سايه سنگين زيان انباشته بر سر بيمه‌ها
هرچند در هفته‌هاي گذشته بخش مهمي از تمركز بر روي بحران‌هاي آينده اقتصاد ايران، حول محور صندوق‌هاي بازنشستگي و ورشكستگي آنها تعريف شده اما به نظر مي‌رسد كه تنها اين صندوق‌ها نيستند كه در خطر قرار دارند و آن‌طور كه رييس كميسيون اقتصادي مجلس مي‌گويد، شركت‌هاي بيمه نيز با زيان انباشته گسترده مواجه هستند.
هرچند در هفته‌هاي گذشته بخش مهمي از تمركز بر روي بحران‌هاي آينده اقتصاد ايران، حول محور صندوق‌هاي بازنشستگي و ورشكستگي آنها تعريف شده اما به نظر مي‌رسد كه تنها اين صندوق‌ها نيستند كه در خطر قرار دارند و آن‌طور كه رييس كميسيون اقتصادي مجلس مي‌گويد، شركت‌هاي بيمه نيز با زيان انباشته گسترده مواجه هستند.
هرچند صنعت بيمه در سال‌هاي گذشته در اقتصاد ايران رشد قابل توجهي پيدا كرده و تعداد زيادي از شركت‌هاي جديد با خدماتي متنوع‌تر از گذشته به فعاليت خود ادامه مي‌دهند اما همچنان چه در حوزه ضريب پوشش و چه در زمينه زيان شرايط بسياري از بيمه‌ها مساعد نيست. اين در حالي است كه در سال‌هاي گذشته بحث بدهي سنگين دولت به تامين اجتماعي و نحوه بازپرداخت آن نيز همواره محل بحث و گمانه زني بوده است.
در چنين شرايطي همچنان مقامات دولتي مانند بسياري از ديگر بخش‌ها، ترجيح مي‌دهند بدون اشاره مستقيم به مشكلات از برنامه‌هاي آتي خود بگويند، مانند صحبت‌هايي كه روز گذشته وزير اقتصاد مطرح كرد. احسان خاندوزي در سي‌امين همايش ملي بيمه و توسعه، اظهار كرد: برخلاف سال گذشته، امسال توفيق حضور در اين همايش را دارم و با فهرستي از زحمت خانواده صنعت بيمه شروع مي‌كنم. اولين مورد، صندوق بيمه حوادث طبيعي ساختمان است كه براي اولين‌بار در كميسيون اقتصادي مجلس به تصويب رسيد و توانستيم در يكي از مهم‌ترين دل‌نگراني‌هاي مردم سهيم شويم و بدين‌ترتيب وقتي اساس خانه آنها در خطر قرار مي‌گيرد، از سوي صندوق براي اولين‌بار به آنها پرداختي انجام مي‌شود. وي ادامه داد: در اين خصوص تا روز گذشته ۱۵ هزار واحد خسارت از طريق صندوق بيمه طبيعي حوادث ساختماني ناشي از سيل، زلزله، آتش‌سوزي و غيره پرداخت شده است. ما بسيار جنگيديم كه صندوق بيمه حوادث طبيعي ساختمان جايگزين روش‌هاي سنتي مندرس دولت‌زده شود و اميدواريم بتوانيم دامنه شمول خدمات صندوق را افزايش دهيم و در نهايت اين خدمات را به‌طور كامل از سبد دولت خارج كرده و به صنعت بيمه منتقل كنيم. وزير امور اقتصادي و دارايي درباره خدمات بيمه به زوار اربعين گفت: صنعت بيمه مسيري را باز كرد و آنها با كمترين هزينه در اين زمينه عمل كردند. همچنين در حوزه توسعه بين‌المللي گام‌هاي خوبي شروع شد كه البته قانع نيستيم اما افتتاح خوبي بود و اميدواريم در ادامه دو شركت بيمه‌اي كه به‌صورت مشترك بين ايران و سوريه تاسيس شده، بتواند اولين بيمه‌نامه‌هايش را صادر كند.
