گروه راه و شهرسازي|
پيامدهاي منفي سياست‌هاي كلان در حوزه اقتصاد به ويژه طي دو دهه اخير، افزون بر زندگي و معيشت مردم، بارها و بارها در ساز و كارهاي فني و اداري نيز بازتاب يافته است. كافي است نگاهي به تاريخچه و پيشينه صف‌هاي تشكيل شده در بازارهاي مختلف- از صف‌هاي تشكيل شده براي ثبت نام و خريد پيكان در دهه 1360 تا پيش خريد سكه‌هاي دولتي در دهه 1390 و تا همين تشكيل صف در فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره) براي دريافت ارز 42 هزار توماني- بيندازيم. به گزارش «تعادل»، در حالي كه مسوولان فرودگاه امام خميني(ره)، «قطعي سامانه» را دليل ازدحام دريافت ارز مسافرتي در اين فرودگاه اعلام كرده‌اند و البته از اضافه شدن دستگاه خودپرداز و كاركنان شعبه بانك ملي در اين فرودگاه خبر داده‌اند، اما بررسي‌هاي بيشتر رسانه‌ها نشان مي‌دهد كه استفاده از «رانت» 20 ميليون توماني دريافت 1000 دلار آن هم با دور زدن قانون از طريق خريد بليت پرواز خارجي ارزان قيمت و استرداد آن پس از دريافت ارز عامل اصلي ازدحام در فرودگاه امام خميني(ره) است. بي‌گمان در اين ميان، افزايش تمايل مردم به دريافت ارز مسافرتي با قيمت 42 هزار تومان در حالي كه نرخ ارز آزاد حدود 60 هزار تومان است، خود «معلول» شرايط ناشي از سياست‌هاي كلان اقتصادي و سياسي كشور است. سياست‌هايي كه از سويي منجر به كاهش درآمدهاي ارزي و مهم‌تر از آن، ورود ناقص و پر مساله و مشكل ارزهاي حاصل از فروش نفت و ساير كالاهاي صادراتي به كشور شده و مي‌شود و از سوي ديگر، تخصيص ارزهاي وارد شده به كشور به امور مختلف به شيوه نادرست و رانتي است. در اين ميان، نبايد شيوه نادرست و امتحان پس داده نرخ‌گذاري روي ارز را فراموش كرد. مساله كه منجر به بروز و ظهور نرخ‌هاي متفاوت ارز در كشور شده است و به همين دليل تفاوت ميان نرخ‌هاي دولتي و بازار آزاد باعث پرشدن گروه‌هاي رانت جو شده است. اگر در دولت دوازدهم و اوايل دولت سيزدهم تخصيص ارز 4200 توماني به واردات كالاهاي اساسي منجر به بروز فسادهاي پرتعداد و پر حجم در اقتصاد ملي شد، طي ماه‌هاي اخير نيز شاهد بوديم كه نرخ ارز 28 هزار و 500 توماني - نسخه جديد ارز دولتي براي واردات برخي از كالاهاي اساسي- منجر به بروز فسادهاي گسترده از جمله فساد چند ميليارد دلاري چاي دبش بوديم. ارز مسافرتي نيز از اين قاعده مستثني نيست. تفاوت ارز 42 هزار توماني براي سفرهاي خارجي و جهش دوباره نرخ ارز كه منجر به فاصله گرفتن نرخ ارز آزاد از نرخ 42 هزار تومان شد، بار ديگر گروه‌ها و افراد رانت جو را براي بهره‌برداري از اين فرصت بادآورده بسيج كرد تا با استفاده از شيوه‌هاي مختلف و دور زدن قانون به سودهاي بادآورده برسند. بي‌گمان، حذف صف‌هاي «توزيع رانت» در اقتصاد ايران مستلزم تغييرات و اصلاحات اساسي در حكمراني و سياست‌هاي كلان اقتصادي و غيراقتصادي دارد. اصلاحاتي كه منجر به برقراري آزادانه تبادلات تجاري ايرانيان با همه كشور‌هاي جهان و از آن مهم‌تر، وصول درآمدهاي ارزي از طريق نظامات مالي بين‌المللي بشود. بي‌گمان، رفع و ترميم همين مساله به راحتي ساير نقيصه‌هاي ايجاد شده از جمله وجود ارز چند نرخي را خود به خود حل خواهد كرد. در غير اين صورت، هر گونه قانون‌گذاري و ايجاد محدوديت‌هاي جديد مانع از فعاليت‌هاي رانت جويان نخواهد شد.
