وقوع سيل در پايتخت را جدي بگيريم
يك پژوهشگر آب و محيط زيست گفت: خط فقر بالاتر از حداقل حقوق كارگران است، پس انتظارِ حفظ محيط زيست و كاهش يافتن خسارات سيلاب‌ها بيهوده است.
يك پژوهشگر آب و محيط زيست گفت: خط فقر بالاتر از حداقل حقوق كارگران است، پس انتظارِ حفظ محيط زيست و كاهش يافتن خسارات سيلاب‌ها بيهوده است.
مصطفي فدايي‌فرد در گفت‌وگو با ايلنا، درباره مهم‌ترين دلايل تخريب محيط زيست و افزايش خسارات سيلاب‌ها در كشور اظهار داشت: صرفنظر از تغييرات اقليمي كه موضوعي جهاني است و همه كشورهاي دنيا به نوعي با آن درگير هستند و اتفاقا آنها بر خلاف ما، راهكارهاي مقابله با آن را نيز تا حدود زيادي يافته‌اند.
وي از بين بردن و تخريب جنگل‌ها، پوشش گياهي و مراتع، برداشت بيش از حد از منابع آب سطحي و زيرزميني كه باعث كاهش رطوبت خاك و توسعه فرونشست زمين شده است، فقدان پيوست سيلاب طرح‌هاي توسعه به خصوص طرح‌هاي راه‌سازي، احداث راه‌آهن و شهرسازي (لازم به ذكر است كه در حال حاضر، فقط طرح‌هاي ملي سدسازي از پيوست سيلاب برخوردارند و اين موضوع به صورت اصولي مورد مطالعه قرار مي‌گيرد و به همين دليل است كه تاكنون سدهاي بزرگ كشور تخريب نشده‌اند)، تغيير كاربري اراضي و به آتش كشيدن عمدي جنگل‌ها و مراتع براي استحصال زمين و مهم‌تر و البته تاثيرگذارتر از همه تجاوز به حريم و بستر رودخانه‌ها، مسيل‌ها و سيلاب‌دشت‌ها از جمله دلايل تخريب و خسارات سيل برشمرد. اين پژوهشگر آب و محيط زيست با اشاره به اهميت توجه به معيشت مردم براي حفظ محيط زيست گفت: دليل اينكه چرا هيچ برخوردي با اين شرايط نمي‌شود و اوضاع روز به روز بدتر نيز مي‌شود، اين است كه همه موارد و دلايل ياد شده، مرتبط با وضعيت بد معيشت، اشتغال و اقتصاد مردم است كه در سال‌هاي اخير به دليل پافشاري بر اجراي سياست‌هاي نامناسب كلان حاكميتي كه خود موجب افزايش تحريم‌ها شده، وخيم‌تر شدن اوضاع را در پي داشته و حتي باعث به خطر افتادن امنيت غذايي مردم نيز شده است. بنابراين تا زماني كه دولت‌ها نتوانند به ميزان لازم و كافي اشتغال و معيشت مورد نياز براي مردم را فراهم كنند و همچنين از فساد و رانت و اختلاس دور بمانند كه تا بيش از اين پشتوانه مردمي را از دست ندهند، يقينا با اقدامات غيرمجاز و قانون‌شكني برخي مردم كه مجبورند براي سير كردن شكم خانواده به هر اقدام غيرقانوني به خصوص، نابود كردن محيط زيست، برداشت غيرمجاز از آب‌هاي سطحي و زيرزميني، ساخت و سازهاي غيرمجاز و تجاوز به حريم و بستر رودخانه‌ها، مسيل‌ها، درياچه‌ها، درياها، جنگل‌ها، مراتع، منابع طبيعي دست مي‌زنند، قادر به برخورد نخواهند بود. در اين شرايط، اغنياي جامعه نيز با اتكا به ثروت و قدرت خود و براي افزايش منافع شخصي خود هيچ ابايي از تخريب محيط زيست ندارند. اين در حالي است كه علاوه بر اقشار ضعيف و غني جامعه، بسياري از سازمان‌ها، ارگان‌ها و نهادها نيز به نوبه خود مرتكب همان اقدامات غيرقانوني مي‌شوند كه تخريب هر چه بيشتر محيط زيست را در پي داشته است. وي بيان داشت: با توجه به فعاليت‌هاي فراوان كارشناسان، دغدغه‌مندان و فعالان محيط زيست، در حال حاضر دلايل افزايش روزافزون خسارات سيلاب بر همگان و حتي بر مسوولان كشور آشكار شده است ولي تا زماني كه خط فقر بالاتر از درآمد بسياري از آحاد مردم است، اختلاف طبقاتي بيداد مي‌كند و مردم نيز به مسوولان اعتماد ندارند، نمي‌توان انتظار داشت كه مردم منافع ملي و محيط زيست را فداي منافع شخصي