راز صنعت خودروسازی؛ همه چیز زیر سر ورق گالوانیزه!
به نظرتان اگر خودرویی بدون استفاده از ورق گالوانیزه ساخته شود چه سرنوشتی در انتظارش خواهد بود؟ در کشوری مثل ایران، با شرایط آب‌وهوایی متنوع از رطوبت شمال تا گرمای جنوب، خوردگی و زنگ‌زدگی می‌تواند به سرعت عمر مفید خودرو را کاهش دهد. همین‌جاست که ورق گالوانیزه وارد میدان می‌شود؛ ماده‌ای کلیدی که نه‌تنها بدنه خودرو را در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی مقاوم می‌کند، بلکه ایمنی، دوام و ارزش اقتصادی خودرو را تضمین می‌سازد. نقش ورق گالوانیزه در خودروسازی ایران فراتر از یک انتخاب ساده است؛ ازاین‌رو در ای مطلب جایگاه این ورق از تأثیر بر قیمت خودرو گرفته تا استراتژی تولید و نحوه رقابت‌پذیری را در صنعت خودروسازی ایران بررسی می‌کنیم.
نقش کلیدی ورق گالوانیزه در صنعت خودروسازی کشور
ورق گالوانیزه با لایه‌ای از روی پوشانده می‌شود تا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاومت پیدا کند. به همین جهت این ورق بیشتر در سقف، درب‌ها، گلگیرها و کف خودرو به‌کار می‌رود؛ بخش‌هایی که بیشترین تماس با رطوبت، باران و گردوخاک دارند. ورق گالوانیزه به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت و شرایط جوی، طول عمر این قطعات بدنه خودرو را افزایش می‌دهد. استفاده از این ورق علاوه بر بهبود کیفیت بدنه خودرو، باعث کاهش هزینه‌های نگهداری برای مصرف‌کننده نهایی نیز می‌شود.
ازاین‌رو کاربرد ورق گالوانیزه یعنی بهره‌مندی از خودرویی مقاوم‌تر که به هزینه نگهداری کمتری برای خریدار نیاز دارد. به همین دلیل حتی برندهای بزرگ جهانی مثل تویوتا، هیوندای و فورد هنوز هم از فولاد گالوانیزه یا آلیاژهای پیشرفته‌تر آن استفاده می‌کنند. هرچند در کنار آن، برخی قطعات خاص برای سبک‌تر شدن بدنه از آلومینیوم و کامپوزیت‌ها ساخته می‌شوند، اما فولاد گالوانیزه همچنان جزو اصلی بدنه خودرو به شمار می‌رود.
نقش ورق گالوانیزه در صنعت خودرو جهان
این شرکت‌ها در کنار ورق گالوانیزه، به سمت فناوری‌های نوین‌تر هم حرکت کرده‌اند؛ مثل ورق‌های با پوشش آلیاژی (گالوانیل یا Galvannealed) که جوش‌پذیری و رنگ‌پذیری بهتری نسبت به ورق گالوانیزه معمولی دارند. در برخی مدل‌ها نیز از آلومینیوم و کامپوزیت‌های فیبر کربنی پیشرفته به‌عنوان جایگزین در بخش‌هایی از بدنه استفاده می‌شود تا وزن خودرو کاهش یابد و مصرف سوخت بهینه‌تر شود؛ بنابراین، گرچه ورق گالوانیزه هنوز پایه اصلی تولید بدنه خودرو در دنیاست، اما ترکیب آن با مواد سبک‌تر و مقاوم‌تر، مسیر آینده خودروسازی را مشخص می‌کند.
تأثیر قیمت ورق گالوانیزه بر خودرو؛ واقعیت یا تصور؟
یکی از بحث‌های همیشگی در بازار خودرو، نقش مواد اولیه در افزایش قیمت نهایی خودرو است. شاید بعضی‌ها فکر کنند بالا رفتن قیمت ورق گالوانیزه، یکی از دلایل اصلی گرانی خودرو است؛ اما واقعیت این است که سهم این ورق در بهای تمام‌شده خودرو بسیار کوچک است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگرچه ورق گالوانیزه یکی از ورق‌های کلیدی در بدنه خودرو به حساب می‌آید، اما سهم آن در هزینه نهایی تولید خودرو بسیار اندک است
به‌طور ساده، حتی افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی لیست قیمت ورق گالوانیزه در بازار آهن‌آلات، تأثیر محسوسی بر قیمت نهایی خودرو ندارد. واقعیت این است که گرانی خودرو در ایران بیش از آنکه ناشی از مواد اولیه باشد، به عوامل کلانی چون نرخ ارز، واسطه‌گری تولیدکنندگان، تعرفه‌ها، بهره‌وری پایین تولید و شرایط اقتصادی–سیاسی کشور مربوط است.
