ماينرها چالش پنهان بحران برق كشور!
در شرايطي كه كمبود برق به يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي امروز كشور بدل شده، صنايع و خانوارها با خاموشي‌هاي مكرر و غيرمنتظره دست‌به‌گريبان‌اند. در اين ميان، بحث فعاليت ماينرها و اثرگذاري آنها بر شبكه برق، به يكي از موضوعات جنجالي تبديل شده است.
در شرايطي كه كمبود برق به يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي امروز كشور بدل شده، صنايع و خانوارها با خاموشي‌هاي مكرر و غيرمنتظره دست‌به‌گريبان‌اند. در اين ميان، بحث فعاليت ماينرها و اثرگذاري آنها بر شبكه برق، به يكي از موضوعات جنجالي تبديل شده است. استخراج‌كنندگان رمزارز به دليل ماهيت فعاليت خود، نيازمند دستگاه‌هايي با مصرف انرژي بسيار بالا هستند؛ به‌طوري‌كه هر دستگاه ماينينگ مي‌تواند معادل چندين خانوار معمولي در روز برق مصرف كند. چنين مصرفي در شرايطي كه توليد برق پاسخگوي نياز كشور نيست، فشار سنگيني بر شبكه وارد مي‌سازد.
به‌ويژه فعاليت ماينرهاي غيرقانوني كه اغلب از برق يارانه‌اي و بدون مجوز بهره مي‌گيرند، موجب بي‌عدالتي در توزيع انرژي مي‌شود. اين گروه با دور زدن هزينه‌هاي واقعي برق، به شبكه آسيب مي‌زنند و سهم ساير بخش‌ها را كاهش مي‌دهند.
در همين زمينه؛ معاون شركت توانير با بيان اينكه مردم نقش خط اول را در شناسايي ماينرهاي غيرمجاز دارند گفت كه بازرسي‌ها و اقدامات نظارتي تشديد شده و جرايم ناشي از فعاليت ماينرها و خسارت‌هاي وارد شده به شبكه مي‌تواند به مبالغ سنگيني مانند پنج ميليارد تومان برسد و پرونده‌هاي قضايي براي صاحبان املاك ايجاد كند.
محمد اله‌داد، معاون انتقال خارجي شركت توانير در برنامه راديويي جزييات مربوط به تأثير فعاليت ماينرهاي غيرمجاز بر شبكه برق كشور و اقدامات صورت گرفته براي شناسايي و مديريت اين مصرف غيرقانوني را تشريح كرد. وي اظهار كرد: قطعي‌هاي اخير برق در كشور تا حدي به فعاليت ماينرهاي غيرمجاز بازمي‌گردد و دولت با همكاري نهادهاي قضايي و انتظامي تلاش دارد اين مراكز را شناسايي و محدود كند. وي در ادامه افزود: بخش ديگري از مشكل مربوط به چگونگي امنيت و مديريت مزارع مختلف ماينينگ است كه توانسته‌اند به راحتي برق شبكه‌هاي صنعتي، كشاورزي و مهندسي را تحت تأثير قرار دهند.
اله داد با ابراز تأسف از شرايط تأمين برق در تابستان از شهروندان به دليل اختلال در برق‌رساني عذرخواهي كرد و توضيح داد: مصرف ماينرها تنها حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ناترازي شبكه را تشكيل مي‌دهد.
وي به جزييات مصرف هر ماينر اشاره كرد و گفت: به‌طور متوسط هر دستگاه بين ۲ تا ۳.۵ كيلووات برق مصرف مي‌كند كه در ماه بيش از ۲۵۰۰ كيلووات ساعت مي‌شود و بيش از ده برابر الگوي مصرف متوسط خانوارهاي شهري است.
وي همچنين افزود: عملكرد مداوم ماينرها و توليد حرارت بالا باعث نياز به سيستم‌هاي سرمايشي گسترده مي‌شود و اين موضوع مي‌تواند منجر به بروز حوادثي مانند آتش‌سوزي در محل زندگي يا كسب‌وكار شود و در دو تا سه ماه اخير بيش از ۲۱ مورد آتش‌سوزي ناشي از فعاليت ماينرها گزارش شده است و اين آمار تنها مربوط به موارد كشف شده و اعلام‌شده است. معاون توانير با بيان اينكه تاكنون نزديك به ۱۲۰۰ مگاوات مصرف غيرمجاز شناسايي شده، افزود: برآورد مي‌شود حداقل دو برابر اين مقدار هنوز در شبكه وجود داشته باشد. وي همچنين توضيح داد كه استخراج هر بيت‌كوين در ايران بين يك ميليون تا يك ميليون و ۳۰۰ هزار كيلووات ساعت برق مصرف مي‌كند و بسياري از ماينرها دست دوم و از رده خارج هستند كه سيستم‌هاي سرمايش و كاركردشان استاندارد نيست.