دريافت ارز مسافرتي بدون سفر خارجي!
كما اينكه به تازگي عده‌اي با ترفندي عجيب بدون سفر خارجي، ارز مسافرتي با نرخ ترجيحي را دريافت مي‌كنند و در بازار آزاد مي‌فروشند. با تصميم بانك مركزي مسافران خارجي مي‌توانند تا سقف 1000 دلار دولتي با نرخ مركز مبادله ارز (حدود 42 هزار تومان) دريافت كنند. مسافران متقاضي ارز مسافرتي با نرخ ترجيحي بايد قبل از گيت خروج از فرودگاه با ارايه مدارك ارز خود را دريافت كنند. محدوديت زمان براي دريافت ارز قبل از خروج از كشور، قطعي سامانه، كمبود نيروي انساني براي ارايه خدمات ارزي در فرودگاه از عواملي بودند كه باعث ازدحام و ايجاد صف‌هاي شلوغ براي دريافت ارز شود كه در روزهاي اخير تصاويري از آن منتشر شد. اما عامل اصلي اين ازدحام تنها ناهماهنگي‌هاي فرآيند بانكي در فرودگاه نيست. مابه‌التفاوت 20 ميليون توماني ارز ترجيحي مسافرتي با نرخ امروز در بازار آزاد باعث شده مردم براي دريافت اين رانت 20 ميليون توماني دست به اقدامات عجيب بزنند از جمله سفرهاي سوري! آنگونه كه ايلنا گزارش كرده است، طبق روايت برخي از مسافران، عده‌اي با خريد ارزان‌ترين بليت خارجي حتي كمتر از 2 ميليون تومان، وارد فرودگاه حضرت امام مي‌شوند و 1000 دلار با نرخ 42 هزار توماني را دريافت مي‌كنند اما در سالن ترانزيت سوار هواپيما نمي‌شوند و از فرودگاه خارج مي‌شوند و بليت را كنسل مي‌كنند و 50 درصد هزينه بليت را هم از ايرلاين پس مي‌گيرند. در نهايت ارز 42 هزار توماني را در بازار بيش از 60 هزار تومان مي‌فروشند. همين افراد كه تعداد آنها هم كم نيست ازدحام‌ها در صف‌هاي ارز دولتي در فرودگاه را ايجاد مي‌كنند.
قطعي سامانه، دليل ازدحام دريافت
ارز مسافرتي
در اين حال، مديرعامل شركت شهر فرودگاه امام خميني (ره) اما با تاكيد بر اينكه ازدحام براي دريافت ارز مسافرتي و ايجاد صف طولاني فقط يك بار رخ داد، گفت: در روزهاي اخير تنها يك بار سامانه بانك ملي براي ارايه ارز مسافرتي براي حدود 5 ساعت قطع شد كه با همكاري فرودگاه، بانك ملي توانست دلار مسافرتي را به صورت دستي به مسافران پرداخت كند. سعيد چلندري در گفت‌وگو با ايلنا درباره صف‌هاي طولاني دريافت ارز مسافرتي در فرودگاه امام و اقدامات انجام شده براي كمك به باجه‌هاي بانكي مستقر در فرودگاه اظهار كرد: بايد توجه داشت اين ازدحام براي دريافت ارز مسافرتي و ايجاد صف طولاني فقط يك بار رخ داد و يك تصوير و فيلم در روزهاي اخير منتشر مي‌شود كه دليل آن هم قطعي سامانه بود.
مديرعامل شركت شهر فرودگاه امام گفت: پس از آن در راستاي افزايش سرعت عمل، 6 دستگاه خودپرداز به دستگاه‌هاي خودپرداز موجود اضافه و در بخش‌هاي مختلف تعبيه شد تا مسافران براي استفاده از خودپردازهاي ارزي معطل نمانند. چلندري افزود: برنامه‌ريزي شده است كه اگر چنانچه سامانه دوباره قطع شد به سرعت ارز مورد نياز مسافران به صورت دستي پرداخت شود و همچنين نيروي كار در باجه بانكي در فرودگاه افزايش يافت تا مشكلي از نظر زماني براي مسافران پيش نيايد و بتوانند طبق زمان‌بندي به پرواز برسند. وي گفت: همانطور كه گفته شد تنها يك بار صف طولاني براي دريافت ارز مسافرتي ايجاد شد و در حال حاضر دريافت ارز در فرودگاه صف ندارد.
