تأملات در حذف چهار صفر
اخيرا يكي از سياست‌هاي جديد بانك مركزي، حذف چهار صفر از پول ملي با هدف بازآرايي تصوير پول ايران در سطح جهاني است و آن‌گونه كه رييس كل بانك مركزي گفته درحالي كه واحد پول ملي كشور ريال است، اما در عمل مردم كلمه «تومان» را به كار مي‌گيرند و در معاملات و محاورات خود ريال به كار گرفته نمي‌شود، بنابراين قرار است واحد پول ملي تومان و واحد خرد آن قِران باشد.
اخيرا يكي از سياست‌هاي جديد بانك مركزي، حذف چهار صفر از پول ملي با هدف بازآرايي تصوير پول ايران در سطح جهاني است و آن‌گونه كه رييس كل بانك مركزي گفته درحالي كه واحد پول ملي كشور ريال است، اما در عمل مردم كلمه «تومان» را به كار مي‌گيرند و در معاملات و محاورات خود ريال به كار گرفته نمي‌شود، بنابراين قرار است واحد پول ملي تومان و واحد خرد آن قِران باشد. سياست‌گذار پولي كشور معتقد است كه با افزايش تورم و كاهش ارزش پول ملي در حال حاضر نسبت ارزش پول ملي به ارزهاي خارجي به صورت وحشتناكي افت كرده و اين مساله باعث افت غرور ملي شده است، بنابراين لازم است كه صفرهاي اضافه از پول ملي حذف شود. همان‌گونه كه رييس كل بانك مركزي اعلام كرد؛ در اينكه با افزايش تورم و كاهش ارزش پول ملي در حال حاضر نسبت ارزش پول ملي به ارزهاي خارجي به صورت وحشتناك افت پيدا كرده است، بحثي نيست و واقعيت را نمي‌توان انكار كرد. متاسفانه قدرت خريد ريال با افزايش مستمر تورم به شكل شديدي كاهش يافته است.
دو دهه پيش مردم مي‌توانستند با ۱۰۰ ريال يك نان خريداري كنند، اما امروز با ۲۰۰ هزار ريال يا ۲۰ هزار تومان مي‌توان نان خريد يا در دهه ۶۰ با ۴۰۰ يا ۵۰۰ تومان مي‌شد يك اتومبيل خريداري كرد، اما در حال حاضر همان اتومبيل بيش از چند صد ميليون تومان قيمت دارد. اين يعني ريال ديگر توان همراهي با بازار را ندارد. ازسوي ديگر، هزينه چاپ و نشر اسكناس‌هاي خرد بالا است و درنهايت با افزايش تورم و كاهش ارزش پول ملي، مردم ديگر از عبارت ريال در معاملات خود استفاده نمي‌كنند و جاي ريال از تومان استفاده مي‌كنند و ظاهرا منطقي است كه ريال كنار رفته و يك واحد پولي پرقدرت جديد جاي آن را بگيرد. تا چند دهه پيش، اسكناس حرف اول را در گردش نقدينگي مي‌زد؛ به همين جهت مقررات بسيار سختگيرانه‌اي در مورد چاپ يا انتشار آن وضع شده بود، اما با پيشرفت اقتصاد و صنعت بانكداري و رواج پول‌هاي الكترونيكي وضعيت به گونه‌اي متفاوت تغيير پيدا كرده است.پول كاغذي در مقابل پول‌هاي الكترونيكي تا حد زيادي از حضور در معاملات اقتصادي به ويژه معاملات روزمره و خرد مردم معاف شده و سهم غالب بازار و نقل و انتقال پولي بين مردم را تراكنش‌هاي بانكي و پول اعتباري، تشكيل داده است، اما از نظر مباني اقتصادي و بانكي و همچنين باور قلبي مردم به جايگزيني تومان به جاي ريال در كنار حذف چهار صفر از اسكناس، ممكن است تبعات منفي داشته باشد و در شرايط تورمي فعلي ممكن است طرح منتهي به كاهش شديد دارايي‌ها و سپرده‌گذاري‌ها شود. به بيان ديگر وقتي نظام بانكي چند صفر از دارايي‌هاي بانكي شما را كاهش مي‌دهد؛ بازار نيز بايد به همان نسبت قيمت‌ها را تعديل كند تا در كنار كاهش ميزان اسمي دارايي‌ها، قدرت اقتصادي مردم حفظ شود.
اگر همراه با حذف چهار صفر از پول ملي، اقتصاد و بازار با مصوبه قانون‌گذار همراهي نكند و قيمت‌ها همچنان مسير تورمي خود را ادامه مي‌دهد آنگاه بايد پيش‌بيني كرد كه چه كنيم، بنابراين اصلاحات پولي-بانكي و اقتصادي نيازمند بررسي و مطالعه عميق علمي و ميداني و امكان‌سنجي اجراي موفق آن است و پيشنهاد مي‌شود بررسي و مطالعه بيشتري در اين‌گونه طرح‌ها كه دارايي‌ها و معيشت مردم را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد، صورت بگيرد.
