تمام مي‌شود؟
بحران خاموشي‌ها در تابستان ۱۴۰۴ به يكي از جدي‌ترين چالش‌هاي زندگي روزمره و توليد در كشور تبديل شد؛ هرچند وزير نيرو وعده پايان قطعي‌ها را داده، اما تحقق پيش‌بيني‌ها درباره عبور از بحران برق همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
بحران خاموشي‌ها در تابستان ۱۴۰۴ به يكي از جدي‌ترين چالش‌هاي زندگي روزمره و توليد در كشور تبديل شد؛ هرچند وزير نيرو وعده پايان قطعي‌ها را داده، اما تحقق پيش‌بيني‌ها درباره عبور از بحران برق همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
به گزارش ايسنا، آمارها نشان مي‌دهد ناترازي برق كه نخستين‌بار در سال ۱۳۹۷ بروز يافت، در سال ۱۴۰۳ به اوج خود رسيد و فاصله ميان توليد و مصرف برق به حدود ۲۰ هزار مگاوات افزايش يافت؛ رقمي كه موجب كاهش ظرفيت توليد، فرسودگي تجهيزات و فشار بيشتر بر شبكه برق كشور شده است. علاوه بر اين، رشد مصرف برق در سال گذشته بيش از ۸ درصد بوده كه فشار مضاعفي بر تأمين انرژي وارد كرده است.
البته آنطور كه وزير نيرو به‌تازگي اعلام كرده ناترازي برق كشور امسال با كاهش ۵۰۰۰ مگاواتي نسبت به سال گذشته همراه بود و به عدد ۱۴ هزار و ۹۱۹ مگاوات رسيد. اما شرايط خاموشي‌ها امسال نسبت به سال‌هاي گذشته بدتر بود، تاجايي‌كه بسياري از شهرها و استان‌هاي كشور با خاموشي‌هاي طولاني‌مدت روبه‌رو شدند؛ قطعي‌هايي كه در برخي مناطق به حدود چهار ساعت در روز رسيد و نارضايتي مشتركان را در پي داشت. اين در حالي است كه بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي قبلي، انتظار مي‌رفت با عبور از اوج مصرف برق در مردادماه، مشكل خاموشي‌ها تا نيمه شهريور برطرف شود. وزير نيرو وعده داده است كه با عبور از پيك مصرف، خاموشي‌ها به‌زودي پايان خواهد يافت؛ البته با پايان پيك و رسيدن به نيمه شهريورماه و پايان پيك، خاموشي‌ها همچنان ادامه دارد. گزارش‌هاي رسمي نشان مي‌دهد كه ريشه اصلي بحران، ناترازي شديد ميان توليد و مصرف برق و كمبود سرمايه‌گذاري در اين حوزه است. در جلسه علني مجلس شوراي اسلامي، گزارش كميسيون انرژي درباره خاموشي‌هاي گسترده تابستان ۱۴۰۴ قرائت شد و بر اساس آن، مهم‌ترين عامل بروز اين شرايط، مشكلات اقتصادي و عدم تأمين منابع مالي كافي براي توسعه زيرساخت‌هاي برق و آب عنوان شد. كارشناسان تأكيد مي‌كنند كه ادامه اين روند مي‌تواند در سال‌هاي آينده شرايط را پيچيده‌تر كند، زيرا با توسعه صنايع نوين، فناوري‌هاي پيشرفته و گسترش استفاده از هوش مصنوعي، تقاضا براي برق به شكل قابل توجهي افزايش خواهد يافت. در چنين شرايطي، اتكا به روش‌هاي سنتي توليد انرژي پاسخگوي نياز كشور نخواهد بود. كشورهاي پيشرو در حال حركت به سمت افزايش راندمان نيروگاه‌ها، تكميل چرخه‌هاي تركيبي و توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير هستند و اين مسير مي‌تواند الگوي آينده صنعت برق ايران باشد. در كنار ناترازي توليد و مصرف، چالش تأمين سوخت نيروگاه‌ها نيز در سال گذشته مشكلات جدي ايجاد كرد؛ كمبود سوخت برنامه‌ريزي براي تعميرات اساسي را مختل كرده و باعث كاهش راندمان و آسيب به تجهيزات شد. همچنين خشكسالي‌هاي مكرر و كاهش ۴۰ درصدي توليد نيروگاه‌هاي برق‌آبي، تأمين پايدار برق را بيش از پيش دشوار كرده است. مساله ناترازي انرژي موجب ورود سازمان بازرسي كشور نيز شده است. رييس سازمان بازرسي كل كشور از ورود اين سازمان به بررسي كوتاهي‌هاي گذشته در حوزه تأمين انرژي خبر داد و گفت: برنامه‌هاي دولت قبل و دولت چهاردهم و طرح‌هاي دستگاه‌هاي مسوول، از جمله وزارت نيرو، دريافت شده تا دلايل ناترازي انرژي مشخص شود.
با وجود وعده‌هاي مطرح‌شده براي پايان خاموشي‌ها، واقعيت اين است كه بحران برق در كشور تنها با عبور از پيك مصرف تابستان حل نخواهد شد. حجم بالاي ناترازي، كمبود سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌ها، فرسودگي تجهيزات و كاهش توليد نيروگاه‌هاي برق‌آبي نشان مي‌دهد كه حل ريشه‌اي مشكل نيازمند اصلاح ساختار اقتصادي، توسعه نيروگاه‌هاي نوين و مديريت بهينه مصرف و از همه مهم‌تر مديريت درست انرژي است.كارشناسان تأكيد مي‌كنند كه بدون تغيير جدي در رويكرد تأمين و توزيع انرژي، خطر تكرار خاموشي‌هاي گسترده در سال‌هاي آينده همچنان جدي است. از اين رو، پايان دايم خاموشي‌ها بيش از هر زمان ديگري به تصميم‌هاي راهبردي، جذب سرمايه و استفاده از فناوري‌هاي نوين وابسته است؛ مسيري كه اگر امروز آغاز نشود، ممكن است تابستان‌هاي آينده را نيز با بحران قطعي برق بيشتر روبه‌رو كند.