خاندوزي با اشاره به مجوزهاي صادرشده در صنعت بيمه بيان كرد: در دو سال گذشته عمر دولت توانستيم معادل كل دهه ۹۰ مجوز تاسيس براي رونق بيمه صادر كنيم. همچنين اصلاح آيين‌نامه‌ها يكي ديگر از اقدامات بود؛ از جمله آيين‌نامه ۱۰۴ كه در امور سرمايه‌گذاري بايد اصلاحيه مي‌داديم تا مطابق سرمايه‌گذاري‌هاي جديد كشور صنعت بيمه قابليت سرمايه‌گذاري داشته باشد، آيين‌نامه ۹۴-۱ مربوط به نرخ‌هاي غيرفني، ۹۰ و بسياري ديگر از موارد اصلاح شد كه همه دستاورد يك سال اخير است. اميدواريم به زودي با همكاري فراجا كروكي آنلاين هم براي كساني كه در جاده دچار خسارت مي‌شوند، فراهم شود. وي با بيان اينكه در صنعت بيمه نبايد مسير را گم كنيم، گفت: جهت دهي و قطب‌نماي حركت ما به سمت دو كليدواژه اصلي است. يك، تسهيل اقتصادي براي كسب‌و كارها و توليدكنندگان كشور و مساله دوم هوشمندسازي و شفافيت. همه اين خدمات با اين نگاه و جهت‌دهي انجام مي‌گيرد كه در برآيند صنعت بيمه، كسب‌وكارها با سهولت و اطمينان بالاتري به فعاليت اقتصادي بپردازند. وزير امور اقتصادي و دارايي با بيان اينكه بايد نظارت هوشمند را در ابزارهاي نوين به كار بگيريم، گفت: برآيند اين دو نگاه كاهش هزينه مبادله در اقتصاد است كه باعث بهره‌وري و رقابت‌پذيري محصولات مي‌شود. اين نخ پيوند بيمه با ساير اركان است. بنابراين هدف ما اين است كه ركن تامين مالي بانكي براي كسب‌وكارها تسهيل و ارايه خدمات هوشمند شود، زيرا اقتصاد با هزينه بالا، نارضايتي مردم و فعالان را به دنبال دارد. خاندوزي با بيان اينكه در ركن تامين مالي بورس و بازار سرمايه هم همين برنامه را داريم، گفت: در بازار سرمايه طي هشت ماهه امسال موفق شديم دو برابر هشت ماهه ابتداي سال گذشته عرضه اوليه داشته باشيم كه بازار سرمايه بيش از اين در خدمت توليد قرار گيرد. در ساير اركان نيز اين اتفاق مي‌افتد. اگر موضوع مجوز كسب‌وكار را مي‌شنويد، ما همه را ذيل يك نخ تسبيح به هم متصل كرده‌ايم. ركن دوم نيز در آنجا هوشمندسازي است. او با بيان اينكه اقتصاد ايران با ذي‌نفعان متعدد مواجه است، گفت: برخي افراد، ذي‌نفع بروكراسي و عدم شفافيت و هوشمندسازي هستند. در ذهن خود پيرامون صنعت بيمه تأملي داشته باشيد كه اين‌ذي‌نفعان چه كساني هستند. توقعي كه از مديران دارم اين است همانطور كه در مدت گذشته همت كردند، بيشتر از اين به صورت همگرا در چتر حكمراني صنعت بيمه كمك كنند به تسهيل اقتصادي كسب‌وكارها كه منجر به هوشمندسازي صنعت مي‌شود اين هنر مديريتي است كه باعث مي‌شود سريع‌تر از گردنه عبور كنيم و رضايتمندي بيشتر و گشودگي و شكفتن صنعت بيمه حاصل شود. وزير امور اقتصادي و دارايي با بيان اينكه در برنامه ششم توسعه به جهت ضريب نفوذ عقب هستيم، افزود: بايد همت كنيم برنامه هفتم كه از سال ۱۴۰۳ آغاز مي‌شود فقط يك نوشته روي كاغذ نماند و يك برنامه عملياتي براي ضريب نفوذ اين برنامه داشته باشيم. خاندوزي توجه به سه نكته را ضروري دانست و گفت: شركت بيمه اتكايي فراگير بايد در حد و قواره صنعت بيمه ايران باشد كه در اولويت قرار گيرد. مساله دوم، حل مساله تعارض منافع و ذي‌نفع واحد و اشخاص مرتبط كه در قالب يك آيين‌نامه جديد يا اصلاحيه مي‌تواند محقق شود. نكته سوم هوشمندسازي و شفافيت شامل مجموعه خدمت در صنعت بيمه است كه بايد تراز بسيار بالاتري داشته باشد. از جهت پيشگيري از فريب، افزايش سرعت در اين زمينه همكاري جمعي منجر به اين شود كه در سال آينده كارنامه درخشان‌تري در صنعت بيمه داشته باشيم. اميدواريم جشن هر ساله ما جشن ركوردشكني‌ها در صنعت بيمه نسبت به گذشته باشد. وزير امور اقتصادي و دارايي همچنين در حاشيه همايش بيمه و توسعه با بيان اينكه ۱۳ آذر روز بيمه، يادآوري مناسبي براي تلاش‌هاي خانواده بزرگ صنعت بيمه براي مردم است، افزود: در اين رو در خصوص دستاوردهاي صنعت در طول يك سال گذشته و برنامه پيشنهادي براي سال آينده و اولويت‌هايي كه همزمان با شروع برنامه هفتم توسعه بايد در دستور كار بيمه مركزي و شركت‌هاي بيمه قرار گيرد، بحث‌هاي مناسبي مطرح شد.