کدام کارخانه‌ها ورق گالوانیزه خودروسازی تولید می‌کنند؟
به گزارش فولاد ایرانیان به‌عنوان یکی از تخصصی‌ترین مراجع فروش ورق، چند واحد بزرگ فولادی ورق گالوانیزه مورد استفاده خودروسازان را تأمین می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
-
شرکت ورق خودرو چهارمحال و بختیاری
- این کارخانه به‌طور اختصاصی برای صنعت خودروسازی تأسیس شده است.
- ورق‌های گالوانیزه تولیدی آن دارای خواص کشش‌پذیری و شکل‌دهی بالا هستند و مستقیم در بدنه خودرو (درب، کاپوت، سقف) مصرف می‌شوند.
- ظرفیت سالانه حدود ۴۰۰ هزار تن دارد.
ورق خودرو چهارمحال و بختیاری اصلی‌ترین تأمین‌کننده ورق در صنعت خودرو شناخته می‌شود.
-
شرکت فولاد مبارکه اصفهان
- بزرگ‌ترین تأمین‌کننده ورق فولادی کشور است و بخشی از ورق گالوانیزه تولیدی‌اش با استاندارد خودروسازی تولید می‌شود.
- بسیاری از قطعات بدنه و اجزای داخلی خودرو از ورق‌های مبارکه ساخته می‌شوند.
-
شرکت صنایع هفت الماس قزوین
- بخشی از تولید ورق گالوانیزه این کارخانه به مصرف خودروسازان می‌رسد.
- کیفیت پوشش روی و یکنواختی سطح، باعث شده محصول آن در تولید قطعات جانبی خودرو (مثل گلگیر، کف خودرو و قطعات تقویتی) کاربرد داشته باشد.
از تأمین‌کنندگان مکمل در صنعت خودرو می‌توان به فولاد مبارکه و هفت الماس اشاره کرد.
-
شرکت فولاد امیرکبیر کاشان
- از قدیمی‌ترین واحدهای تولید ورق گالوانیزه است.
- ورق‌های این شرکت بیشتر در لوازم خانگی و صنایع عمومی کاربرد دارند، اما بخش محدودی از تولیداتش در خودرو هم مصرف می‌شود (به‌ویژه قطعات داخلی یا غیرسازه‌ای).
ورق گالوانیزه امیرکبیر کاشان کاربرد محدودتری در صنعت خودرو دارد.
این ورق‌ها پس از تولید و تأیید کیفی، مستقیماً به خطوط تولید خودروسازانی مثل ایران‌خودرو، سایپا و دیگر شرکت‌های زیرمجموعه وارد می‌شوند.
تفاوت ورق گالوانیزه ساختمانی و خودرویی
تفاوت ورق گالوانیزه ساختمانی و گالوانیزه خودرویی را می‌توان از جنبه‌های زیر تقسیم کرد:
-
ورق گالوانیزه ساختمانی
- معمولاً از ورق روغنی با گریدهای عمومی ST12 و ST13 تولید می‌شود. هدف اصلی مقاومت در برابر رطوبت و دوام است. قابلیت کشش و شکل‌پذیری اهمیت کمتری دارد. به‌صورت خلاصه:
- ضخیم‌تر (۰.۵ تا ۲ میلی‌متر و بیشتر)، اقتصادی‌تر، تمرکز بر دوام و ضدزنگ بودن.
-
ورق گالوانیزه خودرویی
- از ورق‌های با کیفیت ویژه DX51D و DX52D و بالاتر استفاده می‌شود تا علاوه بر ضدزنگ بودن، انعطاف‌پذیری بالا داشته باشد تا در پرس‌کاری، خم‌کاری و جوشکاری دچار ترک نشود. به‌صورت خلاصه:
- نازک‌تر (۰.۴ تا ۱ میلی‌متر)، بسیار یکنواخت، فرم‌پذیر و مخصوص پرس‌کاری و رنگ‌کاری بدنه خودرو.
ورق گالوانیزه و صنعت خودرو
در مجموع، ورق گالوانیزه را می‌توان ستون پنهان دوام و کیفیت خودروها دانست. این ورق با ایجاد مقاومتی پایدار در برابر رطوبت، خوردگی و شرایط سخت اقلیمی، نه‌تنها عمر مفید بدنه خودرو را افزایش می‌دهد بلکه ایمنی و اعتماد مشتریان را نیز تضمین می‌کند. از سوی دیگر، استفاده گسترده و با کیفیت از آن باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در بلندمدت و ارتقای جایگاه صنعت خودروسازی و یکی از دلایل مهم رقابت‌پذیری محصولات خودروسازی در بازار جهانی به شمار می‌شود. بااین‌حال، برخلاف تصور عمومی، تأثیر قیمت ورق گالوانیزه بر افزایش قیمت خودرو در ایران بسیار محدود است و بخش عمده گرانی‌ها از متغیرهای کلان اقتصادی ناشی می‌شود.