خود نكنند. فدايي‌فرد گفت: در سال‌هاي اخير و در اثر پيشرفت تكنولوژي و امكانات، با گذشت زمان اندكي از وقوع سيلاب‌هاي بزرگ و خسارت‌بار، دلايل و جزئيات آن به صورت كاملا علمي و مستند قابل ارايه است. نمونه بارز آن نيز وقوع سيلاب خسارت بار اخير در كلان شهر مشهد بود كه انتخاب مناطق نامناسب براي توسعه شهري و تجاوز به حريم و بستر مسيل‌هاي منتهي به مناطق جديد شهري، به صورت مستند به عنوان مهم‌ترين دلايل افزايش خسارات جاني و مالي توسط مردم و كارشناسان در فضاي مجازي منتشر شد. بنابراين همه‌چيز مثل روز روشن و غير قابل كتمان است. وي در ادامه به بي‌اثر بودن طرح پايش ماهواره‌اي حريم پايتخت پرداخت و تصريح كرد: طرح جامع تكميل طرح راهبردي حريم پايتخت كه تكليف شده است، در سال ۱۳۹۶ توسط شوراي عالي شهرسازي تصويب و ابلاغ شده است كه طي آن با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي هر دو هفته يك‌بار امكان پايش ساخت و سازهاي غيرمجاز امكان‌پذير است ولي متاسفانه در حال حاضر در حريم تهران و همچنين ساير شهرها و به خصوص همه روستاهاي كشور، تغيير كاربري اراضي و ساخت و سازهاي غيرمجاز در سطحي وسيع در دست انجام است و با وجود اينكه در دوره ششم مديريت شهري اعتبارات حريم بيش از ۱۰۰۰ درصد افزايش يافته است، متاسفانه ساخت و سازهاي غيرمجاز با سرعت ادامه دارد كه دليل اصلي اين موضوع نيز نابساماني اقتصاد جامعه است. فدايي‌فرد همچنين به تاثيرات نبود شفافيت و تخصص اشاره و اظهار داشت: مديران و مسوولان به ظاهر متعهد و البته بي‌تخصص و بدون تجربه ولي با قدرت سياسي بالا در راس كارها و امور، متاسفانه افزايش سوء‌مديريت و ترك فعل‌هاي فراوان را شاهديم و در اين وضعيت، به دليل نبود شفافيت و بسته بودن فضاي رسانه‌اي، حساب‌كشي از مقصران و مسببان تشديد خسارات جاني و مالي سيلاب‌ها ناممكن شده است و تا زماني كه مسوولان به جاي پرداختن به مسووليت‌هاي خود، در پي فعاليت‌هاي ظاهري مانند حضور در مناطق سيل‌زده و فرو كردن خود در گل و لاي و برگزاري جلسات با همان كفش و شلوار گل آلود و انتشار تصاوير به منظور اثبات متعهد بودن خود هستند، اوضاع و احوال همين خواهد بود. وي با اشاره به نمونه‌هايي از خسارات سيل گفت: افزايش خسارات جاني و مالي سيلاب فروردين ۱۳۸۸ قم به دليل تغيير كاربري و تبديل محدوده سيلاب‌دشت و بستر رودخانه قم‌رود به پاركينگ خودرو صورت پذيرفت ولي شفافيتي در اين خصوص مشاهده نشد، همچنين سيلاب اسفند ماه ۱۳۹۷ تا فروردين و ارديبهشت ۱۳۹۸ كه آن را به عنوان بزرگ‌ترين سانحه طبيعي نيز معرفي كرده‌اند، به خسارات جاني و مالي شديد در بيش از ۲۱۳ شهر از استان‌هاي كشور به خصوص در استان‌هاي فارس، لرستان و گلستان منجر شد. مهم‌ترين دلايل افزايش خسارات جاني و مالي سيلاب ياد شده نيز، توسعه شهري در سيلاب‌دشت و احداث راه و راه‌آهن در مسيرها و مسيل‌هاي اختصاصي عبور جريان‌هاي سيلابي معرفي شد به گونه‌اي كه به منظور تخليه آب از مناطق سيل‌زده، به ناچار بخشي از خط آهن آق‌قلا در استان گلستان منفجر شد ولي متاسفانه به دليل فقدان شفافيت كسي پايبند به پاسخگويي نبود. در زمان وقوع همين سيلاب، فشار مسوولان سياسي استان مانع از تخليه آب به منظور ايجاد حجم خالي براي كنترل سيلاب در سدهاي منطقه شدند و به همين دليل بهره‌برداري مناسبي از سدهاي مخزني استان صورت نپذيرفت و مجموعه سدهاي گلستان، بوستان و وشمگير تقريبا هيچ كمكي به كنترل و مديريت سيلاب فروردين ۱۳۹۸ نكردند.