خاندوزي ادامه داد: در طول يك سال گذشته صندوق بيمه حوادث طبيعي ساختمان كه براي حوادث و بلاياي طبيعي كه پس از سيل و زلزله خانه مردم ويران مي‌شود، براي اولين‌بار موفق شد پرداخت خسارت بيش از ۱۵ هزار واحد مسكوني را انجام دهد كه بيشتر در استان‌هاي هرمزگان، آذربايجان غربي پس از زلزله خوي و گلستان بوده است. براي سال آينده با توجه به اينكه ميزان خسارت صندوق بيمه حوادث طبيعي ساختمان ميزان پاييني بوده، دولت در لايحه بودجه ۱۴۰۳ بيش از ۱۰۰ ميليون تومان براي هر واحد مسكوني پيشنهاد داده و اميدواريم بتوانيم اعداد بالاتري به خسارت‌ديدگان پرداخت كنيم. وي با بيان اينكه بيمه مشترك ايران و سوريه در سفر رييس‌جمهور مورد تاكيد آقاي بشار اسد بود، افزود: موافقت اصولي اين بيمه مشترك روز گذشته رخ داد و هفته آينده اولين بيمه‌نامه مشترك رسما صادر مي‌شود و مورد اجرا قرار مي‌گيرد. همچنين پيشنهادي كه در لايحه بودجه ۱۴۰۳ آمده، بنا بر سرمايه‌گذاري براي كاهش نقاط حادثه‌خير است كه حوادث كمتري را در جاده‌ها داشته باشيم و اگر نيازي به پرداخت بيمه بود، به سمت كاهش بروز حوادث و سوانح حركت خواهيم كرد. وزير امور اقتصادي و دارايي با بيان اينكه از مهم‌ترين نيازهاي مردم صدور كروكي الكترونيك در زمان تصادفات جاده‌اي است، گفت: مردم بارها به نيروي انتظاري، پليس راهور و شركت‌هاي بيمه مراجعه مي‌كردند براي اينكه كروكي آنها تاييد شود و پرداخت بيمه صورت گيرد؛ از اين رو اولين تست مربوط‌به كروكي الكترونيك با همكاري بيمه مركزي و فراجا روز گذشته محقق شد و اميدواريم در آذر ماه بتوانيم با حضور رييس‌جمهور به شكل رسمي براي تمام ۳۱ استان كشور، كروكي الكترونيك را افتتاح كنيم. صحبت‌هاي خاندوزي در حالي مطرح شده كه روز گذشته رييس كميسيون اقتصادي مجلس نيز درباره وضعيت صنعت بيمه در اقتصاد ايران صحبت كرد و از اين گفت كه زيان انباشته در اين بخش به‌شدت افزايش يافته است. محمدرضا پورابراهيمي در سي‌امين همايش ملي و يازدهمين همايش بين‌المللي بيمه و توسعه اظهار كرد: صنعت بيمه نيازمند اصلاحاتي است كه بخشي از آن به قانون اصلاح ساختار صنعت بيمه برمي‌گردد كه بتوانيم با همكاري دولت آن را پيش ببريم. نظر ما اين است كه لايحه ارجح بر مصوبه است. وي با بيان اينكه ما بايد خدمات به مردم را ساده‌سازي و برون‌سپاري كنيم، گفت: يكي از جديدترين اقداماتي كه درخصوص فعاليت‌هاي صنعت بيمه شكل مي‌گيرد كروكي الكترونيكي است كه ان شاءالله به زودي نهايي مي‌شود. شب گذشته هم نشستي با معاونان شركت‌هاي بيمه‌اي در اين زمينه برگزار و ابعاد اين موضوع بحث شود. رييس كميسيون اقتصادي مجلس با بيان اينكه يكي از مهم‌ترين شاخص‌هاي ارزيابي صنعت بيمه افزايش نرخ رشد اقتصادي است، افزود: ضريب نفوذ صنعت بيمه حدود دو درصد است كه با هفت درصد برنامه هفتم توسعه فاصله زيادي دارد. اولين اقدام اصلاح برخي آيين‌نامه‌ها است كه در حال حاضر آيين‌نامه اصلاح سرمايه‌گذاري در حال پيگيري است. پورابراهيمي يكي ديگر