چرا برق و گاز ايران ناتراز است؟

رييس كميسيون انرژي اتاق بازرگاني گفت: مصرف گاز از سال ۸۵ تا ۱۴۰۱؛ ۲۳۰ درصد افزايش پيدا كرد، اين ميزان مصرف را به هيچ‌وجه نمي‌توان توجيه كرد.
آرش نجفي در گفت‌وگو با ايلنا، درباره ناترازي گاز در كشور اظهار داشت: بزرگ‌ترين انحراف معيار زماني شروع شد كه رهبري در سال ۸۸ به‌طور جدي به اصلاح الگوي مصرف هشدار دادند اما دولت‌ها با بي‌تدبيري و بي‌توجهي موضوع را سهل‌انگاري كردند، به‌طوري كه مصرف گاز از سال ۸۵ تا ۱۴۰۱؛ ۲۳۰ درصد افزايش پيدا كرد، اين ميزان مصرف را به هيچ‌وجه نمي‌توان توجيه كرد چون در اين مدت جمعيت كشور ۱۱ درصد افزايش پيدا كرده يعني وقتي به منحني نگاه مي‌كنيم از سال ۹۲ تا ۹۹ ناترازي گاز ۵۲ درصد است در حالي كه افزايش توليد ۴۴ درصد بوده است. همين مكانيزم را در برق هم داريم، طي همين ۷ سال ميزان افزايش توليد و بهينه‌سازي ۲۳ درصد و افزايش مصرف ۳۷ درصد بوده است، اين نشان مي‌دهد كه توليد بهتري نداشتيم اما بدمصرفي و عدم توجه به بهينه‌سازي مصرف انرژي به‌طور جدي افزايش پيدا كرده و در مقابل براي هيچ موردي هم مدل مالي نداريم يعني دولت‌مردان بدون آينده‌نگري و برنامه‌ريزي فقط دولت‌مردي مي‌كنند.
وي افزود: ما طرحي را زمان هاشمي‌رفسنجاني تحت عنوان افزايش پلكاني قيمت بنزين داشتيم كه اگر اجرا مي‌شد، امروز با اين مشكلات مواجه نبوديم، امروز قيمت بنزين در كشور ما ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان است در حالي كه در اولين كشور بعد از ما كه نفت فراوان و جمعيت محدود دارد ۱۷ هزار تومان، تركمنستان ۲۱۵۰۰، عراق ۲۸۵۰۰، آذربايجان ۲۹۵۰۰، پاكستان ۵۰۰۰۰، افغانستان ۵۰۴۰۰ و تركيه ۶۰۵۰۰ تومان است، اين نشان مي‌دهد ما هيچ مديريت استراتژيك در حوزه قيمت‌گذاري و مصرف نداريم. هرچند اكنون بهينه‌سازي مصرف انرژي و اصلاح الگوي مصرف تا حدي در ريل قرار گرفته اما نهايتا اينكه دولت بايد چند محور را به‌طور جدي بررسي كند، از جمله ارتقاي راندمان نيروگاه‌ها و توسعه نيروگاه‌هاي تجديدپذير است.
رييس كميسيون انرژي اتاق بازرگاني گفت: اگر نيروگاه‌هاي تجديدپذير را توسعه دهيم نياز نيست كه نيروگاه‌ها سوخت مايع مصرف كنند، ضمن اينكه كمبود گاز را هم مي‌توان با توسعه تجديدپذيرها حل كرد. تجديدپذيرها به اندازه‌اي بايد زياد شوند كه حتي زماني هم كه گاز داريم نيروگاه‌هاي حرارتي را روشن نكنيم. وي در ادامه به موضوع بخاري‌هاي راندمان پايين و مصرف بالاي گاز اشاره و تصريح كرد: مردم طي بيش از نيم قرن گذشته از بخاري‌هايي استفاده مي‌كنند كه در گريد G و F هستند كه ۲۰ ميليون بخاري موجود با راندمان پايين براي زماني كه گاز زياد و ارزان داشتيم مناسب بود اما امروز نه گاز ارزان است و نه گاز زيادي داريم، بنابراين بايد به‌طور جدي اقدام موثر صورت گيرد، براي حل موضوع دولت نمي‌تواند در آن واحد چند موضوع را فعال كند، يعني نمي‌تواند هم قيمت گاز را بالا ببرد و هم محدوديت مصرف ايجاد كند، بلكه بايد ابزار كاهنده در اختيار مردم قرار دهد و موتورخانه‌ها را اصلاح و سپس قيمت گاز را بالا ببرد، در نتيجه صورتحساب گاز اثر تورم‌زايي نخواهد داشت ولي اگر راندمان بخاري‌ها F و G بماند ولي نرخ گاز را بالا ببريم مردم صورتحساب را به همديگر تحميل و پديده پروانه‌اي در اقتصاد، تشديد قيمت‌ها و تورم افسار گسيخته و ناهنجاري مي‌شود، بايد بخاري‌هاي موجود را با گريد A جايگزين و هزينه را هم دولت پرداخت كند و قيمت گاز را به صورت پلكاني واقعي‌سازي كنند، در اين صورت مردم وقتي بدانند قيمت گاز بالا مي‌رود اما تجهيزات كاهنده مصرف را در اختيار دارند و رفاه و آسايش‌شان بهم نمي‌خورد همراهي مي‌كنند.
نجفي تاكيد كرد: بهينه‌سازي مصرف انرژي بايد يك اقدام ملي و جدي باشد، در اين راستا از جمله محورها توسعه نيروگاه‌هاي تجديدپذير، افزايش راندمان نيروگاه‌هاي حرارتي فعلي، خروج نيروگاه‌هاي با راندمان پايين از مدار توليد، تغيير بخاري‌هاي گازي در سطح كشور، اصلاح موتورخانه‌ها و جايگزيني خودروهاي برقي به جاي خودروهاي توليد داخل كنوني است.