اله‌داد با اشاره به اقدامات كشفي و همكاري نهادهاي مختلف گفت: مردم نقش خط اول را در شناسايي ماينرهاي غيرمجاز دارند و همكاران ما بازرسي‌ها و اقدامات نظارتي را تشديد كرده‌اند و جرايم ناشي از فعاليت ماينرها و خسارت‌هاي وارد شده به شبكه مي‌تواند به مبالغ سنگيني مانند پنج ميليارد تومان برسد و پرونده‌هاي قضايي براي صاحبان املاك ايجاد كند.
در همين زمينه؛ محمد عباسي، كارشناس حوزه انرژي، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل»، توضيح داد: ماينرها با مصرف مداوم و پرحجم برق، مي‌توانند پايداري شبكه را تهديد كنند؛ مساله‌اي كه در مناطق كم‌ظرفيت مانند شهرهاي كوچك يا روستاها، بيشتر خود را نشان مي‌دهد. افت ولتاژ، قطعي‌هاي مكرر و افت كيفيت خدمات از تبعات جدي حضور اين واحدها در چنين مناطقي است. او افزود: افزايش بي‌رويه مصرف برق توسط ماينرها، نيروگاه‌ها را ناگزير به توليد بيشتر مي‌كند؛ توليدي كه عمدتاً متكي به سوخت‌هاي فسيلي است و هزينه‌هاي مالي و زيست‌محيطي سنگيني در پي دارد. اين روند هم براي دولت هزينه‌بر است و هم به دليل استفاده از سوخت‌هاي آلاينده، محيط زيست را تهديد مي‌كند.
به گفته عباسي، پايين بودن قيمت برق به دليل سياست‌هاي يارانه‌اي، زمينه سود كلان براي ماينرها را فراهم كرده است، در حالي كه اين سودآوري عملاً بر دوش مردم و صنايع ديگر تمام مي‌شود. او تأكيد كرد: منابعي كه بايد صرف توسعه زيرساخت‌هاي صنعت برق شود، ناچار براي جبران خسارات ناشي از اين فعاليت‌ها هزينه مي‌شود؛ همين امر پيشرفت ساير حوزه‌ها را به تأخير مي‌اندازد.
اين كارشناس همچنين خاطرنشان كرد: تأمين انرژي مورد نياز ماينرها اغلب به فعال‌سازي بيشتر نيروگاه‌هاي فسيلي منجر مي‌شود و در نتيجه، انتشار گازهاي گلخانه‌اي افزايش مي‌يابد. در حالي كه جهان در مسير كاهش كربن و توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير حركت مي‌كند، چنين روندي در ايران خلاف جريان جهاني است.
عباسي بزرگ‌ترين معضل اين صنعت را فعاليت گسترده ماينرهاي غيرقانوني دانست و گفت: اين افراد معمولاً در مناطق دورافتاده يا حتي در بخش‌هاي صنعتي و كشاورزي به‌صورت مخفيانه فعاليت مي‌كنند. كشف و برخورد با آنها بسيار دشوار است و همين امر موجب هدررفت منابع و بر هم خوردن تعادل شبكه مي‌شود. او ادامه داد: اگرچه قوانين مشخصي براي ساماندهي اين بخش تصويب شده، اما ضعف در اجراي مقررات و كمبود شفافيت باعث شده كه تأثير منفي ماينرها همچنان پابرجا باشد. به باور عباسي، خاموشي‌هاي مكرر كه خصوصاً در تابستان به اوج مي‌رسند، زندگي روزمره مردم را مختل كرده و حساسيت عمومي را نسبت به فعاليت ماينرها افزايش داده است. بسياري از شهروندان معتقدند كه استفاده اين گروه از برق عمومي، حق طبيعي آنها را ناديده مي‌گيرد.
او تأكيد كرد: ماينرها با مصرف برق يارانه‌اي در پي منافع شخصي هستند، در حالي كه بسياري از خانواده‌ها و كسب‌وكارهاي كوچك براي تأمين ابتدايي‌ترين نيازهاي خود با مشكل مواجه‌اند. چنين وضعيتي مي‌تواند به تعميق شكاف طبقاتي و كاهش اعتماد عمومي بينجامد.
عباسي گفت: در شرايط فعلي صنعت برق، فعاليت ماينرها بيش از آنكه سودي براي كشور داشته باشد، يك چالش جدي محسوب مي‌شود. مصرف بالاي انرژي، فشار بر شبكه، پيامدهاي زيست‌محيطي و اجتماعي، همگي نشان‌دهنده ضرورت كنترل و نظارت جدي‌تر بر اين حوزه است. اگرچه ماينينگ مي‌تواند در شرايط مناسب به منبعي براي ارزآوري و توسعه فناوري تبديل شود، اما در وضعيت كنوني، ادامه فعاليت بي‌ضابطه آن تنها به تعميق بحران برق منجر خواهد شد.