از مشكلات را وضعيت نرخ بازده سرمايه‌گذاري شركت‌هاي بيمه دانست و گفت: بررسي‌ها نشان مي‌دهد بازده سرمايه در صنعت بيمه از متوسط نرخ بازده سرمايه‌گذاري در كشور به‌مراتب پايين‌تر است. اين موضوع به آسيب‌شناسي جدي نياز دارد و براي رشد اين صنعت فكر شود. بسياري از شركت‌ها داراي زيان انباشته هستند. اين صنعت به دليل عدم رفتار حرفه‌اي در برخي موارد نيازمند پوشش‌دهي است. وي با بيان اينكه فارغ از تحريم‌ها ظرفيت‌هايي درون صنعت بيمه كشور وجود دارد، گفت: يكي از چالش‌ها رقابت شركت‌ها در نرخ‌هاي غيرواقعي است كه باعث زيان همه مي‌شود. از نمايندگي‌هاي فروش گرفته كه كف ميدان هستند و بيش از ۱۰۰ هزار كد نمايندگي در كشور صادر شده كه بين سه تا پنج نفر نيرو دارند تا عدم پشتيباني از شاخصي كه بايد اين ضريب نفوذ را افزايش دهد، دچار مشكل هستيم؛ موضوع مسائل مالياتي و بيمه‌هاي فروش حل نشده است؛ اشكالات اجرايي مرتبط با اين شبكه كه ميخواهد در حوزه مقدم صنعت بيمه فعاليت كند وجود دارد.
رييس كميسيون اقتصادي مجلس تاكيد كرد: در صنعت بيمه و بيمه مركزي بايد اين اتفاق بيفتد كه از خط مقدم كه يك كارشناس در عرصه خدمات ورود مي‌كند تا انتهاي فرآيند يك ساختار پشتيباني را ببينيم. رقابت‌هاي ناصحيح باعث شده درآمد كارگزاري‌ها كاهش پيدا كند. چه كسي از اين وضعيت سود مي‌برد؟ اثرش در حوزه اقتصاد چيست؟ اين مسائل باعث كاهش ميزان درآمدها و كاهش ضريب نفوذ بيمه شده است. پورابراهيمي با بيان اينكه بيمه سرمايه‌گذاري همگاني كار بزرگي بود، افزود: در لايحه بودجه دولت موضوع عوارض را در بيمه ثالث كم كرده است. امسال بخش زيادي از درآمدهاي ثالث را به هلال احمر، فراجا و راهداري داديم اما هيچ گزارشي كه منجر به كاهش خسارت در اين بخش‌ها شود، نداريم. ما مسوولان اين بخش‌ها را دعوت كرديم كه گزارش دهند اما پولي كه از عوارض بيمه شخص ثالث كسر مي‌شود، بابت كاهش خسارات است كه اتفاق نيفتاده. ۱۹ هزار نفر در تصادفات شهري و برون‌شهري كشته مي‌شوند كه بايد فكري براي آن كرد. وي با تاكيد بر ضرورت ارتقاي صنعت بيمه گفت: ارتقاي صنعت با حضور متخصصان اين صنعت كه افراد دانشگاهي و علمي و باتجربه هستند، بايد در دستور كار قرار گيرد. كميسيون اقتصادي مجلس نيز هميشه كنار شما بوده و خواهد بود. دو نكته بايد مورد توجه جدي قرار گيرد؛ ما پيش‌نويس قانون اصلاح صنعت بيمه كشور را آماده كرده‌ايم كه مي‌توانيم تحويل كارشناسان صنعت بيمه بدهيم تا درخصوص آن نظرات كارشناسي ارايه دهند. مساله دوم در حوزه نظارت است كه گزارش شده بخشي از قوانين در بخش بيمه كامل اجرا نمي‌شود. تمام دستگاه‌ها بر اساس ضوابط و مقررات مر قانون را در ارتباط با صنعت بيمه كشور رعايت كنند.
در صورتي كه در شرايط فعلي اقتصاد ايران، يك بحران جديد در حوزه بيمه‌ها نيز به وجود بيايد قطعا مديريت كلان را دشوار مي‌كند، موضوعي كه بايد ديد كه سرانجام دولت براي آن چه مي‌كند و البته مجلس چه ايده نهايي در رابطه با آن را به تصويب مي‌رساند.