وي با بيان اينكه طرح پلكاني افزايش قيمت سوخت بايد به مصوبه مجلس تبديل شود، افزود: صلاح كشور در اين نيست كه قيمت به يك‌باره رشد كند بايد طرحي داشته باشيم هر سال ۱۰ تا ۱۵ درصد قيمت سوخت را تعديل كنيم و به موازات خودروي باكيفيت و مناسب در بازار عرضه كنيم. يكي از اشكالات اينكه طرح بهينه‌سازي مصرف انرژي و قانون ماده ۱۲ رفع موانع توليد رقابت‌پذير به‌طور جدي اعمال نشد، مهم اين است كه رهبري به موقع اصلاح الگوي مصرف را تشخيص و هشدار دادند اما متاسفانه اجرا نشد و در مقابل دولت احمدي‌نژاد با پرداخت مستقيم يارانه نقدي بزرگ‌ترين خيانت را به كشور كرد، يعني ماه به ماه عدد هنگفتي را در جامعه توزيع كرد و اين بزرگ‌ترين خيانت بوده است.
رييس كميسيون انرژي اتاق بازرگاني خاطرنشان كرد: در آن زمان ماهانه ۲.۴ ميليارد دلار را تبديل به ريال و در جامعه تقسيم كردند و در نتيجه هم قدرت پول ملي به تدريج تنزل كرد و هم نقدينگي در جامعه زياد شد و بهينه‌سازي مصرف انرژي را كه اقدامي كاملا تخصصي است به عهده مردم گذاشتند. وقتي انجام عمليات بهينه‌سازي ۴ تا ۶ ميليون تومان هزينه دارد، آيا با ۴۵۵۰۰ تومان يارانه مي‌توان كاري كرد؟ دولت بايد ۴۵۵۰۰ را به جاي تقسيم بين مردم صرف تعويض پنجره منازل و بهينه‌سازي مصرف انرژي مي‌كرد و در مقابل هزينه انرژي را بروز مي‌گرفت نتيجه اينكه ظرف ۵ سال كل كشور مصرف انرژي اصلاح مي‌شد و ما مي‌توانستيم ۳۵ درصد اتلاف انرژي را جلوگيري كنيم و اگر طرح به مدت ۱۰ سال ادامه داشت ۵۰ درصد مصرف انرژي اصلاح مي‌شد و امروز نه تنها ناترازي نداشتيم بلكه مازاد داشتيم و اين پول هم هدر نمي‌رفت اما اين پول را هدر داديم و دلار را از ۷۰۰ تومان به ۵۰ هزار تومان رسانديم و همه دولت‌هاي بعدي نيز وارث عملكرد اشتباه احمدي‌نژاد شدند، اكنون دولت مجبور است ماه به ماه ۴۲۰۰ ميليارد تومان پول تامين كند تا يارانه بدهد.
وي بيان داشت: همه جاي دنيا پول خرد، ضعيف و ناكارآمد مردم را اجماع و تبديل به پول قوي مي‌كنند ولي ما پول قوي را ماه به ماه خرد و تبديل به يك پول بي‌اثر كرديم و مردم هم خرج روزمره كردند و هيچ‌كس هم اقدام به بهينه‌سازي انرژي نكرد و پول‌هاي پرداختي هم هدر رفت. نجفي در ادامه گفت: مثلا مصرف سرانه سوخت فسيلي در كشور امارات از ما جلوتر است و ۱۴۱.۳۲۶ كيلوات‌ساعت برنفر و آن هم به دليل جمعيت بالاي توريست است، عربستان به خاطر اينكه به دليل توليد نفت و گاز ۸۷ هزار و ۶۴۷ كيلووات‌ساعت مصرف دارد و كشور ما با ۳۳۳۶ كيلووات‌ساعت مصرف برق و ۴۴۰۰ دلار GDP سوم است، تركيه با ۱۵۸۱ كيلووات ساعت مصرف ۱۰۶۰۰ دلار يعني ۲.۵ برابر ايران درآمد دارد. فرانسه ۱۲۵۲ كيلووات‌ساعت مصرف انرژي انرژي و ۴۳ هزار دلار درآمد سالانه، امارات ۱۳۳۴ كيلووات‌ساعت مصرف انرژي و ۵۳۷۰۰ دلار درآمد دارد.
وي بيان داشت: در هند نسبت مصرف انرژي بر توليد ناخالص داخلي يك به ۵، چين يك به ۵، اتحاديه اروپا يك به ۴، انگلستان يك به ۴، امريكا به عنوان يك كشور پرمصرف يك به ۳ و اما ايران ۱۷۰ به يك است، مصرف انرژي به شرطي مزيت است كه توليد ناخالص ملي داشته باشيم توليد ملي و درآمد بالا برود، ما با حداقل درآمد حداكثر مصرف انرژي را داريم. ما خودرويي توليد مي‌كنيم، همان ميزان آهن و انرژي و نيروي انساني مصرف مي‌كنيم و ارزش تجاري خودروهاي ما در دنيا زير ۱۰ هزار دلار است و آلمان قيمت خودرو از ۲۵ هزار دلار شروع مي‌شود و درواقع كيمياگري كرده و آهن را به طلا تبديل مي‌كنند، اگر انرژي مصرف مي‌كنيم در ازاي آن بايد توليد درآمد كرده باشيم اما ما هيچ انتفاعي براي كشور ايجاد نمي‌كنيم.