بازگشت ترديد به بازار سهام

جنگ 12 روزه به زيان بورس تهران تمام شد و بازار سهام در اين مدت بيش از تمامي بازارهاي مالي اعتماد از دست داد و به نوعي اين جنگ باعث شد كه روزگار بازار سهام مجدد تلخ شود. خروج اعتماد از بازار سرمايه باعث مي‌شود كه نقدينگي نيز از اين بازار خارج شود و در نهايت اين عوامل دست به دست يكديگر مي‌دهند تا شرايط سقوط بازار سهام فراهم شود. 

در نخستين ماه‌هاي سال جاري جريان نقدينگي در بازار سرمايه باعث شد كه ارزش شركت‌هاي بورسي و سطح عمومي قيمت سهام به سقف تازه‌اي در ارديبهشت ماه برسند. اما پس از آن بورس با يك موج بسيار جدي اصلاح قيمتي سهام روبه رو شد شاخص كل تا به امروز افت بسياري را تجربه كرده و از شاخص 3 ميليوني حتي به 2.6 ميليوني رسيد. 

يكي از مشكلات بازار افت تاريخي p/e بو د. در اصل يكي از ابزارهاي كليدي ارزش‌گذاري در بورس، نسبت قيمت به سود هر سهم (P/E) است. اين نسبت نه تنها منعكس‌كننده انتظارات آتي از رشد سودآوري، بلكه شاخص اعتماد فعالان بازار به پايداري و قابليت توزيع سود شركت‌هاست. بر اساس داده‌هاي منتشر شده از زمان سقف ارزش بازار در ارديبهشت ۱۴۰۴ تا اواخر تير ماه، نسبت P/E TTM بازار از حدود ۸ واحد به كمتر از ۶ واحد سقوط كرده؛ معادل كاهش ۲۱ درصدي كه همزمان با افت ۱۲ درصدي ارزش بازار، اهميت ويژه‌اي پيدا مي‌كند.
كارشناسان عقيده دارند اين واگرايي نشان مي‌دهد كه كاهش قيمت‌ها با شدت بيشتري از كاهش سودآوري شركت‌ها رخ داده و در واقع رشد سود يا ثبات سود موقفق شده تا بخشي از فشار فروش فروش كاسته شود.
بررسي اعداد حاكي از آن است كه گزارش‌هاي عملكرد بهار ۱۴۰۴ توانسته‌اند حدود ۰.۷ واحد به نسبت P/E بازار اضافه كنند. در شرايط نرمال، انتشار گزارش‌هاي فصلي و شفاف‌تر شدن سودآوري شركت‌ها مي‌تواند بر انتظارات معامله‌گران اثر مثبت بگذارد و آستانه اعتماد نسبت به بازار سهام را تقويت كند؛ به ويژه در شرايطي كه نسبت P/E به سطوح كف تاريخي خود نزديك مي‌شود.
اما رفتارهاي گذشته نشان مي‌دهد كه اگر قيمت‌ها در همان محدوده پيشن باشند، با انتشار گزارش فصل تابستان، احتمالاً نسبت P/E بازار به محدوده حمايتي ۵.۸ واحد كاهش پيدا مي‌كند. اين سطح در مقاطع قبلي نيز همواره به عنوان منطقه بازگشت شاخص عمل كرده است.

محمدي، كارشناس بازار سرمايه نوشت: در پنج سال گذشته هر بار كه نسبت قيمت به سود بازار به حوالي ۵.۵ تا ۶ واحد رسيده، كمتر از ۲ تا ۳ ماه بعد رشد قابل توجهي در شاخص ديده‌ايم. البته تأثيرپذيري از تحولات بين‌المللي، ريسك‌هاي سياسي داخلي و البته نرخ ارز را نبايد از ياد برد؛ اما در نهايت، نسبت P/E پايين در شرايطي كه سودآوري شركت‌ها مناسب باشد، معمولاً سيگنال ورود است.
 كارشناسان بازار سرمايه عقيده دارند كه كاهش نسبت P/E بيشتر ناشي از افت قيمتي بوده تا افت سودآوري شركت‌ها؛ اتفاقي كه مي‌تواند منجر به جذاب‌تر شدن سهام براي سرمايه‌گذاران ميان‌مدت شود؛ به ويژه اگر گزارش‌هاي فصل تابستان نيز همانند بهار، سيگنال رشد سود را مخابره كند.البته بازار سهام به‌شدت متاثر از ريسك‌هاي غيراقتصادي و سياست‌گذاري است و نبايد فقط به يك شاخص اتكا كرد، اما تجربه سال‌هاي گذشته نشان داده كه هرگاه نسبت قيمت به سود در بازار پايين آمده، انگيزه خريد و رشد تدريجي قيمت‌ها تقويت شده است.

باتوجه به شرايط اقتصادي و سياسي پيش رو سه سناريو براي بازار مي‌توان متصور بود. نخست قيمت‌ها در محدوده كنوني باقي مي‌ماند و همزمان با انتشار گزارش‌هاي فصل تابستان، رشد eps شركت‌ها نسبت P/E را به كف تاريخي ۵.۸ واحد مي‌رساند. اين سناريو اغلب با بازگشت تدريجي خريداران و آرامش نسبي بازار همراه خواهد شد.در دومين سناريو اگر فشار فروش و خروج جريان نقدينگي تشديد شود؛ ممكن است سطح عمومي قيمت سهام به كف‌هاي پايين‌تري سقوط كند و نسبت P/E حتي به زير ۵.۸ برسد. اين وضعيت عموماً موقتي است و با بازگشت قيمتي، P/E مجدداً سمت تعادل حركت خواهد كرد. در سومين سناريو نيز در صورت تعديل ريسك‌هاي كلان، خوش‌بيني به آينده اقتصاد و انتشار گزارش‌هاي سودآوري فراتر از انتظار، بورسي‌ها شاهد رويدادي مثبت‌تر خواهند شد؛ قيمت‌ها افزايشي آرام به‌خود مي‌گيرند و نسبت P/E روي سطح حمايتي، پايدار مي‌ماند.
در مجموع، بازار سهام ايران پس از يك صعود چشمگير، وارد فاز اصلاح قيمتي شده و سطح عمومي قيمت‌ها و ارزش بازار نسبت به اوج ارديبهشت، كاهش يافته است. همزمان، نسبت P/E بازار، با افتي جدي، به سطحي جذاب براي سرمايه‌گذاري نزديك مي‌شود.
گزارش‌هاي فصل بهار و چشم‌انداز مثبت نسبت به تداوم رشد eps در تابستان، تا حد زيادي از سقوط بيشتر نسبت P/E جلوگيري كرده‌اند و فعالان بازار اكنون وضعيت را به دقت رصد مي‌كنند. تجربه‌هاي گذشته حكايت از آن دارد كه سطوح فعلي P/E اغلب با بازگشت تدريجي اعتماد و رشد شاخص همراه مي‌شود؛ اما ريسك‌هاي محيطي و تصميمات سياستي مي‌تواند مسير بازار را تحت تاثير قرار دهد.

 بازار از نگاه معاملات

طي روز معاملاتي اخير يعني شنبه ۴ تير ۱۴۰۴ شاخص كل بازار سرمايه پس از چند روز سبزپوشي روند اصلاحي به خود گرفت و با كاهش ۱۱ هزار و ۸۳۹ واحدي معدادل ۰.۴۲ درصدي به تراز ۲ ميليون و ۸۲۵ هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص هم وزن نيز نسبت به معاملات روز چهارشنبه كاهش ۴ هزار و ۴۴۲ واحدي معادل ۰.۵۲ درصدي را ثبت كرد و در جايگاه ۸۳۴ هزار و ۱۲۸ واحدي ايستاد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس كاهش ۸۲ را تجربه و به عدد۲۵ هزار و ۱۷۶ واحدي رسيد. 

ارزش كل معاملات روز گذشته بازار برابر با ۱۹ هزار و ۵۲۱ ميليارد تومان بود كه ۶ هزار و ۵۴۶ ميليارد تومان ان يعني ۳۴ درصد از معاملات مربوط به ارزش سهام خرد است. 

از ميان ۶۰۳ نماد بازار سرمايه در اين روز ۱۰۴ نماد مثبت و ۴۲۰ نماد منفي بودند. همچنين ۵۲ نماد معادل ۹ درصد از كل نمادها در صف خريد و ۱۸۸ نماد معادل ۳ درصد از كل نمادها در صف فروش حضور داشتند. 

طي روز شنبه صنايع خدمات رفاهي-برق، ساير محصولات غذايي، فرآورده‌هاي نفتي، فعاليت مهندسي، نوشيدني و خودرو توانستند بازدهي روز مثبت را ثبت كنند. در مقابل نيز صنايع محصولات پاك‌كننده، پيمانكاري صنعتي، مواد شيميايي-متنوع، محصولات كاغذي، كاشي و سراميك، قطعات خودرو، لاستيك و پلاستيك، هتل و رستوران، محصولات لبني، ساير محصولات كاني غيرفلزي، زغال سنگ، بانك‌ها و موسسات اعتباري، بنادر و كشتيراني، محصولات فلزي و مخابرات بيشترين بازدهي منفي روز خود را تجربه كردند.